Hưng Yên: Hiện đại hoá hệ thống thuỷ lợi, phục vụ sản xuất, sinh hoạt

TMO - Với mục tiêu phát triển nông nghiệp bền vững, Hưng Yên đẩy mạnh hiện đại hóa hệ thống thủy lợi, tăng khả năng điều tiết và chống úng, hạn. Việc ứng dụng công nghệ tự động hóa, quản lý thông minh trong vận hành đã giúp địa phương chủ động nguồn nước, bảo đảm phục vụ sản xuất và sinh hoạt hiệu quả.

Tỉnh Hưng Yên xác định hệ thống thủy lợi là nền tảng quan trọng trong phát triển nông nghiệp và bảo đảm đời sống dân sinh. Những năm gần đây, tỉnh tập trung nguồn lực đầu tư nâng cấp, hiện đại hóa các công trình thủy lợi, đặc biệt là hệ thống kênh mương, trạm bơm, cống điều tiết tại các vùng trọng điểm sản xuất nông nghiệp.

Việc áp dụng công nghệ tự động hóa, hệ thống quan trắc và điều khiển từ xa giúp nâng cao hiệu quả quản lý, tiết kiệm chi phí và giảm thất thoát nguồn nước. Nhiều công trình mới được đưa vào sử dụng không chỉ cải thiện khả năng tưới tiêu, tiêu úng mà còn phục vụ tốt nhu cầu sinh hoạt của người dân, nhất là tại khu vực nông thôn.

Cùng với đó, công tác duy tu, bảo trì, kiểm soát an toàn hồ đập, kênh dẫn cũng được triển khai thường xuyên, tạo nền tảng vững chắc cho sản xuất nông nghiệp ổn định. Nhờ hướng đi đúng đắn, Hưng Yên đang từng bước hình thành hệ thống thủy lợi hiện đại, góp phần thích ứng với biến đổi khí hậu và nâng cao năng suất, chất lượng sản phẩm nông nghiệp. Theo lãnh đạo Chi cục Thủy lợi tỉnh Hưng Yên, đến nay, Hưng Yên đã xây dựng và đưa vào vận hành một hệ thống thủy lợi khá hoàn chỉnh.

Cụ thể, phía bắc sông Luộc có 660 trạm bơm với tổng lưu lượng hơn 3 triệu m³/giờ, 327 cống đầu mối và gần 7.800 km kênh mương các loại. Phía nam sông Luộc có 1.498 trạm bơm điện với tổng công suất trên 3,2 triệu m³/giờ, hơn 2.500 km kênh trục dẫn và khoảng 6.200 km kênh loại 3. Đặc biệt, việc triển khai mô hình trạm bơm không ống cột nước thấp đã mang lại hiệu quả tích cực: tiết kiệm điện năng, chi phí vận hành thấp và vẫn đảm bảo bơm được khi mực nước nguồn thấp.

Các cống lớn cũng đã được lắp đặt hệ thống đóng mở bằng điện, giúp vận hành an toàn, tiết kiệm sức lao động.  Tuy đạt được nhiều kết quả, song hệ thống thủy lợi Hưng Yên vẫn đối mặt với không ít khó khăn. Về tưới, vẫn còn khoảng 12.700 ha đất canh tác khó khăn về nguồn nước, nhất là ở các xã Lê Quý Đôn, Long Hưng, Vạn Xuân, Vũ Thư… Về tiêu thoát nước, năng lực của các cống dưới đê vẫn chưa đạt yêu cầu.

Nhiều kênh dẫn bị bồi lắng, lấn chiếm, khả năng tiêu nước chỉ còn 40-60% thiết kế. Một số vùng trũng như Ba Đạc, Tám Mươi, nam kênh Sa Lung thường xuyên úng ngập, có nơi tiêu nước kéo dài tới 7-10 ngày. Ngoài ra, khu vực phía nam sông Luộc, nằm trên địa bàn tỉnh Hưng Yên, hiện vẫn gặp nhiều khó khăn trong công tác tiêu thoát nước, đặc biệt vào mùa mưa lũ.

Hệ thống kênh mương, cống tiêu trong khu vực chủ yếu tiêu nước ra sông Luộc, song việc vận hành phụ thuộc lớn vào chế độ thủy triều, khiến khả năng tiêu úng bị hạn chế. Theo một số ý kiến của người dân và cán bộ thủy lợi cơ sở, nhiều tuyến kênh tiêu hiện đã xuống cấp.

