Dự thảo Luật Tài nguyên nước (sửa đổi): Cần bổ sung các quy định về bảo vệ tài nguyên nước

TMO - Theo các nhà khoa học, việc bảo vệ tài nguyên nước cần đáp ứng nhu cầu thực tiễn với yêu cầu, nhiệm vụ, cách quản lý mới. Do đó, nên bổ sung các quy định về bảo vệ tài nguyên nước...

Tại hội thảo "Góp ý dự thảo Luật Tài nguyên nước (sửa đổi)" do Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam (VUSTA) phối hợp với Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường của Quốc hội tổ chức, TSKH. Phan Xuân Dũng, Chủ tịch Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam cho rằng, tài nguyên nước có vai trò vô cùng quan trọng đối với con người hay bất kỳ sinh vật nào sống trên trái đất. Không có nước sẽ không có sự sống. Vì thế, Chính phủ Việt Nam đặc biệt quan tâm về vấn đề nước, không chỉ bằng chủ trương mà bằng hệ thống pháp luật và chính sách Nhà nước như: Luật Tài nguyên nước năm 1998, Luật Tài nguyên nước năm 2012, Dự thảo Luật Tài nguyên nước (sửa đổi).

Việc lấy ý kiến góp ý của các nhà khoa học cho các quy định của dự thảo Luật Tài nguyên nước (sửa đổi) góp phần hoàn thiện hành lang pháp lý đồng bộ, thống nhất, bảo đảm minh bạch để có khả năng khai thác tối đa nguồn lực tài nguyên, phân bổ hợp lý và sử dụng có hiệu quả; bảo đảm an ninh nguồn nước quốc gia; chú trọng phòng ngừa, kiểm soát và phục hồi các nguồn nước bị suy thoái, cạn kiệt và ô nhiễm; phân định rõ trách nhiệm quản lý nguồn nước và trách nhiệm quản lý công trình khai thác nước ở Trung ương và địa phương, khắc phục các chồng chéo, xung đột pháp luật.

Dự thảo Luật Tài nguyên nước (sửa đổi) có kết cấu 10 chương, 87 điều. So với Luật Tài nguyên nước năm 2012, dự thảo Luật không tăng về số chương; trong đó, giữ nguyên 19 điều; sửa đổi, bổ sung 55 điều; bổ sung mới 13 điều và bãi bỏ 5 điều. Đối chiếu với Dự thảo Luật đưa ra hồi tháng 3/2023, Dự thảo Luật được cập nhật vào tháng 9/2023 đã tiếp thu, bổ sung nhiều kiến nghị, góp ý của các cơ quan, hội ngành, chuyên gia, nhà khoa học và nhân dân.

Dự thảo Luật tập trung vào 4 nhóm chính sách đã được Quốc hội thông qua: Bảo đảm an ninh nguồn nước; xã hội hóa ngành nước; kinh tế tài nguyên nước; bảo vệ tài nguyên nước, phòng, chống tác hại do nước. Dự thảo Luật đã bổ sung các quy định về: Đảm bảo an ninh nguồn nước với các nội dung đối với điều hòa, phân phối tài nguyên nước; bảo vệ tài nguyên nước trong đó có nội dung về phân vùng chức năng nguồn nước; khai thác, sử dụng nước; đẩy mạnh xã hội hóa trong lĩnh vực tài nguyên nước; chuyển dần từ quản lý bằng công cụ hành chính sang quản lý bằng công cụ kinh tế; trách nhiệm của các bộ, ngành...

Các nhà khoa học cho rằng, bổ sung các quy định về bảo vệ tài nguyên nước để đáp ứng nhu cầu thực tiễn với yêu cầu, nhiệm vụ, cách quản lý mới. Ảnh: TTX. 

