TMO - Tỉnh Đắk Lắk tập trung vận hành linh hoạt các hồ chứa thủy lợi, đồng thời nâng cao ngưỡng tràn nhằm tăng khả năng cung cấp nguồn nước và bảo đảm an toàn công trình trong mùa mưa. Việc điều chỉnh phù hợp theo tình hình thực tế giúp giảm nguy cơ ngập úng vùng hạ du, góp phần bảo vệ sản xuất và ổn định đời sống trong mùa hạn hán cho người dân.

Trong bối cảnh mùa mưa đang diễn biến phức tạp, tỉnh Đắk Lắk đã triển khai nhiều giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả quản lý, vận hành các hồ chứa thủy lợi trên địa bàn. Một trong những biện pháp quan trọng là điều chỉnh, nâng cao ngưỡng tràn của các hồ chứa, phù hợp với năng lực thiết kế và điều kiện thực tế.

Việc nâng ngưỡng tràn không chỉ giúp tăng dung tích phòng lũ mà còn góp phần kéo dài thời gian tích trữ nước, phục vụ cho sản xuất nông nghiệp và sinh hoạt sau mùa mưa. Các đơn vị quản lý hồ chứa đã được yêu cầu theo dõi chặt chẽ mực nước, cập nhật thường xuyên bản tin dự báo thời tiết để chủ động vận hành xả lũ khi cần thiết, đảm bảo an toàn cho cả công trình và vùng hạ du.

Tỉnh cũng tăng cường kiểm tra, đánh giá hiện trạng các hồ chứa, đặc biệt là những công trình xuống cấp hoặc có nguy cơ mất an toàn trong mưa lớn. Cùng với đó, công tác phối hợp giữa chính quyền địa phương, đơn vị khai thác công trình và lực lượng phòng chống thiên tai được củng cố, tạo thành hệ thống cảnh báo, ứng phó nhanh khi có tình huống khẩn cấp xảy ra.

Đáng chú ý, việc điều chỉnh ngưỡng tràn không thực hiện một cách đồng loạt, mà dựa trên đánh giá rủi ro cụ thể của từng hồ, từng khu vực. Cách làm này giúp nâng cao tính linh hoạt và hiệu quả trong điều tiết lũ, đồng thời giảm thiểu thiệt hại do mưa lũ gây ra. Tuy nhiên, là địa phương có lượng mưa năm trung bình khoảng 1.500 - 2.000mm, tổng lượng mưa mùa khô chỉ chiếm khoảng 15% tổng lượng mưa năm, tỉnh Đắk Lắk thường xuyên xảy ra tình trạng khô hạn trong mùa khô, gây thiệt hại lớn về kinh tế.

Hồ chứa Krông Pách Thượng. Ảnh: (VL).

Theo số liệu thống kê, trong 10 năm gần đây, thiệt hại do hạn hán gây ra ước tính hơn 6.500 tỷ đồng với hơn 286.000ha cây trồng các loại bị ảnh hưởng, trong đó, gần 44.400ha bị mất trắng. Mùa khô 2023-2024, thời tiết khắc nghiệt do ảnh hưởng của hiện tượng El Nino khiến lượng mưa giảm từ 30 - 100% so với trung bình nhiều năm.

Lượng mưa giảm, lượng dòng chảy thiếu hụt gây tình trạng hạn hán trên diên rộng. Toàn tỉnh có khoảng 27.200ha cây trồng bị ảnh hưởng bởi hạn hán, trong đó, 1.453ha bị mất trắng. Ngoài ra, trong đợt cao điểm có 4.175 hộ dân bị thiếu nước sinh hoạt. Trước thông tin cảnh báo về tình hình hạn hán nghiêm trọng trong mùa khô 2023–2024, tỉnh Đắk Lắk đã chủ động triển khai nhiều biện pháp quyết liệt nhằm hạn chế thiệt hại.

Các địa phương đã chủ động nâng cao ngưỡng tràn vào cuối mùa mưa để tăng khả năng trữ nước ở các hồ chứa (trong điều kiện an toàn). Đồng thời, nạo vét kênh dẫn, cửa cống, khơi thông dòng chảy, nối dài ống hút để tăng hiệu quả bơm tưới.

Bên cạnh đó, các địa phương cũng chủ động xây dựng kế hoạch sản xuất phù hợp; tăng cường quản lý, điều tiết, bảo vệ nguồn nước, phương châm là sử dụng các nguồn nước từ đập dâng sông suối trước, các nguồn nước từ ao hồ sử dụng sau. Mặt khác, tỉnh Đắk Lắk cũng thực hiện chuyển đổi cơ cấu cây trồng, thời vụ, sử dụng giống ngắn ngày, chịu hạn.

