Giám sát, quản lý khoáng sản bằng công nghệ ảnh viễn thám

TMO - Giám sát khoáng sản bằng công nghệ viễn thám, sử dụng ảnh vệ tinh là phương pháp hiện đại được áp dụng để quản lý chặt chẽ hoạt động khai thác khoáng sản trên địa bàn huyện Tánh Linh (tỉnh Bình Thuận). Ứng dụng công nghệ cao đã tạo ra đột phá trong quản lý nhà nước về khoáng sản tại địa phương này.

Trong bối cảnh công nghệ thông tin, chuyển đổi số đang phát triển mạnh mẽ, việc quản lý tài nguyên khoáng sản theo truyền thống lâu nay sẽ không đáp ứng được sự phát triển. Đồng thời, hiệu quả quản lý không cao, việc thất thu khoáng sản vẫn không thể kiểm soát tận gốc. Trước tình hình đó, huyện Tánh Linh (tỉnh Bình Thuận) đã đẩy mạnh ứng dụng chuyển đổi số, áp dụng công nghệ hiện đại trong quá trình giám sát, quản lý hoạt động khai khoáng.

Cụ thể, huyện Tánh Linh đã phối hợp tổ chức tập huấn và chuyển giao phần mềm “Ứng dụng công nghệ viễn thám, sử dụng ảnh vệ tinh phục vụ công tác quản lý, giám sát khai thác khoáng sản (WebGIS)” cho các địa phương và chỉ đạo các xã, thị trấn chủ động áp dụng ứng dụng WebGIS. Bên cạnh đó, chỉ đạo kiểm tra, giám sát hoạt động khai thác khoáng sản trái phép trên địa bàn, trong đó tập trung những khu vực phức tạp, giáp ranh các huyện khác để kịp thời phát hiện, ngăn chặn và xử lý các vi phạm theo quy định.

Thông tin từ UBND huyện Tánh Linh, hiện tại, huyện có 16 giấy phép khai thác khoáng sản còn hiệu lực. Trong đó có 3 giấy phép khai thác cát xây dựng, 8 giấy phép khai thác đất sét gạch ngói tại xã Gia An, 2 giấy phép khai thác đá xây dựng, 3 giấy phép khai thác đất, sỏi bồi nền làm vật liệu san lấp. Thực hiện công tác quản lý Nhà nước về khoáng sản, Chủ tịch UBND huyện ban hành nhiều văn bản chỉ đạo kiểm tra hoạt động thăm dò, khai thác, mua, bán, vận chuyển, tàng trữ, tiêu thụ khoáng sản trên địa bàn huyện. Đồng thời tích cực áp dụng công nghệ cao để tăng cường công tác quản lý, giám sát.

Kết quả, trong năm 2024, Phòng Tài nguyên và Môi trường, các cơ quan chuyên môn, UBND các xã, thị trấn đã phát hiện và lập hồ sơ xử lý 157 vụ vi phạm liên quan đến hoạt động khai thác, tàng trữ, mua bán khoáng sản trái phép với số tiền phạt gần 1 tỷ đồng; tịch thu, tạm giữ 9 xe máy đào, 12 xe tải ben, 3 xe máy cày, 3 máy khoan, 18 máy bơm hút cát, 172 m3 đất bồi nền, 936 m3 cát và buộc các đối tượng khắc phục hậu quả theo quy định. Theo đánh giá của UBND huyện Tánh Linh, với việc kiểm tra, giám sát, chủ động áp dụng ứng dụng WebGIS và xử lý nghiêm trường hợp vi phạm, nên huyện không xảy ra các vụ việc khai thác khoáng sản trái phép có tính chất phức tạp.

Tình hình khai thác đất sét, cát xây dựng trong khu vực hồ Biển Lạc (xã Gia An) không còn xảy ra như những năm trước. Tuy nhiên, quá trình triển khai cho thấy, việc quản lý khoáng sản vẫn còn nhiều mặt khó khăn, hạn chế. Các đối tượng thường chọn điểm khai thác trái phép tại các khu vực xa khu dân cư, các vùng giáp ranh giữa các xã và các huyện bạn, nhất là các vùng giáp ranh với huyện Đức Linh và huyện Xuân Lộc (Đồng Nai).

