Chuyên gia nêu giải pháp phát triển ‘tín dụng xanh’

TMO – Để thúc đẩy phát triển tín dụng xanh, cần tiếp tục nghiên cứu hoàn thiện khung pháp lý cho phát triển tín dụng xanh ở Việt Nam. Các cơ quan quản lý tiếp tục hoàn thiện hành lang pháp lý, cũng như ban hành “Khung định nghĩa thế nào là xanh” để các ngân hàng có thể áp dụng cho vay các dự án xanh.

Phát triển thị trường tín dụng xanh đang là xu hướng nổi lên mạnh mẽ trên phạm vi toàn cầu, với sự tham gia ngày càng nhiều các quốc gia. Kênh huy động vốn này đóng vai trò quan trọng trong việc đáp ứng nhu cầu vốn cho thực hiện mục tiêu phát triển bền vững, đặc biệt là các mục tiêu về môi trường, khí hậu.

Tại Việt Nam, tín dụng xanh đang có những chuyển hướng tích cực, phát triển thông qua các dự án thuộc nhiều lĩnh vực, nhất là năng lượng, nông nghiệp sạch, nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao… hướng tới mục tiêu phát triển bền vững. Tuy nhiên, việc áp dụng các chính sách tín dụng xanh vẫn còn không ít khó khăn, thách thức.

Tín dụng xanh - một trong những giải pháp thúc đẩy chuyển đổi năng lượng. Ảnh minh họa.

Thời gian gia, các tổ chức ngân hàng lớn như: BIDV, Agribank và Vietcombank… đã tiên phong trong việc tham gia vào các chương trình tín dụng xanh, các ngân hàng này chủ yếu tập trung vào các lĩnh vực, như: năng lượng tái tạo và nông nghiệp hữu cơ. Đặc biệt, các doanh nghiệp tham gia vào chương trình này được hưởng lợi từ các khoản vay với lãi suất ưu đãi, giúp giảm chi phí tài chính và khuyến khích sự chuyển đổi sang nền kinh tế xanh. Đồng thời, các ngân hàng còn cung cấp cơ chế tái cấp vốn với lãi suất thấp hơn so với thị trường, giúp các dự án xanh tiếp cận nguồn vốn dễ dàng hơn. Để hỗ trợ phát triển tín dụng xanh, ngân hàng nhà nước (NHNN) còn tiếp tục triển khai thêm một chương trình tín dụng xanh khác với mục tiêu tích hợp các tiêu chuẩn xanh vào danh mục dự án của NHNN bao gồm cả các dự án hiện tại đang được hỗ trợ bởi Cơ quan hợp tác quốc tế Nhật Bản JICA tập trung vào các doanh nghiệp vừa và nhỏ.

Ngoài ra, NHNN cũng đang xúc tiến một chương trình tín dụng xanh khác với mục tiêu huy động vốn từ Quỹ Khí hậu xanh GCF và các tổ chức tài chính quốc tế để hỗ trợ các dự án năng lượng tái tạo và cơ sở hạ tầng bền vững tại Việt Nam. Tổng quy mô tín dụng của chương trình này ước tính lên tới gần 340 triệu USD với thời hạn vay kéo dài đến năm 2047. Bên cạnh đó, chương trình còn dự kiến nhận thêm khoảng 10 triệu USD với lãi suất giảm tối đa 3% dành cho các dự án xanh, qua đó nâng cao khả năng tiếp cận nguồn vốn ưu đãi của các doanh nghiệp trong lĩnh vực này.

