Kiểm soát chất lượng sầu riêng xuất khẩu sang thị trường Trung Quốc

TMO - Việt Nam hiện có 708 mã số vùng trồng và 168 mã số cơ sở đóng gói sầu riêng đủ điều kiện xuất khẩu vào thị trường Trung Quốc.

Năm 2023, xuất khẩu sầu riêng đạt kim ngạch 2,2 tỷ USD, tăng 5 lần so với năm 2022. Trong đó, Trung Quốc đã chi hơn 2 tỷ USD để mua gần 524.000 tấn sầu riêng từ Việt Nam, tăng hơn 11 lần so với năm trước đó. Việt Nam đang khiến thị phần sầu riêng của Thái Lan, Malaysia bị thu hẹp. Sau khi được cấp phép xuất khẩu chính ngạch sang Trung Quốc vào tháng 7/2022, sầu riêng tại Việt Nam luôn có giá bán cao.

Cục Bảo vệ thực vật (Bộ NN&PTNT) dẫn số liệu cập nhật mới nhất của Tổng cục Hải quan Trung Quốc cho biết, Việt Nam hiện có 876 mã số vùng trồng và mã số cơ sở đóng gói sầu riêng đủ điều kiện xuất khẩu vào quốc gia tỉ dân này. Trong đó, có 708 mã số vùng trồng được cấp phép. Hiện có 23 địa phương ở Việt Nam được phía Trung Quốc cấp mã số vùng trồng sầu riêng đủ điều kiện xuất khẩu chính ngạch vào quốc gia này.

Trong đó, tỉnh Tiền Giang, địa phương được mệnh danh là “thủ phủ” sầu riêng của vùng Đồng bằng sông Cửu Long và cả nước có số lượng mã số vùng trồng được cấp phép nhiều nhất với 155 mã số; tiếp theo là Lâm Đồng, Đắk Lắk và Bình Phước có số lượng mã số được cấp phép lần lượt đạt 96, 68 và 65. Trong khi đó, địa phương có số lượng mã số vùng trồng được cấp phép ít nhất là Trà Vinh và Phú Yên với 1 mã số mỗi địa phương, Sóc Trăng có 3 mã số, Bà Rịa - Vũng Tàu và Kon Tum mỗi địa phương có 5 mã số.

Về cơ sở đóng gói, hiện có 22 địa phương có mã số cơ sở đóng gói sầu riêng đủ điều kiện được phép xuất khẩu chính ngạch vào Trung Quốc. Trong đó, Tiền Giang là địa phương có số lượng mã số cơ sở đóng gói nhiều nhất, với 67 mã số; Cần Thơ, Tây Ninh và Hậu Giang mỗi địa phương có 1 mã số.

Theo quy định của Trung Quốc, sầu riêng nhập khẩu vào quốc gia này bắt buộc phải có thông tin truy xuất nguồn gốc sản phẩm và yêu cầu cơ quan thẩm quyền của nước xuất khẩu phải cung cấp thông tin mã số vùng trồng và mã số cơ sở đóng gói cho cơ quan thẩm quyền của Trung Quốc. Việc cấp mã số vùng trồng và mã số cơ sở đóng gói ngoài việc giúp truy xuất nguồn gốc sản phẩm, còn đảm bảo sản phẩm đạt chất lượng an toàn vệ sinh thực phẩm, thể hiện trách nhiệm trong sản xuất của nước xuất khẩu.

Ngành chức năng tiếp tục kiểm soát mã số vùng trồng, cơ sở đóng gói sầu riêng xuất khẩu sang thị trường Trung Quốc. 

Trong khi sầu riêng Việt Nam chỉ mất khoảng 2 ngày vận chuyển sang thị trường Trung Quốc thì Thái Lan mất 7 ngày. Bên cạnh đó, sầu riêng Việt Nam có lợi thế cả về giá bán. Tuy nhiên, Thái Lan giữ ưu thế về sản lượng, nước này cũng đang chuyển sang vận chuyển bằng tàu cao tốc Lào - Trung Quốc để rút ngắn thời gian vận chuyển. Philippines đang cung cấp sầu riêng ra thị trường từ tháng 2 đến tháng 4 và từ tháng 8 đến tháng 10 hàng năm. Dù mới tham gia xuất khẩu sang Trung Quốc nhưng số lượng từ nước này cũng lên gần 100.000 tấn. Với sầu riêng tươi từ Philippines, chất lượng khá vượt trội nên năm nay Việt Nam tiếp tục đối đầu với nhiều đối thủ mạnh.

Hiện kim ngạch xuất khẩu sang Trung Quốc chiếm trên 99% tổng kim ngạch xuất khẩu sầu riêng. Nhu cầu xuất khẩu tăng cao khiến giá bán tăng cao, diện tích trồng sầu riêng cũng tăng. Theo Cục Bảo vệ thực vật, vào đầu năm 2023, diện tích sầu riêng ở các tỉnh Nam Bộ là 47.208 ha, đến đầu năm 2024 đã là 62.173 ha, tăng gần 15.000 ha. Các tỉnh Duyên hải Nam Trung bộ và Tây Nguyên hiện có 57.101 ha sầu riêng, tăng hơn 19.200 ha chỉ sau một năm.

Từ dư địa xuất khẩu kỷ lục trong năm 2023 và nhu cầu đơn hàng nhộn nhịp ngay từ đầu năm, Hiệp hội Rau quả Việt Nam (VINAFRUIT) cho biết, năm 2024 đặt mục tiêu đạt doanh thu sầu riêng 3,5 tỷ USD, tăng 55% so với năm ngoái, bằng cách thâm nhập sâu hơn vào thị trường Trung Quốc; từ đó, góp phần đưa kim ngạch xuất khẩu toàn ngành rau quả lên 6 - 6,5 tỷ USD.

