Hà Nam: Phát huy hiệu quả cơ giới hoá nông nghiệp

TMO - Hiện nay, tỉnh Hà Nam đã và đang tập trung đẩy mạnh cơ giới hóa nông nghiệp. Nhờ đó, năng suất lao động được nâng cao, chi phí giảm, sản xuất nông nghiệp ngày càng hiệu quả, góp phần quan trọng trong quá trình tái cơ cấu ngành nông nghiệp của tỉnh.

​Tính đến đầu năm 2025, tỉnh Hà Nam đã đạt được những kết quả đáng kể trong việc cơ giới hóa nông nghiệp, đặc biệt là trong sản xuất lúa. Theo thông tin từ Sở Nông nghiệp và Môi trường, toàn tỉnh hiện có trên 330 máy cấy, đáp ứng khoảng 70% nhu cầu cấy lúa bằng máy trong vụ Xuân 2025 .​

Việc đưa máy móc vào phục vụ sản xuất nông nghiệp như làm đất, gieo cấy, phun thuốc bảo vệ thực vật, phân bón lá và thu hoạch… đã góp phần giảm sức lao động trực tiếp, giảm chi phí sản xuất, nâng cao sức cạnh tranh cho nông sản, tăng hiệu quả kinh tế, đồng thời hạn chế được tình trạng nông dân bỏ ruộng trên địa bàn tỉnh Hà Nam.

Mặc dù việc cơ giới hoá trên các cánh đồng mang lại nhiều thuận lợi, tuy nhiên, qua thực tế sản xuất cho thấy, tại nhiều địa phương, việc triển khai cơ giới hóa trên đồng ruộng thiếu sự ổn định, chỉ duy trì được 1 – 2 vụ. Đơn cử tại xã Phú Phúc (huyện Lý Nhân), vụ Xuân 2024 được Trung tâm Khuyến nông hỗ trợ xây dựng mô hình đưa cơ giới vào đồng ruộng có diện tích 20 ha.

 Từ mô hình này, địa phương đã mở rộng hình thức lúa cấy máy lên gần 90% tổng diện tích (hơn 100 ha); có đến 50% diện tích lúa của hợp tác xã (HTX) được sử dụng máy bay điều khiển từ xa phun thuốc bảo vệ thực vật. Tuy nhiên, việc áp dụng cơ giới hóa trên diện tích rộng của 1 số HTX chỉ duy trì được trong năm 2024. Sang vụ Xuân 2025, diện tích lúa cấy máy tại địa phương giảm đến 70% so với vụ Xuân trước. Nguyên nhân là do lúa cấy máy hiện nay không được sản xuất tập trung mà rải rác trên nhiều cánh đồng ở địa phương.

Do vậy cũng khó triển khai máy bay điều khiển từ xa phun thuốc bảo vệ thực vật, vì các cánh đồng không được sản xuất cùng giống, cùng trà… Mặc dù đã làm khá tốt hầu hết các khâu trong sản xuất nông nghiệp nhưng hiện nay, ở không ít địa phương vẫn gặp khó khăn khi đưa máy móc vào một khâu sản xuất mới. Trên thực tế, vẫn còn khá nhiều khó khăn, hạn chế trong việc đưa cơ giới hóa đồng bộ vào đồng ruộng, do hiện nay, sản xuất của người dân còn manh mún, trên 1 cánh đồng rộng 10 - 20 ha có đến cả trăm hộ sản xuất, mỗi hộ làm theo cách riêng.

Trong khi, để đưa cơ giới hóa vào đồng ruộng, nhất là những khâu mới như: gieo cấy, phun thuốc bảo vệ thực vật... cần phải có cánh đồng đủ rộng sản xuất cùng giống, cùng trà, cùng quy trình chăm sóc. Về phía các địa phương, do HTX dịch vụ nông nghiệp chưa thực sự làm tốt công tác quy hoạch vùng, tổ chức sản xuất và tuyên truyền để người dân thấy rõ hiệu quả của cơ giới hóa sản xuất. Một vấn đề nữa là người dân mới tính chi phí trước mắt, chưa tính hiệu quả lâu dài. Như lúa cấy máy chi phí dịch vụ khá cao, trong khi áp dụng gieo thẳng bằng tay khá nhanh, tự làm được nhưng vẫn mất công dặm tỉa, nhiều sâu, bệnh, năng suất thấp hơn…

Sử dụng máy gặt lúa giúp giảm sức lao động, gia tăng hiệu quả thu hoạch. 

