Đề xuất thành lập trung tâm kiểm nghiệm chất lượng sầu riêng tại vùng trồng

TMO – Trước một số khó khăn trong việc xuất khẩu sầu riêng, một số địa phương đề xuất để kiểm soát tốt chất lượng sầu riêng, cần sớm thành lập các trung tâm kiểm nghiệm ngay tại địa phương có vùng trồng.

Sầu riêng là một trong những sản phẩm xuất khẩu chủ lực của ngành nông nghiệp bởi ngành hàng này mang lại giá trị kinh tế cao. Tuy nhiên, trong thời gian gần đây, việc xuất khẩu sầu riêng gặp không ít khó khăn, ảnh hưởng đến tăng trưởng của ngành hàng nói riêng và ngành nông nghiệp nói chung. Nguyên nhân được chỉ ra là do một số quốc gia đã áp dụng thêm một số biện pháp kiểm soát bổ sung đối với sầu riêng xuất khẩu của Việt Nam. Bên cạnh đó, biến đổi khí hậu diễn biến ngày càng phức tạp; tình trạng mở rộng, gia tăng nhanh diện tích sầu riêng tại một số địa phương đang tiềm ẩn nhiều nguy cơ ảnh hưởng đến sự phát triển bền vững của ngành hàng sầu riêng.

Theo một số doanh nghiệp có vùng trồng sầu riêng cũng như các hợp tác xã khu vực Tây Nguyên, để sầu riêng Việt Nam cạnh tranh cùng các nước và đảm bảo xuất khẩu bền vững, cần thay đổi tư duy canh tác theo hướng hữu cơ bền vững. Mặt khác, cần ứng dụng khoa học công nghệ trong truy xuất nguồn gốc bằng tem điện tử. Chỉ cần quét mã QR trên quả sầu riêng, Google maps sẽ dẫn đến khu vườn cụ thể, tức vị trí của nông hộ sản xuất. Mỗi tem đều gắn với mã vùng trồng và mã cơ sở đóng gói nhằm nâng cao uy tín, đảm bảo chất lượng và tạo độ tin cậy cho sản phẩm sầu riêng của địa phương.

Nhiều ý kiến đề xuất thành lập trung tâm kiểm nghiệm chất lượng sầu riêng tại địa phương có vùng trồng. Không nhất thiết các trung tâm kiểm nghiệm phải do nhà nước đầu tư. Có thể kêu gọi xã hội hóa, doanh nghiệp hoặc các tổ chức tham gia đầu tư. Tuy nhiên, hiện nay vẫn chưa có hướng dẫn cụ thể hay cơ chế hỗ trợ rõ ràng, nên các bên chưa mạnh dạn tham gia.

(Ảnh minh họa)

Đề cập đến khâu sơ chế, chế biến sầu riêng, nhiều ý kiến cho rằng, ngoài nội lực của các đơn vị, cần có sự đầu tư công mang tính tập trung vào những lĩnh vực then chốt, nhằm nâng cao giá trị sản phẩm. Đơn cử, hiện nay tỉnh Đắk Lắk đã có nhà máy cấp đông được đưa vào vận hành để nâng cao hiệu quả chế biến, giảm sự lệ thuộc vào thị trường trái tươi. Ngoài ra, một số nhà máy chế biến quy mô lớn cũng đã được đầu tư, góp phần tạo đầu ra ổn định hơn cho sản phẩm nông sản chủ lực của tỉnh.

Trong chuyến công tác tại Tây Nguyên hôm 24/5 mới đây, khi trao đổi với lãnh đạo địa phương, doanh nghiệp, hợp tác xã và bà con nông dân, Bộ trưởng Nông nghiệp và Môi trường Đỗ Đức Duy chia sẻ, cần siết chặt kiểm soát chất lượng sầu riêng từ gốc, đảm bảo tiêu chuẩn ngay từ vùng trồng và cơ sở đóng gói, tránh tình trạng bị trả hàng như thời gian qua. Theo Bộ trưởng Đỗ Đức Duy, dù ngành sầu riêng đang tăng trưởng mạnh cả về diện tích và sản lượng, song vẫn còn tình trạng một số vùng trồng, cơ sở đóng gói chưa đảm bảo yêu cầu về chất lượng, mã số và truy xuất nguồn gốc.

Nhiều lô hàng bị đối tác trả về đã gây thiệt hại kinh tế, làm suy giảm niềm tin và ảnh hưởng lớn đến thương hiệu nông sản Việt Nam. Việc phát triển nóng khiến áp lực kiểm soát chất lượng ngày càng lớn. Do vậy chúng ta cần thay đổi từ tư duy sản xuất đến quản lý xuất khẩu. Hiện phía Trung Quốc đã cấp thêm 829 mã số vùng trồng và 151 mã số cơ sở đóng gói cho Việt Nam, đây là một tín hiệu tích cực cho mùa vụ năm nay. Tuy nhiên, để giữ vững thị trường, Bộ Nông nghiệp và Môi trường đã tham mưu Chính phủ chỉ đạo rà soát toàn bộ quy trình cấp mã số, đồng thời phân quyền hơn nữa cho địa phương kiểm tra, giám sát chất lượng sầu riêng từ ngày 1/7.