Góp ý Dự thảo Luật Tài nguyên nước (sửa đổi), ông Nguyễn Văn Vẻ, Phó Chủ tịch Hội Nước sạch và Môi trường Việt Nam cho rằng, Khoản 5, Điều 35: Phòng, chống suy thoái, cạn kiệt, ô nhiễm nguồn nước quy định: “Nước thải xả vào nguồn nước phải đạt tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật về chất lượng nước thải, phù hợp với chức năng nguồn nước và sức chịu tải của môi trường nước tiếp nhận”. Về nội dung này, ông Nguyễn Văn Vẻ đề nghị ghi rõ và phân loại các nguồn thải để có căn cứ xác định các nguồn xả thải, làm cơ sở xây dựng chính sách quản lý và phù hợp với các nguồn thải đã được quy định tại Khoản 3, Điều 37: "Nước thải khu công nghiệp, khu chế xuất; cụm công nghiệp, tiểu thủ công nghiệp; làng nghề; khu đô thị; đơn vị hành chính cấp xã, cấp huyện (căn cứ quy mô dân số)...".

Bên cạnh đó, tại Điều 6: Sửa đổi khoản 2, Điều 7 của Dự thảo Luật về truyền thông, phổ biến, giáo dục pháp luật về tài nguyên nước, ông Nguyễn Văn Vẻ kiến nghị sửa thành: “Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, các tổ chức chính trị - xã hội, tổ chức xã hội trong phạm vi nhiệm vụ, quyền hạn của mình, có trách nhiệm tuyên truyền, phổ biến, vận động Nhân dân tham gia hoạt động bảo vệ tài nguyên nước, sử dụng nước tiết kiệm, hiệu quả và chấp hành pháp luật về tài nguyên nước; giám sát, phản biện xã hội việc bảo vệ, khai thác, sử dụng tài nguyên nước, phòng, chống và khắc phục hậu quả tác hại do nước gây ra”.

Về kiến nghị này, ông Nguyễn Văn Vẻ cho rằng, hiện một số tổ chức có chức năng liên quan đến tài nguyên nước nhưng chưa là thành viên của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam hay các tổ chức chính trị - xã hội có địa vị pháp lý độc lập, không chịu sự lãnh đạo của Mặt trân và chỉ phối hợp với Mặt trận Tổ quốc Việt Nam.

Góp ý về Điều 66 của Dự thảo Luật về nội dung “phòng, chống sạt, lở lòng, bờ, bãi sông, hồ”, PGS.TS Hà Lương Thuần, Viện Hợp tác và Phát triển tài nguyên nước cho rằng,  từ lâu việc khai thác cát sỏi và các khoáng sản khác trong lòng sông đã được chỉ ra là nguyên nhân chính hạ thấp lòng dẫn ở các sông miền Bắc và gây sạt lở bờ sông vùng đồng bằng sông Cửu long.

Hiện nay, nhu cầu về cát cho các công trình giao thông, xây dựng ngày càng tăng đặc biệt là tại đồng bằng sông Cửu Long, dẫn đến gia tăng khai thác cát sói trong lòng sông, suối. Vì vậy, tại khoản 2 của điều này, PGS.TS Hà Lương Thuần đề nghị bỏ đoạn “có nguy cơ gây tác động xấu đến sự ổn định lòng, bờ, bãi sông” mà cho rằng bất cứ họat động nào có liên quan đến khai thác cát sỏi cũng phải đánh giá tác động môi trường và được cơ quan quản lý nhà nước về tài nguyên nước có thẩm quyền chấp thuận. Có như vậy chúng ta mới quản lý tốt và giảm tình trạng khai thác cát, sỏi ở lòng sông, lòng suối hiện nay.

TS. Hoàng Văn Khoa, Phó Chủ tịch Tổng hội Địa chất Việt Nam cho rằng, về phạm vi điều chỉnh tại Điều 1, dự thảo Luật đã đề xuất không đưa "nước dưới đất" thuộc phạm vi điều chỉnh của Luật Tài nguyên nước. Tuy nhiên, theo khái niệm, "nước dưới đất" vẫn là tài nguyên nước, do đó cần xem xét giữ lại ở Luật này.

