Hà Nội triển khai nạo vét, làm sạch các dòng sông

TMO - Thời gian qua, Thành phố Hà Nội đã triển khai nhiều hoạt động để khắc phục tình trạng ô nhiễm trên sông ngòi, đặc biệt là sông Tô Lịch. Hiện, thành phố đang ưu tiên thực hiện đồng bộ các giải pháp để cải thiện môi trường cho dòng sông này.

Sông Tô Lịch có chiều dài hơn 14km, bắt nguồn từ phường Nghĩa Đô (quận Cầu Giấy), đổ ra sông Nhuệ - đoạn xã Hữu Hòa (huyện Thanh Trì). Trong suốt những thập kỷ qua, sông Tô Lịch đã bị ô nhiễm nặng nề bởi nước thải sinh hoạt chưa qua xử lý từ các khu đô thị, các cơ sở sản xuất và công nghiệp.

Lượng nước thải đổ vào sông mỗi ngày là rất lớn, trong đó phần lớn không được xử lý, gây ra tình trạng nước sông Tô Lịch đen đặc, bốc mùi hôi thối, không chỉ ảnh hưởng đến sức khỏe người dân mà còn làm tổn hại đến hệ sinh thái trong và xung quanh dòng sông.

Theo Sở Nông nghiệp và Môi trường Hà Nội, trung bình mỗi ngày, sông Tô Lịch phải tiếp nhận khoảng 160.000m3 nước thải sinh hoạt. Hầu hết lượng nước thải này không được xử lý hoặc xử lý chưa đạt quy chuẩn đã xả trực tiếp ra sông.

Để giảm tình trạng ô nhiễm, TP. Hà Nội đã đầu tư dự án hệ thống xử lý nước thải Yên Xá (trên địa bàn huyện Thanh Trì) với kỳ vọng sẽ làm sạch sông Tô Lịch và các dòng sông khác đang bị ô nhiễm. Sau 8 năm xây dựng, ngày 1/12/2024, Hà Nội bắt đầu vận hành thử nghiệm dự án Nhà máy xử lý nước thải Yên Xá, với công suất 100.000 m3/ngày đêm. Thời gian vận hành thử trong vòng 6 tháng. Dự án nhà máy xử lý nước thải Yên Xá được kỳ vọng sẽ làm "sống lại" sông Tô Lịch.

Đây không chỉ là một hoạt động khắc phục ô nhiễm đơn lẻ, mà là bước khởi đầu cho một kế hoạch dài hạn, khôi phục những dòng sông ô nhiễm như Tô Lịch, Nhuệ, Đáy, Kim Ngưu, Sét và Lừ.

Để cải thiện sông Tô Lịch, bắt đầu từ đầu tháng 2/2025, Công ty TNHH MTV Thoát nước Hà Nội đã triển khai chiến dịch nạo vét sông Tô Lịch, đặt mục tiêu hút khoảng 50.000 - 60.000m³ bùn thải trước tháng 8/2025. Công việc chủ yếu được thực hiện vào ban đêm để giảm thiểu tác động đến giao thông, nhưng công nhân vẫn phải làm việc trong những điều kiện hết sức khắc nghiệt: ngâm mình trong dòng nước đen đặc, đối diện với mùi hôi nồng nặc và rác thải lẫn trong bùn. Những nỗ lực này không chỉ nhằm khơi thông dòng chảy mà còn tạo nền tảng cho các dự án lớn hơn.

Mới đây, kế hoạch bổ cập nước từ sông Hồng - với mức đầu tư 550 tỷ đồng - sẽ hỗ trợ cải thiện chất lượng nước sông Tô Lịch, giúp thau rửa và khôi phục hệ sinh thái của con sông này. Để đảm bảo hiệu quả lâu dài, ngoài công tác nạo vét, Hà Nội còn dồn lực hoàn thiện các dự án xử lý nước thải, với Nhà máy xử lý nước thải Yên Xá là dự án trọng điểm.

Dự án này có tổng mức đầu tư hơn 16.000 tỷ đồng và công suất thiết kế đạt 270.000m³/ngày đêm, sẽ góp phần thu gom và xử lý lượng nước thải chưa qua xử lý từ các khu đô thị trước khi xả ra sông Tô Lịch và các nhánh sông khác. Hiện dự án này đã đạt hơn 90% tiến độ xây dựng và dự kiến đi vào vận hành trong thời gian tới. Khi hoàn thành, nhà máy sẽ giúp giảm đáng kể lượng nước thải sinh hoạt chưa qua xử lý đổ vào sông, qua đó góp phần cải thiện chất lượng nước sông Tô Lịch và hệ thống sông nội đô của Hà Nội.

Việc nạo vét bùn, làm sạch sông Tô Lịch giúp dòng sông cải thiện ô nhiễm. (Ảnh: TH). 

Để đạt được mục tiêu làm sạch sông Tô Lịch và các con sông ô nhiễm khác, thành phố cũng đẩy mạnh công tác tuyên truyền nhằm nâng cao nhận thức bảo vệ môi trường trong cộng đồng. Các quận như Ba Đình, Đống Đa và Cầu Giấy đã lắp đặt camera giám sát để ngăn chặn hành vi xả rác bừa bãi. Các phong trào “Sáng - Xanh - Sạch - Đẹp” cũng được phát động mạnh mẽ, khuyến khích người dân tham gia phân loại rác tại nguồn và giảm thiểu xả thải ra sông. Ngoài ra, việc chỉnh trang cảnh quan hai bên sông Tô Lịch cũng đang được thực hiện với sự tham gia tích cực của người dân.