Hoạt động khai thác khoáng sản trái phép chủ yếu diễn ra lén lút vào ban đêm, ngày nghỉ; các đối tượng luôn cử người để cảnh giới lực lượng kiểm tra, nên khó cho công tác bắt quả tang để xử lý vi phạm. Trong khi đó, có địa phương chưa thực hiện tốt chức năng nhiệm vụ trong việc nắm địa bàn, phát hiện và xử lý hiệu quả hoạt động khai thác khoáng sản trái phép; chưa thật sự quyết liệt trong công tác kiểm tra, xử lý các vi phạm về lĩnh vực khoáng sản.

Hoạt động khai thác khoáng sản.

Công tác nắm địa bàn, phối hợp kiểm tra xử lý của các lực lượng thuộc cấp xã chưa đồng bộ, hiệu quả không cao. Một số khu vực, vị trí có tiềm ẩn nguy cơ xảy ra hoạt động khai thác khoáng sản trái phép chưa được chính quyền địa phương quan tâm tập trung xử lý, như: Khu vực Biển Lạc, khu vực Suối Kè, khu vực suối Ba Thê - xã Gia An; hoạt động khai thác cát, đá chẻ tại thôn 2 và thôn 4 - xã Gia Huynh, thôn Suối Sâu - xã Suối Kiết.

Hoạt động vận chuyển khoáng sản (đất sét, cát) ra ngoài địa bàn huyện qua tuyến đường ĐT720 ra quốc lộ 1A vẫn diễn ra. Qua kiểm tra, huyện nhận thấy tình hình khai thác khoáng sản trái phép tại vùng giáp ranh giữa xã Gia An với xã Vũ Hòa và xã Tân Hà, huyện Đức Linh; vùng giáp ranh giữa xã Gia Huynh với xã Xuân Hòa, huyện Xuân Lộc sẽ có diễn biến phức tạp.

Do đó, UBND huyện đã chỉ đạo Phòng Tài nguyên và Môi trường phải chủ động tham mưu, tổ chức rà soát, xác minh, làm rõ chủ sử dụng đất tại các vị trí có dấu hiệu tác động khai thác khoáng sản trái phép để xử lý theo quy định, xử lý nghiêm cả chủ sử dụng đất tại các vị trí khai thác khoáng sản trái phép theo quy định. Tổ kiểm tra lưu động về hoạt động kinh doanh, vận chuyển khoáng sản trên địa bàn huyện tập trung tổ chức kiểm tra hoạt động vận chuyển khoáng sản (đất sét, cát) ra ngoài địa bàn huyện qua tuyến đường ĐT 720 ra quốc lộ 1A.

Yêu cầu các xã, thị trấn thực hiện nghiêm túc các nhiệm vụ quản lý, bảo vệ tài nguyên đất đai, khoáng sản chưa khai thác, bảo vệ môi trường; ngăn chặn hiệu quả tình trạng vi phạm pháp luật trong công tác quản lý đất, sử dụng đất đai và trong hoạt động khai thác, chế biến, kinh doanh, vận chuyển tài nguyên khoáng sản.

Ứng dụng công nghệ trong quản lý, giám sát khoáng sản càng trở nên cấp thiết hơn trong điều kiện chuyển đổi số ngày càng mạnh mẽ. Trước đó, tỉnh Bình Thuận đã triển khai “Dự án Ứng dụng công nghệ viễn thám, sử dụng ảnh vệ tinh phục vụ công tác quản lý, giám sát khai thác khoáng sản trên địa bàn tỉnh Bình Thuận” đã được Sở TN & MT thực hiện lộ trình chuyển đổi số đến năm 2025, định hướng đến năm 2030; theo Kế hoạch số 1282/KH-UBND ngày 4/5/2022 của UBND tỉnh về thực hiện Nghị quyết số 10- NQ/TU ngày 18/3/2022 của Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh, khóa XIV”.

Dự án có ý nghĩa hết sức quan trọng trong việc cải thiện công nghệ, nhất là thu nhận và xử lý ảnh vệ tinh phục vụ nhiệm vụ theo dõi, giám sát tài nguyên và môi trường, mang lại tính thực tiễn cao có thể áp dụng trực tiếp vào thực tế, giúp giảm thiểu tối đa sức lao động của con người, tiết kiệm thời gian, kinh phí cho giám sát, kiểm soát hoạt động khai thác khoáng sản trên địa bàn tỉnh Bình Thuận.

Minh Châu