Khánh Hoà: Công nghệ số góp phần minh bạch nguồn gốc thủy sản

TMO - Thời gian qua, tại tỉnh Khánh Hòa, các ngư dân đã tích cực ứng dụng công nghệ số để giám sát và truy xuất nguồn gốc thủy sản. Điều đó giúp kiểm soát chặt chẽ quy trình sản xuất, nâng cao tính minh bạch và củng cố niềm tin của thị trường.

Khánh Hòa đang đẩy mạnh ứng dụng công nghệ số vào quản lý và truy xuất nguồn gốc thủy sản, coi đây là giải pháp để nâng cao giá trị và uy tín của ngành. Thông qua hệ thống phần mềm và nền tảng dữ liệu, thông tin về quá trình đánh bắt, nuôi trồng, thu mua, chế biến được ghi nhận đầy đủ và chính xác, giúp cơ quan chức năng dễ dàng giám sát, đồng thời hỗ trợ doanh nghiệp chứng minh nguồn gốc sản phẩm.

Việc áp dụng công nghệ số không chỉ đáp ứng yêu cầu khắt khe của thị trường xuất khẩu, đặc biệt là các thị trường lớn như EU, Mỹ, Nhật Bản, mà còn góp phần ngăn chặn tình trạng khai thác bất hợp pháp, bảo vệ nguồn lợi thủy sản bền vững. Bên cạnh đó, minh bạch thông tin sản phẩm giúp người tiêu dùng trong nước yên tâm hơn khi lựa chọn.

Tính đến đầu tháng 7-2025, toàn tỉnh Khánh Hoà có 1.295 tàu cá trên 15m đã thực hiện áp dụng eCDT; hệ thống eCDT ghi nhận có 6.893 lượt tàu xuất cảng, 6.678 lượt tàu cập cảng; sản lượng thủy sản qua cảng 16.262 tấn; đã cấp 2.263 giấy biên nhận, 211 giấy xác nhận nguyên liệu thủy sản khai thác (SC) và 18 giấy chứng nhận thủy sản khai thác (CC).

Ứng dụng công nghệ số giúp ngư dân Khánh Hoà minh bạch nguồn gốc thuỷ sản sau quá trình khai thác, đánh bắt. (Ảnh: HL). 

Lãnh đạo Trung tâm Quản lý khai thác các công trình thủy sản cho biết, hiện nay, toàn tỉnh có 9 cảng cá, trong đó có 3 cảng cá loại II (Hòn Rớ, Cà Ná, Ninh Chử) và 6 cảng cá loại III (Đá Bạc, Vĩnh Lương, Đại Lãnh, Quảng Hội, Đông Hải và Mỹ Tân), với tổng nguồn nhân lực 133 người, là lực lượng chủ công giám sát, truy xuất nguồn gốc thủy sản toàn tỉnh.

Hiện đơn vị tích cực ứng dụng công nghệ số vào kiểm soát, truy xuất nguồn gốc thủy sản, cụ thể ứng dụng hệ thống phần mềm truy xuất nguồn gốc thủy sản điện tử (eCDT). Đến nay, đơn vị đã bố trí cán bộ phụ trách vận hành, hướng dẫn và hỗ trợ chủ tàu, thuyền trưởng; các doanh nghiệp thu mua, chế biến đăng nhập tài khoản eCDT trên 4 máy tính bảng kiosk cài đặt phần mềm eCDT được lắp đặt tại các văn phòng đại diện thanh tra, kiểm soát nghề cá ở các cảng: Hòn Rớ, Đá Bạc, Vĩnh Lương và Đại Lãnh.

Đồng thời, đã chỉ đạo các cảng cá thực hiện kiểm tra và xét duyệt thủ tục xuất, nhập bến của tàu cá, khai báo sản lượng cập cảng, cấp giấy biên nhận bốc dỡ thủy sản qua cảng và giấy xác nhận nguyên liệu thủy sản khai thác trên hệ thống eCDT.

Đi đầu trong ứng dụng công nghệ số vào kiểm soát, truy xuất nguồn gốc thủy sản là Cảng cá Hòn Rớ (phường Nam Nha Trang). Cảng đang được đầu tư nâng cấp, cải tạo thành cảng cá loại I, trung bình tiếp nhận hơn 13.000 tấn thủy sản qua cảng/năm. Từ tháng 3-2024, cảng đã ứng dụng hệ thống eCDT và đang phát huy hiệu quả tích cực.