Tín dụng xanh là hướng đi tất yếu của ngành tài chính toàn cầu nói chung và ngành Ngân hàng ở Việt Nam nói riêng để thực hiện tái sản xuất mở rộng, ứng dụng công nghệ tiên tiến, nâng cao năng suất, đáp ứng nhu cầu tiêu dùng của thị trường trong nước cũng như tăng thị phần xuất khẩu ra thị trường thế giới. Theo số liệu của NHNN, trong 7 năm (2017-2023), dư nợ cấp tín dụng xanh của hệ thống có mức tăng trưởng bình quân đạt hơn 22%/năm. Chưa ghi nhận số liệu mới nhất, nhưng tính đến ngày 30/9/2024 đã có 50 tổ chức tín dụng phát sinh dư nợ tín dụng xanh với dư nợ đạt trên 665.000 tỷ đồng, tăng 7,11% so với cuối năm 2023, chiếm tỷ trọng trên 4,5% tổng dư nợ toàn nền kinh tế; tập trung ở hai lĩnh vực là ngành năng lượng tái tạo, năng lượng sạch và nông nghiệp xanh.

Các tổ chức tín dụng cũng đã tăng cường quản lý rủi ro về môi trường và xã hội trong hoạt động cấp tín dụng, dư nợ tín dụng được đánh giá rủi ro môi trường và xã hội đạt 3,28 triệu tỷ đồng, chiếm hơn 22% trên tổng dư nợ cho vay của nền kinh tế, tăng 15,62% so với cuối năm 2023. Ngoài ra, nhờ có nguồn vốn tín dụng xanh của ngân hàng nên các doanh nghiệp sản xuất gắn liền với bảo vệ môi trường có điều kiện bổ sung vốn thiếu hụt tạm thời hay mở rộng nguồn vốn đảm bảo được quá trình sản xuất bình thường. Việc điều hoà vốn nhờ tín dụng xanh đã ổn định thị trường tiền tệ, phát triển cân đối các ngành, chuyển dịch cơ cấu nền kinh tế “nâu” sang “xanh” bền vững.

Mặc dù đạt được một số kết quả nhất định, tuy nhiên phát triển tín dụng xanh còn có những hạn chế, đó là: Khung pháp lý chưa hoàn thiện về danh mục dự án đầu tư xanh, tiêu chí dự án xanh chưa cụ thể, rõ ràng, quy định về quản lý rủi ro xã hội hay cơ chế hỗ trợ, khuyến khích cho các ngành, lĩnh vực xanh còn hạn chế; thiếu thông tin về các đơn vị cấp tín dụng xanh; Cơ sở dữ liệu ngân hàng xanh chưa hoàn thiện do còn thiếu và yếu nguồn dữ liệu tin cậy, độc lập về chỉ số như môi trường, xã hội; thiếu thông tin về các đơn vị cấp tín dụng xanh…

Tín dụng xanh cũng được đặt nhiều kỳ vọng chuyển đổi mô hình sản xuất nông nghiệp từ truyền thống sang tuần hoàn. Ảnh minh họa.

Theo các chuyên gia, để thúc đẩy phát triển tín dụng xanh ở Việt Nam trong thời gian tới, cần tiếp tục nghiên cứu hoàn thiện khung pháp lý cho phát triển tín dụng xanh ở Việt Nam. Các cơ quan quản lý tiếp tục hoàn thiện hành lang pháp lý, cũng như ban hành “Khung định nghĩa thế nào là xanh” để các ngân hàng có thể áp dụng cho vay các dự án xanh. Trong thời gian tới, NHNN cần đẩy mạnh thực hiện các giải pháp, chính sách nhằm thúc đẩy hoạt động của ngành ngân hàng hướng tới mục tiêu tăng trưởng xanh.

Nghiên cứu về bảo lãnh cho các dự án đầu tư xanh; hoàn thiện những quy định hiện hành theo hướng khuyến khích các ngân hàng triển khai tín dụng xanh. Các đóng góp, thành tựu về tín dụng xanh cần được ghi nhận và tuyên dương để các ngân hàng có thêm động lực thực hiện. NHNN tập trung nghiên cứu ban hành các quyết định văn bản hướng dẫn, nhằm tăng cường nhận thức và trách nhiệm xã hội của hệ thống ngân hàng trong việc bảo vệ môi trường; từng bước xanh hóa hoạt động ngân hàng; thúc đẩy phát triển tín dụng xanh.

