Giữ gìn, phát huy giá trị văn hóa Tết cổ truyền

TMO - Dân gian có câu “Mùng 1 Tết cha, mùng 2 Tết mẹ, mùng 3 Tết thầy”, câu nói dân gian đã thành quen thuộc đối với mỗi người dân Việt, gợi nhắc đến truyền thống “Uống nước nhớ nguồn”, "Tôn sư trọng đạo", “Nhất tự vi sư, bán tự vi sư” tốt đẹp của dân tộc ta.

Với người Việt, Tết là khoảng thời gian để cả gia đình trở về quây quần, sum vầy bên nhau, cùng nhau gói bánh chưng, dọn dẹp nhà cửa, mừng tuổi ông bà, cha mẹ. Do đó, “mùng 1 Tết cha” có nghĩa là sáng ngày mùng 1 Tết, vợ chồng con cái, anh em ruột thịt sẽ tập trung bên nội để cúng bái gia tiên và chúc Tết ông bà, cha mẹ để tỏ lòng thành kính. Sang đến ngày mùng 2 Tết, vợ chồng con cái sẽ “khởi hành” sang thăm hỏi và chúc Tết bên nhà ngoại với các nghi thức cũng trang trọng và thành kính như bên nhà nội.

Ngay từ thời xa xưa, cho dù làm quan chức có to đến mức nào thì ngày Tết người học trò vẫn đến thăm thầy vào ngày mùng 3 Tết. Vào ngày mùng 3 Tết, người đứng đầu hàng môn sinh – những người cùng học, không phân biệt tuổi tác, chức vị, vị trí xã hội, thường tụ họp ở gia đình thầy giáo, chúc Tết thầy. Người cao tuổi nhất hoặc người được các bạn đồng môn tín nhiệm nhất thay mặt mọi người đứng lên trịnh trọng thưa với thầy về sự có mặt của học trò lớp mình và chúc thầy trường thọ cùng những điều tốt lành.

Không chỉ có các học trò học chữ đến với thầy dạy chữ mà thầy được người Việt mở rộng nghĩa là những bậc có công dạy chữ lẫn dạy nghề, dạy cả những bộ môn nghệ thuật như dạy đàn, dạy hát… Người Việt thường nói, "Không thầy đố mày làm nên" để nói về công lao dạy dỗ của các thầy, cô giáo trong cuộc đời mỗi con người.

Ngày nay, “Tết thầy” cũng trở nên “đặc biệt”. “Đặc biệt” là thay vì trực tiếp đến chúc Tết thầy cô giáo, học trò gửi lời chúc thầy cô qua điện thoại hay qua các nền tảng mạng xã hội. Nhưng dù chúc qua mạng xã hội, tin nhắn điện thoại hay đến trực tiếp thì vẫn đáng trân trọng vì đó là tình cảm chân thành của các học trò. Học trò thời nay rất thoải mái, tự nhiên, gần gũi khi thể hiện tình cảm với thầy cô trong suốt năm học.

Các thầy, cô giáo dù xưa hay nay vẫn vậy, với những người thầy chân chính, món quà không tỷ lệ thuận với tấm lòng của học trò đối với thầy cô, dù theo thời gian hình thức Tết thầy xưa và nay đã ít nhiều thay đổi. Nếu ngày xưa trò đến thăm thầy với gói trà, lạng mứt... thì ngày nay món quà Tết thầy đã phong phú và đa dạng hơn, song bản chất tốt đẹp của việc Tết thầy vẫn không thay đổi vì luôn thể hiện tấm lòng, tình cảm và sự biết ơn của trò đối với thầy, cô giáo. Dẫu “Tết thầy” thời nay có nhiều thay đổi, nhưng trong tâm thức mỗi người Việt, nhớ về người thầy trong những ngày vui Tết là truyền thống không bao giờ mất.

THANH BÌNH