Đại diện Ban Quản lý Cảng cá Hòn Rớ và Chợ thủy sản Nam Trung Bộ, cho biết, 100% chủ tàu cá, thuyền trưởng đã thực hiện cài app eCDT, xác nhận sản lượng thủy sản bốc dỡ qua cảng, truy xuất nguồn gốc thủy sản xuất khẩu mà doanh nghiệp thu mua thông qua cảng.

Tại cảng cá, ban quản lý sẽ giám sát sản lượng thủy sản tàu cá bốc dỡ, đối chiếu với nhật ký khai thác điện tử và hệ thống giám sát hành trình, nếu khớp với nhau sẽ lưu số lượng lên hệ thống cơ sở nghề cá quốc gia và xác nhận sản lượng bốc dỡ cho chủ tàu cá. Các doanh nghiệp khi thu mua thủy sản từ các tàu cá bốc dỡ qua cảng sẽ được xác nhận nguồn gốc khi có nhu cầu.

Tính đến đầu tháng 7-2025, toàn tỉnh Khánh Hoà có 1.295 tàu cá trên 15m đã thực hiện áp dụng eCDT.

Tính đến ngày 3-7, hệ thống eCDT Cảng cá Hòn Rớ đã ghi nhận 2.056 lượt tàu xuất cảng, 2.009 lượt tàu cập cảng; sản lượng thủy sản qua cảng đạt 8.900 tấn; đã cấp 2.183 giấy biên nhận, 211 giấy xác nhận nguyên liệu thủy sản khai thác với sản lượng hơn 5.137 tấn.

Ban đầu, người dân chưa quen sử dụng khai báo trên app nên còn bỡ ngỡ. Tuy nhiên, cán bộ cảng cá, bộ đội biên phòng và chính quyền địa phương đã hướng dẫn cài app, nhập thông tin, sau vài lần thao tác thì ngư dân tự cài đặt thành công, tiến hành khai báo trên app. Phần mềm này không chỉ hỗ trợ ngư dân khai báo xuất, nhập bến nhanh, thuận lợi, chính xác, mà còn khắc phục được lỗi ghi hồi ký đối với những chủ tàu có nhiều tàu cá.

Mặc dù các cấp, ngành đã phối hợp tuyên truyền Luật Thủy sản năm 2017 và các văn bản hướng dẫn thi hành luật sâu rộng song hiện nay vẫn còn một bộ phận ngư dân chưa thực hiện đăng ký tàu cá cập cảng, rời cảng và ghi nộp nhật ký, báo cáo khai thác theo quy định, nhất là những tàu cá có chiều dài dưới 15m và các tàu cá ở vùng bãi ngang.

Song song với đó, hạ tầng công nghệ thông tin ở một số cảng cá khu vực phía nam Khánh Hòa chưa đồng bộ, đôi lúc đã làm gián đoạn quá trình khai báo eCDT, gây không ít khó khăn cho ngư dân trong việc thực hiện khai báo rời, cập cảng qua hệ thống eCDT…

Xác định việc ghi nhật ký khai thác và truy xuất nguồn gốc thủy sản điện tử là yêu cầu cấp bách để minh bạch hóa sản lượng khai thác, góp phần gỡ “thẻ vàng” IUU theo khuyến nghị của Đoàn kiểm tra EC, cũng như nâng cao hiệu quả quản lý ngành thủy sản, Trung tâm Quản lý khai thác các công trình thủy sản sẽ phối hợp với Chi cục Thủy sản, Biển và Hải đảo, Bộ đội Biên phòng và chính quyền địa phương tiếp tục mở các lớp tập huấn, hướng dẫn sử dụng phần mềm eCDT cho ngư dân, chủ tàu, doanh nghiệp tại các cảng cá; đồng thời mở rộng cho các bến cá địa phương áp dụng phần mềm eCDT để truy xuất nguồn gốc thủy sản.

Bên cạnh đó, có các biện pháp chế tài xử lý nghiêm những tổ chức, cá nhân không thực hiện đúng quy định… phấn đấu 100% tàu cá trên địa bàn tỉnh ứng dụng eCDT, tăng cường công tác tuyên truyền trên hệ thống phát thanh nội bộ cảng về những quy định pháp luật liên quan đến các lĩnh vực hoạt động của cảng cá…

Với lợi thế là một trong những trung tâm thủy sản lớn của cả nước, Khánh Hòa kỳ vọng việc chuyển đổi số trong quản lý và truy xuất nguồn gốc sẽ là bước đột phá, tạo nền tảng cho sự phát triển lâu dài, bền vững và nâng cao sức cạnh tranh của thủy sản địa phương trên thị trường quốc tế.

Thuỷ Anh