Điện hạt nhân Ninh Thuận phải đáp ứng mục tiêu kép

TMO – Điện hạt nhân là lĩnh vực mới, Việt Nam chưa có kinh nghiệm nên cần phải nghiên cứu, học tập từ các nước khác. Trong đó lưu ý tiếp tục tập trung nghiên cứu, học tập kinh nghiệm các nước để hoàn thiện thể chế, khung khổ pháp lý nhằm tháo gỡ các vướng mắc, rào cản, tạo thuận lợi trong quá trình triển khai.

Theo Thông báo từ Văn phòng Chính phủ về kết luận của Phó Thủ tướng Chính phủ Bùi Thanh Sơn trong cuộc họp rà soát tiến độ các dự án nhà máy điện hạt nhân Ninh Thuận vừa diễn ra mới đây, việc tập trung đẩy mạnh phát triển các nguồn điện để bảo đảm an ninh năng lượng và đáp ứng yêu cầu cho phát triển kinh tế-xã hội tăng trưởng ở mức 2 con số thời gian tới là hết sức cần thiết và cấp bách. Bên cạnh đó, việc thực hiện cam kết quốc tế về giảm phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050 đòi hỏi phải khẩn trương thực hiện việc chuyển đổi năng lượng xanh, năng lượng sạch, năng lượng tái tạo.

Trước yêu cầu đó, Bộ Chính trị, Ban Chấp hành Trung ương, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ đã chỉ đạo rất quyết liệt về việc tiếp tục phát triển điện hạt nhân tại Việt Nam và tái khởi động các dự án nhà máy điện hạt nhân Ninh Thuận 1 và Ninh Thuận 2. Thủ tướng Chính phủ đã trực tiếp chủ trì 02 cuộc họp Ban Chỉ đạo xây dựng nhà máy điện hạt nhân; tại cuộc họp thứ 2 Ban Chỉ đạo, Thủ tướng Chính phủ đã giao các bộ, cơ quan khẩn trương triển khai 13 nhiệm vụ trọng tâm. Qua báo cáo cho thấy, các bộ, cơ quan đã chủ động, tích cực triển khai các nhiệm vụ được giao và có kết quả cụ thể: 06 nhiệm vụ đã hoàn thành (đạt 47%), 05 nhiệm vụ đang triển khai (chiếm 38%) và 02 nhiệm vụ chưa triển khai (chiếm 15%).

Địa điểm xây dựng dự án điện hạt nhân Ninh Thuận 1 và 2 được quy hoạch tại huyện Thuận Nam và huyện Ninh Hải. Ảnh minh họa.

Tuy nhiên, việc đàm phán với các đối tác để hợp tác đầu tư xây dựng các nhà máy điện hạt nhân còn chậm so với yêu cầu, nhất là đối với dự án nhà máy điện hạt nhân Ninh Thuận 2. Đây là nhiệm vụ quan trọng, ảnh hưởng trực tiếp đến việc triển khai các nhiệm vụ tiếp theo như trình phê duyệt điều chỉnh chủ trương đầu tư, phê duyệt đầu tư và tổ chức triển khai các dự án và có nguy cơ ảnh hưởng đến mục tiêu hoàn thành công tác đầu tư xây dựng vào trước ngày 31/12/2030 (chậm nhất trước ngày 31/12/2031) như chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ.

Phó Thủ tướng Chính phủ Bùi Thanh Sơn yêu cầu việc phát triển điện hạt nhân cần đáp ứng được mục tiêu kép: vừa phát triển nguồn điện mới, vừa đáp ứng yêu cầu chuyển dịch năng lượng theo hướng sạch, đạt mục tiêu giảm phát thải ròng về 0 vào năm 2050. Tuy nhiên, đây là lĩnh vực mới, Việt Nam chưa có kinh nghiệm nên cần phải nghiên cứu, học tập từ các nước khác, trong đó lưu ý về một số nội dung như: Tiếp tục tập trung nghiên cứu, học tập kinh nghiệm các nước để hoàn thiện thể chế, khung khổ pháp lý nhằm tháo gỡ các vướng mắc, rào cản, tạo thuận lợi trong quá trình triển khai; Nghiên cứu, trao đổi với các nước có ngành công nghiệp hạt nhân tiên tiến, sở hữu công nghệ nguồn để cập nhật, nắm bắt được đầy đủ các công nghệ mới nhất, hiện đại nhất, tốt nhất, an toàn nhất, tạo cơ sở cho việc đề xuất, lựa chọn công nghệ phù hợp điều kiện của Việt Nam trong quá trình đàm phán với các đối tác; Việc đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao cho ngành năng lượng nguyên tử không chỉ là nhiệm vụ của các Bộ, ngành, đơn vị liên quan mà cả sự hỗ trợ từ các đối tác, các nước trên thế giới; Chú trọng công tác chuyển giao công nghệ trong xây dựng và quản lý vận hành, nhất là trong quá trình đàm phán hợp tác đầu tư xây dựng, để từng bước làm chủ công nghệ về điện hạt nhân. 

Phó Thủ tướng Chính phủ yêu cầu các Bộ, ngành và UBND tỉnh Ninh Thuận chủ động xử lý theo thẩm quyền, tháo gỡ những khó khăn vướng mắc phát sinh liên quan đến chức năng quản lý nhà nước của bộ, ngành và địa phương để thúc đẩy việc triển khai các dự án. Bộ Công Thương, cơ quan thường trực Ban Chỉ đạo xây dựng nhà máy điện hạt nhân, thường xuyên theo dõi, tổng hợp và kịp thời báo cáo Thủ tướng Chính phủ xử lý ngay những vấn đề phát sinh vượt thẩm quyền.