Còn theo GS.TS. Đào Xuân Học, Chủ tịch Hội Thủy lợi Việt Nam, để chủ động thích ứng với biến đổi khí hậu, phòng chống và giảm nhẹ thiên tai, quản lý, khai thác, sử dụng hợp lý, tiết kiệm hiệu quả và bền vững tài nguyên, việc rà soát bổ sung, sửa đổi các luật liên quan có ý nghĩa quan trọng. Trong khi đó, đại diện Hội Đập lớp và Phát triển nguồn nước Việt Nam đề xuất dự thảo luật Tài nguyên nước (sửa đổi) cần đề cập đến vai trò, chức năng, nhiệm vụ của tổ chức quản lý lưu vực sông. Bởi nếu có tổ chức quản lý lưu vực sông mạnh thì quản lý tài nguyên nước sẽ có hiệu quả hơn nhiều...

Các quy định của Luật Tài nguyên nước (sửa đổi) bảo đảm tính thống nhất, đồng bộ, hạn chế mức thấp nhất sự giao thoa, chồng chéo, để triển khai hiệu quả khi có hiệu lực. 

Nội dung của dự thảo Luật Tài nguyên nước (sửa đổi) đã thể chế hóa tương đối đầy đủ quan điểm, định hướng đổi mới của Đảng và Nhà nước về quản lý tài nguyên nước, đặc biệt là Kết luận số 36-KL/TW ngày 23/6/2022 của Bộ Chính trị về bảo đảm an ninh nguồn nước và an toàn đập, hồ chứa nước đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045 nhằm góp phần bảo đảm an ninh nguồn nước, phòng chống ô nhiễm nước và phục hồi các nguồn nước bị suy thoái, cạn kiệt; đổi mới và hoàn thiện hành lang pháp lý về quản lý tài nguyên nước; khai thác, sử dụng hiệu quả tài nguyên nước theo hướng quản trị nước, đẩy mạnh xã hội hoá ngành nước và áp dụng các công cụ kinh tế trong quản lý tài nguyên nước.

Bộ TN&MT cho biết, qua nghiên cứu kinh nghiệm của nhiều nước trên thế giới, các quy định của Luật Tài nguyên nước mang tính tổng hợp, được tích hợp các quy định về quản lý, bảo vệ, khai thác, sử dụng tài nguyên nước và phòng, chống tác hại do nước gây ra vào một bộ luật duy nhất và giao cho một cơ quan quản lý thống nhất. Tuy nhiên, qua rà soát 48 bộ luật, luật, nghị quyết của Quốc hội, cho thấy có nhiều Luật có quy định liên quan đến tài nguyên nước như Luật Thuỷ lợi, Luật Thuỷ sản, Luật Đê điều, Luật Bảo vệ môi trường, Luật Phòng, chống thiên tai,... nếu dẫn chiếu hoặc sửa đổi những nội dung về tài nguyên nước tại các luật này để đưa vào dự thảo Luật Tài nguyên nước (sửa đổi) và giao cho một bộ quản lý sẽ không khả thi và gây xáo trộn công tác quản lý nhà nước về tài nguyên nước từ Trung ương đến địa phương. 

Vì vậy, để bảo đảm tính thống nhất, đồng bộ, hạn chế mức thấp nhất sự giao thoa, chồng chéo, Bộ Tài nguyên và Môi trường đã xây dựng dự thảo Luật theo hướng quy định tất cả các nội dung về quản lý, bảo vệ, khai thác, sử dụng tài nguyên nước, phòng, chống tác hại do nước gây ra đã được quy định tại các Luật khác. Theo đó, dự thảo Luật đã quy định cụ thể trách nhiệm của các Bộ, ngành như Bộ Tài nguyên và Môi trường, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Bộ Công Thương, Bộ Xây dựng, Bộ Giao thông vận tải, Bộ Y tế, Bộ Tài chính... theo đúng chức năng nhiệm vụ đã được giao tại các luật có liên quan đến tài nguyên nước để bảo đảm tính đồng bộ, thống nhất.

Hoàng Giang