Theo các chuyên gia, NHNN hướng dẫn các tổ chức tín dụng cấp tín dụng xanh, báo cáo tình hình triển khai cấp tín dụng xanh. Cần xây dựng bộ tiêu chuẩn đầy đủ về môi trường cho các ngành nghề, lĩnh vực để các ngân hàng có căn cứ thẩm định, đánh giá tác động về môi trường, xã hội theo các quy định trong thẩm định rủi ro. Lồng ghép các nội dung về phát triển bền vững, biến đổi khí hậu và tăng trưởng xanh trong các chương trình, dự án vay vốn tín dụng.

Triển khai các giải pháp nhằm hỗ trợ các tổ chức tín dụng đa dạng sản phẩm ngân hàng - tín dụng xanh, góp phần thực hiện tăng trưởng xanh, đồng thời hỗ trợ, tạo điều kiện cho các tổ chức tín dụng tham gia hoạt động hợp tác quốc tế, từ đó tăng cường huy động nguồn lực, góp phần thực hiện Chiến lược quốc gia về tăng trưởng xanh.

Nâng cao nhận thức của mọi người dân, cơ quan, tổ chức về tầm quan trọng và vai trò của tăng trưởng xanh; nâng cao ý thức của mọi người trong việc sử dụng, tiết kiệm năng lượng và bảo vệ môi trường. Đồng thời, các nhân viên ngân hàng cũng phải được tập huấn thường xuyên để nâng cao hiểu biết về tín dụng xanh, từ đó có thể hỗ trợ khách hàng tốt hơn. Bên cạnh đó, thúc đẩy các hoạt động truyền thông, đào tạo, nâng cao nhận thức và chất lượng nguồn nhân lực ngành ngân hàng nhằm đáp ứng các yêu cầu, tiêu chuẩn quốc tế trong phát triển bền vững.

NHNN có thể thông qua các công cụ của mình để khuyến khích các ngân hàng thương mại cùng tham gia hỗ trợ phát triển tín dụng xanh, như: giảm tỷ lệ dự trữ bắt buộc hoặc có những ưu đãi đối với các ngân hàng có tỷ trọng tổng dư nợ tín dụng xanh cao; điều chỉnh tỷ lệ quy đổi của khoản dư nợ tín dụng xanh xuống mức thấp hơn khoản tín dụng khác khi tính toán tài sản có rủi ro... khuyến khích các tổ chức tín dụng tập trung nguồn vốn tín dụng ngân hàng cho các dự án, phương án sản xuất kinh doanh, đầu tư cho các ngành/lĩnh vực xanh, giảm thiểu và thích ứng với biến đổi khí hậu, như nông nghiệp xanh, lâm nghiệp xanh, bảo vệ môi trường… NHNN có giải pháp cụ thể trong kế hoạch tín dụng xanh thông qua việc xây dựng những chiến lược mang tính dài hạn, các chính sách hỗ trợ để tín dụng xanh phát triển mạnh hơn nữa trong thời gian tới.

Các ngân hàng, tổ chức tín dụng cần chú trọng nâng cao, bồi dưỡng trình độ cán bộ, phát triển năng lực đội ngũ quản lý thông qua các chương trình đào tạo, các hội thảo có sự tham gia của các nước đã có kinh nghiệm về tín dụng xanh trên thế giới. Tăng cường năng lực cho cán bộ, nhân viên trong việc thực hiện “ngân hàng - tín dụng xanh” với những bước đi cụ thể thông qua tổ chức đào tạo, tuyên truyền, phổ biến nhằm nâng cao nhận thức cho cán bộ, nhân viên về hoạt động “ngân hàng - tín dụng xanh”... Đồng thời, đẩy mạnh công tác truyền thông để các thông tin, chính sách về tín dụng xanh đến gần với các cán bộ và doanh nghiệp có nhu cầu được cập nhật./.

PHẠM DUNG