Giảm thiểu rác thải nhựa, thúc đẩy phát triển du lịch xanh

TMO - Vấn đề ô nhiễm rác thải nhựa nếu không được giải quyết sẽ ảnh hưởng đến mục tiêu phát triển bền vững du lịch, sự bảo tồn và đa dạng sinh học, đặc biệt là các loài quý hiếm, tới vẻ đẹp cảnh quan, môi trường và qua đó ảnh hưởng tới hình ảnh, khả năng cạnh tranh của ngành du lịch Việt Nam. 

Hiệp Hội du lịch Việt Nam nhấn mạnh, rác thải nhựa giảm lượng khách và doanh thu từ du lịch, ảnh hưởng đến sinh kế của hàng triệu người sống phụ thuộc. Du lịch xanh là xu thế dần được phổ biến rộng rãi tại Việt Nam trong vài năm gần đây. Từ trước đó, ngành du lịch Việt Nam cũng đã sớm có kế hoạch tiếp cận, lan tỏa xu thế này. Năm 2012, Bộ tiêu chí “Nhãn du lịch bền vững bông sen xanh” ra đời. Tiếp đó, Bộ tiêu chí “Nhãn du lịch xanh” được ban hành năm 2013. Năm 2018, “Phát triển du lịch Việt Nam theo hướng tăng trưởng xanh” là chương trình khoa học-công nghệ trọng điểm cấp bộ.  

Từ tháng 12/2019, Chính phủ đã ban hành quyết định số 1746/QĐ-TTg ngày 04/12/2019 - về việc ban hành Kế hoạch hành động về quản lý Rác thải nhựa đại dương đến 2030: Mục tiêu từ 2025 - 2030: giảm thiểu tương ứng 80% - 100%  rác thải nhựa tại các khu du lịch, dịch vụ ven biển, không sử dụng sản phẩm nhựa dùng một lần và túi ni lông khó phân hủy; 80% - 100% các khu bảo tồn biển không còn rác thải nhựa. Năm 2020, Chính phủ ban hành chiến lược phát triển du lịch Việt Nam đến năm 2030 xác định quan điểm du lịch bao trùm trên nền tảng tăng trưởng xanh và một số giải pháp thực hiện.

Công tác tuyên truyền, nâng cao nhận thức trách nhiệm của cộng đồng trong việc hạn chế rác thải nhựa trong phát triển du lịch được nhiều địa phương đẩy mạnh triển khai. 

Thời gian qua, Hiệp hội Du lịch Việt Nam, cũng đã chủ động phát động các sáng kiến bảo vệ môi trường, triển khai tới các doanh nghiệp du lịch trong cả nước. Được sự hỗ trợ của Quỹ Môi trường toàn cầu và Chương trình Phát triển Liên Hợp quốc (UNDP/GEF-SGP), Hiệp hội Du lịch Việt Nam đã tích cực triển khai dự án “Giảm thiểu rác thải nhựa trong lĩnh vực du lịch Việt Nam”. 

Dự án được thực hiện trong hai năm 2023-2024 nhằm thúc đẩy các hoạt động giảm thiểu rác thải nhựa trong lĩnh vực du lịch, tập trung vào các hoạt động nâng cao nhận thức của doanh nghiệp, người dân, khách du lịch về tác hại của rác thải nhựa và ý thức trách nhiệm trong việc giảm thiểu rác thải nhựa... Đồng thời, triển khai xây dựng và áp dụng thí điểm bộ tiêu chí công nhận doanh nghiệp du lịch không rác thải nhựa, góp phần nhân rộng các biện pháp thực hành quản lý giảm thiểu rác thải nhựa của doanh nghiệp, kêu gọi sự nỗ lực, chung tay, góp sức của người dân, doanh nghiệp, cộng đồng và du khách vì mục tiêu “Du lịch không rác thải nhựa ở Việt Nam”. 