Đối với cây trồng dài ngày, có giá trị kinh tế cao, địa phương chỉ đạo người dân tăng cường áp dụng các kỹ thuật canh tác nông nghiệp tiên tiến, áp dụng công nghệ cao, tiết kiệm nước. Cùng với đó, địa phương tổ chức tuyên truyền, hướng dẫn người dân chủ động tích trữ nước, sử dụng hiệu quả, tiết kiệm nước, không để thất thoát, lãng phí.

Khi hạn hán xảy ra, tỉnh Đắk Lắk thực hiện các giải pháp chống hạn phù hợp theo phương châm “4 tại chỗ”. Các giải pháp được triển khai phổ biến là lắp đặt trạm bơm dã chiến, đắp đập tạm, đào giếng trong lòng hồ khô cạn để khai thác tối đa nguồn nước còn lại từ ao, hồ, sông suối phục vụ chống hạn; khai thác nước ngầm và vận chuyển nước từ nơi còn nguồn về nơi khan hiếm để phục vụ sản xuất và sinh hoạt. Ưu tiên nguồn nước cấp nước cho sinh hoạt, chăm lo sức khỏe cho người dân, chăn nuôi gia súc và các lĩnh vực sản xuất trọng yếu.

Việc chủ động nâng cao ngưỡng tràn và vận hành hiệu quả các hồ chứa cho thấy Đắk Lắk đang thực hiện những bước đi quyết liệt, phù hợp với yêu cầu thực tiễn trong công tác phòng chống thiên tai.

Nâng trữ lượng hồ chứa để bảo đảm nguồn nước, nhất là trong mùa hạn hán.

Trong điều kiện biến đổi khí hậu ngày càng khó lường, mưa lớn xuất hiện bất thường, các hồ chứa không chỉ là công trình thủy lợi đơn thuần mà còn đóng vai trò là “lá chắn” giúp kiểm soát lũ, bảo vệ an toàn cho sản xuất và đời sống người dân vùng hạ du. Việc điều chỉnh ngưỡng tràn một cách linh hoạt, có tính toán cụ thể theo từng công trình và khu vực đã góp phần phát huy tối đa hiệu quả điều tiết, cắt lũ và giảm thiểu nguy cơ sự cố.

Tuy nhiên, để các giải pháp kỹ thuật phát huy hiệu quả bền vững, Đắk Lắk cần tiếp tục đầu tư nâng cấp hệ thống hồ chứa, đặc biệt là các công trình nhỏ, đã qua nhiều năm khai thác. Song song đó là việc tuyên truyền, nâng cao quản lý, vận hành hồ chứa. Đáng chú ý, địa phương ban hành Quyết định số 988/QĐ-UBND về việc cập nhật kế hoạch phòng, chống thiên tai tỉnh Đắk Lắk giai đoạn 2022-2025. Kế hoạch nhấn mạnh các biện pháp phòng chống thiên tai, biện pháp phòng ngừa, giảm thiểu thiệt hại do thiên tai gây ra.

Trong đó, chú trọng xây dựng mới các công trình thủy lợi: Giai đoạn 2022-2025 đề xuất xây dựng mới 68 công trình (49 hồ chứa, 3 đập dâng và 16 trạm bơm) trong đó xây dựng hệ thống đường ống hồ Ea H’Leo 1, hoàn thiện hồ chứa nước Yên Ngựa, trạm bơm Du Kmal và xây dựng mới hồ chứa nước Krông Năng, Ea Khai. Ưu tiên xây dựng mới 25 công trình thủy lợi …

Cùng với đó là đẩy mạnh chuyển đổi số trong quản lý vận hành hồ chứa, ứng dụng công nghệ cảnh báo sớm và dự báo thủy văn chính xác. Công tác tuyên truyền, nâng cao ý thức cộng đồng trong ứng phó với thiên tai cũng cần được triển khai thường xuyên, nhằm xây dựng nền tảng vững chắc cho phòng ngừa rủi ro thiên tai một cách chủ động.

Với cách tiếp cận linh hoạt, lấy phòng ngừa là chính, tỉnh Đắk Lắk đang tạo dựng thế chủ động trong bảo vệ công trình, bảo đảm an toàn vùng hạ du, giảm nhẹ thiệt hại trong mùa mưa bão năm nay và những năm tiếp theo.

Nguyễn Bình