Bộ trưởng Nông nghiệp và Môi trường Đỗ Đức Duy trao đổi với các hộ dân trồng sầu riêng ở huyện Krông Pắc, Đắk Lắk. Ảnh: Mae

Bộ Nông nghiệp và Môi trường khuyến khích phát triển sản phẩm chế biến để giảm áp lực tiêu thụ quả tươi chính vụ. Liên quan đến tồn dư chất cấm như Cadimi, Bộ trưởng Đỗ Đức Duy, cho biết đã chỉ đạo các địa phương phối hợp với doanh nghiệp đầu tư trung tâm kiểm nghiệm. Nguyên nhân ban đầu được xác định đến từ đất và quy trình sử dụng phân bón, thuốc bảo vệ thực vật không đúng chuẩn. Quy trình sản xuất bền vững cũng đã được ban hành nhằm kiểm soát từ vùng trồng đến cửa khẩu. Bộ Nông nghiệp và Môi trường cũng đang phối hợp với bộ, ngành chức năng xử lý nghiêm các hành vi sử dụng chất cấm và gian lận xuất xứ.

Trước đó, ngày 23/5, Chính phủ ban hành Công điện gửi các Bộ, ngành liên quan và các địa phương có vùng trồng về một số nhiệm vụ thúc đẩy sản xuất và xuất khẩu sầu riêng bền vững. Một trong những nội dung Công điện nêu rõ: Bộ Công an chỉ đạo lực lượng chức năng điều tra, xử lý nghiêm các hành vi gian lận mã số vùng trồng, cơ sở đóng gói; làm giả hồ sơ, chứng từ xuất khẩu và các hành vi vi phạm pháp luật khác trong sản xuất, chế biến, kinh doanh, xuất khẩu sầu riêng làm ảnh hưởng xấu đến hoạt động sản xuất, xuất khẩu. Phối hợp với các Bộ, ngành và địa phương đảm bảo an ninh chuỗi cung ứng, ngăn chặn tình trạng thao túng thị trường, gây bất ổn sản xuất, xuất khẩu sầu riêng.

Chính phủ yêu cầu lãnh đạo UBND các địa phương nơi có trồng sầu riêng chỉ đạo tổ chức sản xuất sầu riêng trên địa bàn tuân thủ đúng các quy định, quy trình, hướng dẫn của Bộ Nông nghiệp và Môi trường và phù hợp với điều kiện thực tế; kiểm soát chặt chẽ diện tích trồng mới, không để xảy ra tình trạng tăng nóng về quy mô, phá vỡ cân đối cơ cấu cây trồng, cân đối cung - cầu và các trường hợp lạm dụng đất rừng, đất dốc hoặc các khu vực không đáp ứng điều kiện sản xuất bền vững. Rà soát, điều chỉnh kế hoạch phát triển vùng trồng sầu riêng theo hướng tập trung, quy mô lớn, thuận lợi cho áp dụng cơ giới hóa, công nghệ cao, đáp ứng tiêu chuẩn xuất khẩu; khuyến khích hình thành các vùng nguyên liệu chuyên canh.

Đồng thời, chỉ đạo việc quản lý và giám sát mã số vùng trồng, cơ sở đóng gói trên địa bàn; tổ chức kiểm tra, giám sát định kỳ hoặc đột xuất để bảo đảm các cơ sở, đơn vị được cấp mã tuân thủ đúng quy định của pháp luật Việt Nam và đáp ứng yêu cầu của thị trường nhập khẩu. Hướng dẫn, hỗ trợ các Hiệp hội ngành hàng, các doanh nghiệp, hợp tác xã hình thành và phát triển các chuỗi liên kết bền vững trong sản xuất - chế biến - tiêu thụ - xuất khẩu sầu riêng; có cơ chế khuyến khích, ưu đãi thu hút đầu tư vào chế biến sâu, kho lạnh, logistics, góp phần nâng cao giá trị gia tăng và khả năng cạnh tranh của sản phẩm.

Tổ chức thực hiện các chương trình giám sát an toàn thực phẩm, truy xuất nguồn gốc sản phẩm sầu riêng; tích cực tuyên truyền, phổ biến quy định của pháp luật Việt Nam và của nước nhập khẩu, nâng cao ý thức tuân thủ pháp luật, quy chuẩn, tiêu chuẩn, quy định về quản lý mã số vùng trồng, bảo vệ thương hiệu nông sản quốc gia. Phối hợp với các cơ quan chuyên môn và lực lượng chức năng tăng cường kiểm tra, giám sát toàn diện chuỗi sản xuất - đóng gói - tiêu thụ - xuất khẩu sầu riêng; hướng dẫn xây dựng hệ thống giám sát nội bộ tại vùng trồng, cơ sở đóng gói, bảo đảm duy trì điều kiện hoạt động ổn định sau khi được cấp mã, tuân thủ đầy đủ các quy định kỹ thuật của Việt Nam và của thị trường nhập khẩu…/.

HOÀI AN