Các Bộ, đơn vị liên quan tích cực thực hiện các nhiệm vụ được giao với thời gian ngắn nhất, khẩn trương nhất, đạt kết quả cao nhất nhằm bảo đảm tiến độ triển khai các dự án theo đúng yêu cầu của Thủ tướng Chính phủ. Bộ Công Thương chủ trì, phối hợp với Bộ Nội vụ khẩn trương hoàn thành việc kiện toàn Ban Chỉ đạo xây dựng nhà máy điện hạt nhân theo chỉ đạo trước đó; khẩn trương phối hợp với các bộ, cơ quan liên quan, hoàn thiện Kế hoạch triển khai Nghị quyết của Quốc hội về một số cơ chế, chính sách đặc biệt đầu tư xây dựng Dự án điện hạt nhân Ninh Thuận theo đúng chỉ đạo. Đồng thời, chủ động thành lập Đoàn đàm phán về việc hợp tác đầu tư xây dựng nhà máy điện hạt nhân Ninh Thuận 1 theo quy định. Trường hợp cần thiết quy định cụ thể về thành phần, cần nghiên cứu đề xuất rõ để các bộ, cơ quan liên quan cử người tham gia.

Khẩn trương tổ chức đàm phán với phía Nga theo đúng chỉ đạo, trong đó làm rõ trách nhiệm của các bên trong việc bảo đảm thực hiện dự án, bảo đảm hoàn thành trong tháng 7/2025 để tổ chức ký Hiệp định giữa Chính phủ Việt Nam và Chính phủ Liên bang Nga về hợp tác đầu tư xây dựng nhà máy điện hạt nhân Ninh Thuận 1 trong tháng 8/2025.

Bộ Công Thương chủ trì, phối hợp với Bộ, đơn vị liên quan trao đổi, làm việc chặt chẽ với phía Nhật Bản về khả năng tiếp tục hợp tác đầu tư xây dựng Dự án điện hạt nhân Ninh Thuận 2 theo đúng chỉ đạo. Nghiên cứu kiến nghị của UBND tỉnh Ninh Thuận đề xuất giải pháp, thẩm quyền xử lý theo chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ. Các Bộ: Tài chính, Khoa học và Công nghệ, Nông nghiệp và Môi trường khẩn trương có ý kiến bằng văn bản về kiến nghị của UBND tỉnh Ninh Thuận gửi Bộ Công Thương để tổng hợp, báo cáo Thủ tướng Chính phủ. Đồng thời hướng dẫn EVN, PVN, UBND tỉnh Ninh Thuận trong việc hoàn thiện hồ sơ trình phê duyệt điều chỉnh chủ trương đầu tư dự án đầu tư nhà máy điện hạt nhân Ninh Thuận bảo đảm đúng quy định của pháp luật liên quan.

Phó Thủ tướng Chính phủ yêu cầu Bộ Khoa học và Công nghệ chủ trì, phối hợp với Bộ Công Thương và các bộ, cơ quan liên quan rà soát, thống nhất quy định về khoảng cách an toàn khu dân cư tính từ hàng rào nhà máy, bảo đảm đúng quy định, hướng dẫn UBND tỉnh Ninh Thuận tổ chức triển khai. Bộ Khoa học và Công nghệ chủ trì, phối hợp chặt chẽ với Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường của Quốc hội và các cơ quan liên quan hoàn thiện dự án Luật Năng lượng nguyên tử (sửa đổi), trình Quốc hội thông qua; các Bộ, cơ quan liên quan và UBND tỉnh Ninh Thuận khẩn trương rà soát các khó khăn, vướng mắc trong quá trình triển khai Luật Năng lượng nguyên tử, gửi Bộ Khoa học và Công nghệ để tổng hợp, kịp thời hoàn thiện dự án Luật Năng lượng nguyên tử (sửa đổi), trình Quốc hội thông qua; khẩn trương hoàn thành Báo cáo đánh giá cơ sở hạ tầng điện hạt nhân của Việt Nam theo các tiêu chuẩn của IAEA.

Bộ Tài chính khẩn trương hoàn thiện hồ sơ về việc bố trí vốn cho tỉnh Ninh Thuận từ nguồn tăng thu ngân sách trung ương năm 2024 để thực hiện dự án di dân, tái định cư cho các nhà máy điện hạt nhân Ninh Thuận theo chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ; khẩn trương phối hợp với Ngân hàng Nhà nước Việt Nam, EVN, PVN và các bộ, cơ quan liên quan, chủ động tổ chức đàm phán với các đối tác về hiệp định/thỏa thuận cung cấp tín dụng cho các dự án, trong đó làm rõ phương thức thanh toán của từng dự án…

Bộ Nông nghiệp và Môi trường chủ trì, phối hợp với Bộ Công Thương và các cơ quan liên quan chủ động hướng dẫn UBND tỉnh Ninh Thuận triển khai công tác hỗ trợ, đền bù, giải phóng mặt bằng, tái định cư để triển khai xây dựng các nhà máy điện hạt nhân trên địa bàn tỉnh và hướng dẫn các thủ tục quản lý chặt chẽ Khu dự trữ sinh quyển thế giới Núi Chúa.

HOÀI AN