Hiện tại các cơ quan chức năng phía Việt Nam và Trung Quốc đã hoàn tất việc đàm phán kỹ thuật để đi đến ký kết nghị định thư xuất khẩu sầu riêng đông lạnh và dừa tươi sang Trung Quốc, sau đó sẽ thống nhất và ký nghị định thư. Nếu Trung Quốc đồng ý nhập khẩu chính ngạch sầu riêng đông lạnh thì giá trị xuất khẩu của sầu riêng sẽ tăng rất mạnh. Bởi, một container sầu đông lạnh xuất khẩu sang Trung Quốc sẽ có giá trị cao gấp nhiều lần so với xuất khẩu quả tươi.

Ngoài ra, Hiệp định Đối tác kinh tế toàn diện khu vực (RCEP) đi vào thực thi giúp vận tải biên giới thuận lợi hơn. Việc Việt Nam tăng cường xuất khẩu sầu riêng sang Trung Quốc qua các cửa khẩu đường bộ giúp tiết kiệm thời gian, chi phí, từ đó sầu riêng Việt Nam sẽ có giá thành cạnh tranh hơn so với các sản phẩm cùng loại của Thái Lan. Bên cạnh đó, cơ hội xuất khẩu sầu riêng sang các thị trường khác nói chung còn rất lớn. Đặc biệt, các quốc gia trồng loại trái cây này chỉ thu theo mùa vụ, trong khi nước ta được thu quanh năm và đây chính là thế độc quyền của sầu riêng Việt Nam.

Tuy nhiên, VINAFRUIT cũng lưu ý, doanh nghiệp phải giữ vững chất lượng bởi đó là giải pháp bắt buộc, xuyên suốt; tập trung nâng cao thương hiệu quốc gia, hướng tới chiếm lĩnh thị phần lớn ở thị trường Trung Quốc bởi vì sầu riêng cũng đang chịu cạnh tranh từ một số nước cũng xuất khẩu sầu riêng như Thái Lan, Malaysia... 

Để thúc đẩy thương mại và hợp tác nông nghiệp giữa Việt Nam và Trung Quốc, mới đây, đoàn Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn đã có chuyến làm việc với các cơ quan chức năng và khảo sát thị trường tại Bắc Kinh, Quảng Đông. Việc mở rộng kênh tiêu thụ nông sản thông qua chợ đầu mối, thương mại điện tử cũng như hợp tác với nhiều địa phương, doanh nghiệp trong xây dựng chuỗi logistics nông sản… hiện đang là nhiệm vụ trọng tâm của ngành nông nghiệp Việt Nam. Nhiều doanh nghiệp xuất khẩu kỳ vọng, việc hợp tác chặt chẽ giữa hai nước sẽ tiếp tục mở cửa các mặt hàng rau quả Việt Nam, thúc đẩy nhanh quá trình cấp thêm nhiều mã số vùng trồng, mã số cơ sở đóng gói và tạo điều kiện cho nông sản Việt, đặc biệt là sầu riêng tiếp tục bùng nổ và chinh phục thị trường tỷ dân này.

Hội Doanh nghiệp hàng Việt Nam chất lượng cao cho biết, dung lượng thị trường sầu riêng của Trung Quốc có thể đạt 20 tỷ USD và cả thế giới là 28,6 tỷ USD vào năm 2025. Mức độ tăng trưởng của ngành sầu riêng trong giai đoạn 2019 - 2025 được dự báo khoảng 7,2%/năm. Đây được coi là cơ hội lớn cho trái sầu riêng Việt Nam nếu phát triển theo hướng bền vững trong thời gian tới. Theo đánh giá của các chuyên gia trong lĩnh vực nông nghiệp, để mở rộng thị trường xuất khẩu cho sầu riêng Việt Nam không chỉ tại Trung Quốc mà còn trên toàn thế giới, sầu riêng Việt Nam cần tập trung nâng cao chất lượng sầu riêng, tập trung vào các khâu: Bảo quản, sơ chế, chế biến để gia tăng giá trị.

Cụ thể, các vùng trồng, cơ sở đóng gói sầu riêng phải có biện pháp quản lý phù hợp để loại bỏ các đối tượng dịch hại, đặc biệt là ruồi đục quả và các loài rệp sáp; đáp ứng được yêu cầu về an toàn vệ sinh thực phẩm, không có dư lượng thuốc bảo vệ thực vật vượt mức cho phép; thực hiện đúng quy cách về đóng gói, thông tin trên bao bì để bảo đảm truy xuất nguồn gốc chính xác. Bên cạnh đó, doanh nghiệp, người dân và cơ quan quản lý cần đáp ứng yêu cầu về nhật ký, hồ sơ sản xuất cũng như các chương trình giám sát an toàn thực phẩm trước khi thu hoạch mà phía Trung Quốc yêu cầu. Thiết lập, xây dựng các mã số vùng trồng cho từng loại trái cây, cơ sở sơ chế, đóng gói trái cây nhằm đáp ứng các yêu cầu truy xuất nguồn gốc, xuất xứ sản phẩm. Quy định này trước mắt phục vụ xuất khẩu chính ngạch vào thị trường Trung Quốc, đồng thời cũng là cơ sở để Việt Nam mở rộng xuất khẩu sang thị trường khác như Mỹ, EU và Nhật Bản.

Hồng Thắm