Trước đó, tại lễ công bố “Khách sạn không rác thải nhựa” đối với khu nghỉ dưỡng tại Hội An (Quảng Nam), Hiệp hội Du lịch Việt Nam cho biết sẽ áp dụng thí điểm bộ tiêu chí công nhận doanh nghiệp du lịch không rác thải nhựa tại các khách sạn, khu nghỉ dưỡng..., để nhân rộng biện pháp thực hành quản lý giảm thiểu rác thải nhựa của doanh nghiệp du lịch, chung tay góp sức vì mục tiêu “Du lịch không rác thải nhựa ở Việt Nam”. 

Trên cơ sở bộ tiêu chí “Khách sạn không rác thải nhựa” do Khu nghỉ dưỡng trên xây dựng và thực hiện thành công với 70 tiêu chí, Hiệp hội Du lịch Việt Nam đã nghiên cứu, hoàn thiện và ban hành Bộ tiêu chí công nhận doanh nghiệp du lịch không rác thải nhựa của Việt Nam. Bộ tiêu chí này sẽ được đưa ra lấy ý kiến rộng rãi của các Hiệp hội du lịch, doanh nghiệp du lịch và cơ quan quản lý du lịch địa phương để hoàn thiện và sớm đưa vào triển khai thực hiện. 

Bộ công cụ được xây dựng nhằm mục đích giúp cho Hiệp hội Du lịch Việt Nam và các cơ quan liên quan theo dõi, đánh giá và công nhận doanh nghiệp du lịch không rác thải nhựa. Từ đó hướng tới kinh doanh du lịch hiệu quả, bền vững, có trách nhiệm với môi trường và xã hội, góp phần tích cực vào việc thực hiện Kế hoạch hành động quốc gia về quản lý rác thải nhựa đại dương đến năm 2030 của Thủ tướng Chính phủ. 

Tại tỉnh Quảng Nam, nhiều mô hình du lịch sinh thái đã hình thành tại Quảng Nam như Làng du lịch cộng đồng Bhơ Hôồng, Đhờ Rôồng (huyện Đông Giang); làng dệt thổ cẩm Zara (huyện Nam Giang); rừng cây di sản Pơmu; rừng Đỗ Quyên và Làng du lịch cộng đồng Tà Lang (huyện Tây Giang); Làng cổ Lộc Yên (huyện Tiên Phước); làng du lịch cộng đồng Triêm Tây (Điện Bàn)… 

Bên cạnh đó, hàng loạt các doanh nghiệp du lịch ở Quảng Nam đã thay đổi phương pháp quản trị, hướng tới thúc đẩy sự tử tế trong kinh doanh dịch vụ như tuần hoàn rác hữu cơ, sử dụng vật liệu thân thiện, tiết giảm sản phẩm nhựa và một số vật dụng, tổ chức hoạt động trồng trọt và bảo vệ môi trường, giới thiệu trải nghiệm giá trị văn hóa truyền thống - nghề thủ công và chia sẻ trách nhiệm với cộng đồng. Tính đến hết năm 2023, toàn tỉnh Quảng Nam có 20 đơn vị doanh nghiệp du lịch được cấp chứng nhận Du lịch xanh, bao gồm 9 cơ sở lưu trú du lịch; 3 doanh nghiệp lữ hành; 8 điểm tham quan. Ngoài ra, gần 100 đơn vị du lịch cũng đã ký cam kết thực hành, áp dụng bộ tiêu chí Du lịch xanh của tỉnh trong quá trình hoạt động tại đơn vị.

 Ninh Bình là một trong hai địa phương triển khai thực hiện thí điểm dự án "Giảm thiểu rác thải nhựa trong ngành du lịch Việt Nam". Kết quả đánh giá cho thấy, công tác tuyên truyền nâng cao nhận thức về bảo vệ môi trường trên địa bàn tỉnh được chú trọng; các giải pháp, sáng kiến giảm thiểu rác thải nhựa được ứng dụng linh hoạt ở một số khu, điểm du lịch.

