Điện Biên: Chú trọng yếu tố môi trường trong phát triển kinh tế

TMO - Chế biến tinh bột dong riềng là ngành nghề truyền thống mang lại thu nhập ổn định cho nhiều hộ dân ở tỉnh Điện Biên. Tuy nhiên, trước yêu cầu phát triển bền vững, địa phương chú trọng lồng ghép các giải pháp bảo vệ môi trường, từng bước khắc phục tình trạng ô nhiễm, hướng tới sản xuất xanh và hiệu quả lâu dài.

Điện Biên là địa phương có điều kiện thổ nhưỡng và khí hậu phù hợp để phát triển cây dong riềng, nguyên liệu quan trọng cho ngành chế biến miến và tinh bột. Những năm gần đây, cùng với định hướng phát triển kinh tế nông nghiệp theo chuỗi giá trị, tỉnh đã khuyến khích mở rộng vùng trồng dong riềng gắn với đầu tư chế biến, tạo việc làm và tăng thu nhập cho người dân, nhất là tại khu vực nông thôn, vùng đồng bào dân tộc thiểu số.

Tuy nhiên, quá trình chế biến dong riềng cũng đặt ra thách thức lớn về môi trường, đặc biệt là nước thải, bã thải và mùi phát sinh trong mùa sản xuất cao điểm. Trước thực tế đó, nhiều cơ sở chế biến đã từng bước cải tiến công nghệ, xây dựng hệ thống xử lý nước thải, tận dụng phụ phẩm làm thức ăn chăn nuôi hoặc phân bón hữu cơ.

Chính quyền địa phương tăng cường tuyên truyền, hướng dẫn người dân áp dụng quy trình sản xuất sạch hơn, đồng thời siết chặt công tác quản lý môi trường. Cách làm này không chỉ góp phần giảm thiểu ô nhiễm mà còn nâng cao chất lượng sản phẩm, tạo nền tảng cho ngành chế biến dong riềng phát triển ổn định, bền vững.

Đơn cử như tại xã Núa Ngam, hiện có 3 cơ sở chế biến dong riềng, trong đó 2 cơ sở được cấp phép và đủ điều kiện hoạt động. Riêng cơ sở còn lại đang xin cấp phép nhưng không đủ điều kiện do nằm ngoài khu quy hoạch, đồng thời hệ thống ao chứa bị rò rỉ, thẩm thấu ra môi trường. Chính quyền xã đã phối hợp với cơ quan chức năng kiểm tra thường xuyên, yêu cầu cơ sở khắc phục ngay vi phạm.

Mặc dù chế biến dong riềng mang lại nguồn thu cho người dân, tuy nhiên quá trình sản xuất cần phải đảm bảo vệ sinh môi trường. (Ảnh: MĐ). 

Trước đó, UBND xã Núa Ngam đã triển khai hàng loạt biện pháp quyết liệt. Quyết định kiểm tra đột xuất số 300/QĐ-UBND ngày 14/11/2025 được ban hành nhằm rà soát toàn diện việc chấp hành pháp luật về bảo vệ môi trường của các cơ sở chế biến dong riềng. Lãnh đạo UBND xã Núa Ngam nhấn mạnh, địa phương đã tiến hành kiểm tra đột xuất, lập biên bản và xử phạt vi phạm hành chính đối với cơ sở chế biến dong riềng vi phạm.

Chủ cơ sở đã chấp hành nộp phạt và xã đang tiếp tục thực hiện các bước xử lý theo đúng quy trình. UBND xã giao Phòng Kinh tế giám sát chặt chẽ, yêu cầu cơ sở phải tuân thủ quy định. Địa phương kiên quyết xử lý nghiêm các cơ sở vi phạm ảnh hưởng đến môi trường. Cơ sở nào không đủ điều kiện, không có giấy phép buộc phải dừng. Nếu tiếp tục tái phạm, sẽ đề nghị cấp trên xử lý ở mức độ cao hơn.

Cùng với đó, tại xã Nà Tấu, nghề chế biến dong riềng cũng mang lại hiệu quả kinh tế cao cho người dân địa phương. Bước vào vụ dong riềng năm 2025, cấp ủy, chính quyền xã Nà Tấu đã tập trung kiểm tra hoạt động của các cơ sở sản xuất, chế biến tinh bột dong riềng trên địa bàn và phát hiện nhiều sai phạm nghiêm trọng về hành chính cũng như môi trường.

Qua kiểm tra, nhiều cơ sở đang hoạt động đã vi phạm quy định về giấy phép môi trường. Cụ thể, tại cơ sở của ông P.D.H. ở bản Trung Tâm, quá trình hoạt động chế biến dong riềng đã diễn ra từ năm 2013 nhưng đến thời điểm kiểm tra (ngày 22/11/2025), chủ cơ sở vẫn chưa lập hồ sơ đề nghị cấp giấy phép môi trường theo quy định.