Trạm bơm tiêu Bảo Khê được nâng cấp và cải tạo, phục vụ nhu cầu sản xuất nông nghiệp. (Ảnh: BHY). 

Khi thủy triều dâng cao, nước không thoát kịp, gây ngập úng cục bộ, ảnh hưởng đến sản xuất nông nghiệp và sinh hoạt của người dân. Một số khu vực trũng thấp thường xuyên bị ngập sâu trong các đợt mưa lớn kéo dài. Tỉnh Hưng Yên đã xác định mục tiêu phát triển thủy lợi đa chức năng, vừa phục vụ nông nghiệp, vừa đáp ứng nhu cầu công nghiệp, đô thị và sinh hoạt dân sinh.

Ngành thủy lợi tập trung phân vùng tưới tiêu hợp lý, rà soát hiệu quả các công trình hiện có để đưa ra giải pháp nâng cấp, hiện đại hóa đồng bộ. Các phương án cấp và tiêu nước được tính toán đến năm 2030, tầm nhìn 2050, gắn với bối cảnh biến đổi khí hậu và nước biển dâng.

Đồng thời, đề xuất đầu tư nâng cấp các trạm bơm tiêu, mở rộng cửa cống, kiên cố hóa kênh mương nhằm từng bước chủ động tiêu thoát nước, giảm phụ thuộc vào thủy triều. Cùng với đó, địa phương định hướng tăng tần suất đảm bảo tưới lên trên 85%, chủ động xây dựng phương án phòng chống úng ngập, hạn hán, xâm nhập mặn và sạt lở. Các công trình sẽ được đầu tư theo hướng kết hợp nhiều mục tiêu như: tưới tiêu nông nghiệp, cấp nước sinh hoạt, cung cấp cho khu công nghiệp và duy trì dòng chảy sinh thái.

Để hoàn thiện, hiện đại hoá hệ thống thuỷ lợi, UBND tỉnh Hưng Yên cũng đã phê duyệt Đề án Nâng cao hiệu quả hệ thống công trình thủy lợi và cấp nước sạch giai đoạn 2021-2025, định hướng đến 2030, tạo nền tảng để hiện đại hóa toàn diện mạng lưới thủy lợi trong tỉnh.

Mục tiêu nhằm hiện đại hóa hệ thống thủy lợi từng bước tăng mức đảm bảo cấp, thoát nước phục vụ đân sinh, nông nghiệp, đô thị, công nghiệp và các ngành kinh tế khác, góp phần bảo đảm an ninh lương thực và phục vụ sản xuất nông nghiệp hàng hóa, tăng cường cạnh tranh, góp phần phát triển kinh tế - xã hội bền vững; chủ động phòng, chống và giảm nhẹ thiệt hại do thiên tai gây ra; nâng cao mức bảo đảm tiêu thoát nước, chống úng ngập; từng bước thích ứng với điều kiện biến đổi khí hậu trong giai đoạn hiện nay.

Về thuỷ lợi; phấn đấu 100% công trình, hệ thống công trình thủy lợi được đầu tư sửa chữa, nâng cấp bảo đảm đủ năng lực, an toàn khi hoạt động. Nâng cao hiệu quả phục vụ của hệ thống thủy lợi đối với yêu cầu phát triển nông nghiệp, các ngành kinh tế và bảo vệ môi trường nước, cụ thể: Đáp ứng nhu cầu cấp nước phục vụ sản xuất nông nghiệp; chủ động tưới cho 100% diện tích trồng lúa 2 vụ với mức đảm bảo tưới 85%.

Đảm bảo tiêu nước phục vụ nông nghiệp với tần suất từ 5% đến 10%; đáp ứng yêu cầu tiêu, thoát nước phục vụ dân sinh, đô thị, công nghiệp và các ngành kinh tế khác và thích ứng với điều kiện biến đỗi khí hậu. Rà soát, xây dựng thí điểm một số công trình thủy lợi cấp nước tiên tiến (cấp nước có áp lực) cho cây trồng cạn trên địa bàn tỉnh…

Việc hiện đại hóa hệ thống thủy lợi không chỉ mang lại hiệu quả trong sản xuất nông nghiệp mà còn thể hiện tầm nhìn chiến lược của Hưng Yên trong quản lý tài nguyên nước. Những công trình được đầu tư bài bản giúp chủ động nguồn nước tưới tiêu, giảm thiểu rủi ro thiên tai, bảo vệ mùa màng và bảo đảm an sinh cho người dân.

Mai Nga