Tiêu biểu tại Khu du lịch Thung Nham (huyện Hoa Lư) đã tập trung nguồn lực đầu tư phát triển cơ sở hạ tầng theo hướng đồng bộ, kết hợp hài hòa giữa hoạt động kinh doanh với bảo vệ môi trường sinh thái, cảnh quan, giảm thiểu rác thải. Khu du lịch đã đầu tư công nghệ sản xuất nước uống tinh khiết với công suất đạt khoảng 500 m3/ngày đêm, cơ bản đáp ứng nhu cầu của du khách, giảm thiểu việc sử dụng nước uống đóng chai nhựa. Bên cạnh đó, chú trọng công tác tuyên truyền, tập huấn cho cán bộ, người lao động hoạt động trong lĩnh vực dịch vụ du lịch về bảo vệ môi trường, giảm thiểu rác thải nhựa; tích cực thay thế các sản phẩm nhựa bằng các sản phẩm gỗ, sành, sứ thân thiện với môi trường…

Du khách lên đảo Cô Tô sử dụng túi thân thiện với môi trường thay cho túi nilon. Ảnh: BLĐ. 

Thời gian qua, tỉnh Quảng Ninh đẩy mạnh triển khai các giải pháp g hạn chế rác thải nhựa trong hoạt động du lịch với mục tiêu bảo vệ hệ sinh thái, hướng tới phát triển du lịch xanh, bền vững. Từ tháng 8/2022, Cô Tô tuyên truyền, khuyến khích du khách và người dân không sử dụng túi nylon, đồ nhựa một lần trên đảo. Đến 15/9/2023, huyện Cô Tô cấm du khách mang đồ nhựa dùng một lần lên các đảo. Theo thống kê của huyện Cô Tô, mỗi năm, địa phương này đón từ 6.000-8.000 khách du lịch. Trước khi thử nghiệm việc ngừng sử dụng nhựa dùng một lần, vào những ngày cao điểm mùa du lịch, công ty môi trường phải thu gom lượng rác thải rất lớn, từ 15-17 tấn/ngày, tạo thành áp lực và gánh nặng cho môi trường huyện đảo, nhất là đối với các loại rác thải lâu phân hủy.

Từ cuối tháng 4/2024, huyện Vân Đồn là điểm đến tiếp theo của tỉnh đẩy mạnh giải pháp hạn chế rác thải nhựa. Vân Đồn phấn đấu đến năm 2025 giảm thiểu 50% lượng rác thải nhựa trên địa bàn các xã Quan Lạn, Minh Châu, Ngọc Vừng, Thắng Lợi, Bản Sen; đến năm 2030 không có rác thải nhựa trên địa bàn các xã đảo.  

Để hạn chế rác thải nhựa, Việt Nam đã đưa ra lộ trình về giảm thiểu, tái sử dụng, tái chế, xử lý rác thải nhựa, được cụ thể hóa tại các văn bản Luật, Nghị định. Liên quan đến, lĩnh vực du lịch, Nghị định số 08/2022/NĐ-CP quy định, sau năm 2025, không lưu hành và sử dụng sản phẩm nhựa sử dụng một lần, bao bì nhựa khó phân hủy sinh học tại các khu, điểm du lịch.

Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đã ban hành các văn bản quy định về giảm thiểu chất thải nhựa trong lĩnh vực du lịch, điển hình là Quyết định số 4216/QĐ-BVHTTDL về Quy tắc ứng xử bảo vệ môi trường trong hoạt động văn hóa, thể thao và du lịch; Quyết định số 1066/QĐ-BVHTTDL về Bộ tiêu chí hướng dẫn bảo vệ môi trường đối với các cơ sở du lịch và dịch vụ tại các khu, điểm du lịch; Công văn số 1857/BVHTTDL-TCDL về bảo vệ môi trường, hạn chế sử dụng túi ni-lông, ống hút nhựa, cốc nhựa dùng một lần. Vấn đề quản lý chất thải nhựa tại các khu du lịch ven biển cũng đã được đề cập đến trong các quy định về giảm thiểu rác thải nhựa biển, rác thải nhựa đại dương đối với nguồn phát sinh từ hoạt động du lịch.../

Thanh Tùng