Mặc dù các nỗ lực đang được triển khai khẩn trương, tiến độ hoàn thiện các dự án vẫn là một thách thức lớn. Việc xử lý ô nhiễm không thể chỉ dừng lại ở các dự án nạo vét bùn hay xây dựng nhà máy xử lý nước thải. Các chuyên gia môi trường cho rằng việc kiểm soát chặt chẽ nguồn xả thải và triển khai các giải pháp đồng bộ là yếu tố then chốt. Nếu các dự án không được giám sát chặt chẽ và đi vào vận hành đúng tiến độ, những nỗ lực hiện tại sẽ không mang lại hiệu quả bền vững. Hà Nội cũng cần những giải pháp đột phá hơn trong việc tạo dòng chảy cho các con sông.

Các chuyên gia đã chỉ ra rằng, việc bổ sung nước sạch từ sông Hồng là điều kiện cần thiết để khôi phục dòng chảy tự nhiên và làm sạch sông Tô Lịch, sông Nhuệ, sông Đáy. Theo ý kiến của một chuyên gia môi trường, đặc điểm thoát nước của TP. Hà Nội là hệ thống thoát nước chung, cho nên đối tượng xả thải dọc các sông không thể thu gom vào hệ thống chung đang chiếm tới 12% tổng lưu lượng nước thải. Do vậy cần phải tạo dòng chảy cho các dòng sông này bằng cách bổ sung nước sạch, đưa chúng về đúng chức năng thoát nước mưa.

Bổ cập nguồn nước sạch từ sông Hồng để bảo đảm dòng chảy tự nhiên, làm cân bằng hệ sinh thái đồng thời cấp nước nông nghiệp vào mùa khô cho khu vực phía Đông Hà Nội. Một số ý kiến khác thì cho rằng, để làm “sống” lại các dòng sông phải có dòng chảy tối thiểu đạt 0,3m³/s mới cho phép xả thải vào, nhưng hiện các dòng sông của Hà Nội đều không đạt tốc độ này.

Làm sạch các dòng sông nội đô sẽ giúp TP. Hà Nội trở nên xanh, sạch hơn (Ảnh: NQ). 

Nếu có dòng chảy, sông sẽ có cơ chế tự làm sạch tự nhiên, không làm ô nhiễm cho lưu vực sông. Từ những nỗ lực làm sạch các dòng sông, Hà Nội đang dần chuyển mình thành một thành phố xanh, trong lành hơn. Dự án làm sạch sông Tô Lịch sẽ là một mô hình để áp dụng cho các dòng sông khác, tạo nền tảng cho một Hà Nội bền vững và thân thiện với môi trường. Sông Tô Lịch, một trong những dòng sông lịch sử của thủ đô Hà Nội, từ lâu đã trở thành biểu tượng văn hóa và lịch sử của thành phố.

Tuy nhiên, hiện nay, sông Tô Lịch đang đối mặt với tình trạng ô nhiễm nghiêm trọng, khiến cho không chỉ môi trường mà còn cả sức khỏe cộng đồng bị ảnh hưởng nghiêm trọng. Với nỗ lực không ngừng, Hà Nội đang triển khai nhiều giải pháp để khắc phục tình trạng ô nhiễm này và khôi phục lại vẻ đẹp của dòng sông. Chất lượng nước sông Tô Lịch đã giảm sút nghiêm trọng, không còn phù hợp để phục vụ các mục đích sinh hoạt, nông nghiệp, thậm chí là không thể hỗ trợ cho việc phát triển các loại thủy sản. Bên cạnh đó, tình trạng xả rác bừa bãi vào sông cũng góp phần làm tình hình ô nhiễm thêm trầm trọng.

Mới đây, để cải thiện môi trường cho dòng sông Tô Lịch lãnh đạo TP. Hà Nội giao đã UBND quận Tây Hồ chủ trì, phối hợp với Sở Xây dựng và các sở, ngành thành phố nghiên cứu, tiếp thu ý kiến của các bộ, ngành Trung ương về việc bổ cập nước sông Hồng vào sông Tô Lịch, khẩn trương đề xuất phương án sử dụng nguồn nước từ sông Hồng và nguồn nước sau xử lý của nhà máy xử lý nước thải hồ Tây để bổ sung nước cho hồ Tây thông qua hồ trung gian là hồ Sen, đồng thời bảo đảm không ảnh hưởng đến hệ sinh thái hồ Tây.

Về lâu dài, thành phố cần một chiến lược tổng thể hơn, bao gồm việc quản lý nguồn thải, nâng cấp hệ thống xử lý nước thải và phục hồi hệ sinh thái tự nhiên của các dòng sông. Việc hồi sinh các dòng sông của Thủ đô Hà Nội cần được ưu tiên đầu tư và có lộ trình rõ ràng, có phương án điều chỉnh khi cần thiết.

Với các giải pháp trên, việc làm sạch các dòng sông sẽ mang lại hiệu quả rất lớn cả về kinh tế và môi trường làm cho Thủ đô, góp phần làm Hà Nội trở nên xanh, sạch, đẹp bền vững cho hiện tại và tương lai.

Thuỳ Anh