Vì thế, nhiều nơi lúa cỏ phát sinh nhiều gây mất mùa, sau 1 – 2 vụ phải chuyển sang cấy máy (loại bỏ được lúa cỏ), người dân lại quay về gieo thẳng. Việc đưa cơ giới hóa đồng bộ vào đồng ruộng phát huy tốt hiệu quả về nhiều mặt. Trong đó, áp dụng phương thức cấy lúa bằng máy, chi phí bình quân từ 300 – 320 nghìn đồng/sào (tính cả tiền giống), trong khi thuê lao động thủ công ở mức bình quân 350 nghìn đồng/ngày, nơi cao lên đến 400 – 500 nghìn đồng/ngày; thuê dịch vụ mạ khay, cấy máy, người dân không mất công làm đất, gieo mạ, nhổ mạ… như cấy thủ công;

Sử dụng máy bay điều khiển từ xa phun thuốc bảo vệ thực vật dao động từ 20 – 25 nghìn đồng/sào/lần phun, phun thủ công 30 - 35 nghìn đồng/sào, bảo đảm sự đồng đều, tiết kiệm hơn 10% lượng thuốc so với phun bình lẻ. Cơ giới hóa giúp giải phóng sức lao động chuyển sang làm các ngành nghề khác đem lại thu nhập cao hơn, nhất là hiện nay lượng lao động trẻ nông thôn chuyển mạnh sang làm công nhân…

Theo Nghị quyết số 03/2022/NQ-HĐND ngày 20/4/2022 của HĐND tỉnh Hà Nam về việc Ban hành quy định chính sách hỗ trợ sản xuất nông nghiệp và phát triển nông thôn trên địa bàn tỉnh Hà Nam có quy định cụ thể về chính sách hỗ trợ cho các loại máy, gồm: máy cấy, giàn máy gieo mạ khay, máy cuộn rơm, máy bay điều khiển từ xa để phun phân bón và thuốc bảo vệ thực vật.

Đồng thời, trước đó tỉnh cũng triển khai Đề án phát triển mạ khay, cấy máy giai đoạn 2021 – 2023, hỗ trợ các tổ hợp, HTX chuyên ngành làm dịch vụ mạ khay, cấy máy, dàn máy gieo mạ khay và hơn 20 nghìn khay mạ/cơ sở, HTX. Quá trình thực hiện, các mô hình lúa cấy máy có diện tích 20 ha gọn vùng trên cùng 1 cánh đồng được xây dựng để nhân rộng.

Trung tâm Khuyến nông (Sở Nông nghiệp và Môi trường) xây dựng một số mô hình cơ giới hóa đồng bộ ở tất cả các khâu làm đất, gieo cấy, phun phân bón, thuốc bảo vệ thực vật và thu hoạch. Trong giai đoạn tới, một số địa phương trong tỉnh Hà Nam cần tiếp tục mạnh dạn áp dụng tiến bộ khoa học kỹ thuật, đưa các giống lúa mới có năng suất cao, chất lượng ngon, thích ứng với biến đổi khí hậu vào sản xuất; đồng thời đưa cơ giới hóa đồng bộ trong sản xuất lúa.

Từ đó, hình thành nhiều vùng sản xuất lúa hàng hóa chất lượng, quy mô tập trung, đem lại giá trị kinh tế cao, tạo điều kiện thúc đẩy nông dân liên kết hình thành vùng sản xuất lớn, vừa tạo điều kiện doanh nghiệp đẩy mạnh triển khai các tiến bộ kỹ thuật trong đó có khâu cơ giới hóa trên đồng ruộng.

Bích Hường