Trước đó, cơ sở này từng bị xử phạt hành chính vào tháng 1/2022 vì xây lắp sai quy định hệ thống xử lý chất thải và không thu gom triệt để dẫn đến nước thải xả trực tiếp ra môi trường. Trước những sai phạm rõ rệt, chính quyền xã Nà Tấu cùng các cơ quan chức năng đã áp dụng nhiều biện pháp mạnh nhằm chấm dứt tình trạng xả thải gây ô nhiễm.

Tạm đình chỉ hoạt động các cơ sở vi phạm để ngăn chặn việc tiếp tục xả thải. Đồng thời yêu cầu các chủ cơ sở chấm dứt ngay việc hoạt động không có giấy phép môi trường và phải khẩn trương khắc phục hậu quả.

Xã Nà Tấu đã kiên quyết tạm đình chỉ hoạt động, yêu cầu khắc phục hậu quả và hoàn thiện hệ thống xử lý chất thải. UBND xã Nà Tấu yêu cầu các cơ sở nhanh chóng hoàn thiện thủ tục pháp lý, lập hồ sơ đề nghị cấp giấy phép môi trường theo đúng quy định trước khi được phép hoạt động trở lại.

Sau khi khắc phục vi phạm, các đơn vị sản xuất phải thực hiện báo cáo vận hành thử nghiệm các công trình bảo vệ môi trường để cơ quan chức năng kiểm tra và giám sát. Thời gian qua, các địa phương đã thể hiện rõ lập trường kiên quyết trong công tác quản lý môi trường, khẳng định mọi hoạt động phát triển kinh tế phải gắn liền với trách nhiệm bảo vệ hệ sinh thái và chất lượng sống của cộng đồng.

Người dân chăm sóc cây dong riềng. (Ảnh: CB). 

Thay vì nới lỏng quản lý để thu hút sản xuất, chính quyền cơ sở đã chủ động tăng cường kiểm tra các cơ sở có nguy cơ gây ô nhiễm, yêu cầu cung cấp đầy đủ hồ sơ pháp lý và rà soát quy trình xử lý chất thải.  Đồng thời thể hiện sự thay đổi trong tư duy quản lý đặt an toàn môi trường lên hàng đầu, không vì lợi ích kinh tế nhất thời mà bỏ qua nguy cơ tác động lâu dài đến đời sống người dân theo tinh thần “không đánh đổi lợi ích kinh tế với môi trường”. Sự triển khai đồng bộ nhiều giải pháp cho thấy quyết tâm mạnh mẽ của chính quyền trong việc bảo vệ môi trường và giữ vững kỷ cương quản lý.

Nhận thức rõ tầm quan trọng của việc bảo vệ môi trường, Điện Biên nỗ lực thúc đẩy các ngành kinh tế thân thiện với môi trường, áp dụng công nghệ xanh và quản lý chặt chẽ các hoạt động sản xuất để giảm thiểu tác động xấu đến môi trường.

Phát triển kinh tế gắn với bảo vệ môi trường trong chế biến dong riềng là hướng đi tất yếu của Điện Biên trong bối cảnh yêu cầu phát triển bền vững ngày càng được đặt ra rõ nét. Thực tiễn cho thấy, nếu chỉ chú trọng mở rộng sản xuất mà xem nhẹ yếu tố môi trường sẽ dẫn đến hệ lụy lâu dài, ảnh hưởng trực tiếp đến đời sống người dân và hình ảnh sản phẩm địa phương.

Ngược lại, việc đầu tư công nghệ sạch, quản lý tốt chất thải và sử dụng hiệu quả phụ phẩm không chỉ giảm áp lực ô nhiễm mà còn giúp tiết kiệm chi phí, gia tăng giá trị kinh tế. Để đạt được mục tiêu này, cần sự vào cuộc đồng bộ của chính quyền, doanh nghiệp và người dân, trong đó vai trò định hướng, hỗ trợ của Nhà nước là yếu tố trọng tâm trong phát triển kinh tế và bảo vệ môi trường tự nhiên.

Cùng với đó, việc xây dựng thương hiệu sản phẩm dong riềng gắn với tiêu chí an toàn, thân thiện môi trường sẽ mở ra cơ hội tiếp cận thị trường rộng lớn hơn. Khi kinh tế được phát triển trên nền tảng bảo vệ môi trường, ngành chế biến dong riềng không chỉ trở thành sinh kế bền vững cho người dân Điện Biên mà còn góp phần quan trọng vào mục tiêu phát triển xanh của địa phương.

Minh Thức