Chuyển đổi số trong phát triển ngành lâm nghiệp

TMO - Xác định chuyển đổi số là động lực trong phát triển, là nhiệm vụ vừa cấp bách, vừa lâu dài, thời gian qua, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (NN&PTNT), Cục Lâm nghiệp nói riêng đã tích cực đẩy mạnh chuyển đổi số trong các hoạt động quản lý của ngành.

Thời gian qua, việc ứng dụng công nghệ số trong ngành lâm nghiệp đã và đang giúp lực lượng kiểm lâm dễ dàng phát hiện những biến động của rừng và đất lâm nghiệp, nhất là các vụ phá rừng, cháy rừng ở mọi vị trí, thời điểm… với tính chính xác cao nhằm nâng cao hiệu quả quản lý, bảo vệ, phát triển rừng bền vững.

Nhằm tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin và chuyển đổi số trong công tác chỉ đạo, điều hành, quản lý công việc hành chính của ngành, Cục Lâm nghiệp có Quyết định 34/QĐ-LN-CĐS năm 2023 về Kế hoạch chuyển đổi số năm 2023. Theo đó, mục tiêu của đơn vị là hoàn thành danh mục cơ sở dữ liệu chuyên ngành thuộc phạm vi quản lý và ban hành được kế hoạch, lộ trình cụ thể để xây dựng, triển khai các cơ sở dữ liệu trong danh mục. Đồng thời, nâng cấp, cải tiến Hệ thống nền Thông tin quản lý ngành Lâm nghiệp (FORMIS) nhằm đáp ứng các yêu cầu về cấu trúc, chuẩn hóa dữ liệu, đảm bảo cho việc cài đặt, tích hợp, kết nối các phần mềm/ứng dụng chuyên ngành vào Hệ thống. Thiết lập Hệ thống cơ sở dữ liệu tập trung, thực hiện quản lý dữ liệu trên hệ thống FORMIS…

Thông tin từ Viện Nghiên cứu Công nghiệp rừng (Viện Khoa học Lâm nghiệp Việt Nam) cho biết, Cục Kiểm lâm triển khai đã ứng dụng dự báo nguy cơ cháy rừng, ứng dụng trong phân cấp nguy cơ cháy rừng cảnh báo tự động sẽ giảm thiểu thiệt hại khi cháy rừng xảy ra. Ứng dụng hệ thống thông tin địa lý và viễn thám trong quản lý rừng tài nguyên bền vững đã được triển khai từ 1990 trở lại đây. Bên cạnh đó nhiều hoạt động như xây dựng cơ sở dữ liệu tài nguyên rừng, thực vật, lâm sản ngoài gỗ.

Ngành Lâm nghiệp đẩy mạnh chuyển đổi số, ứng dụng khoa học công nghệ trong công tác quản lý, bảo vệ và phát triển rừng. 

Viện Khoa học Lâm nghiệp Việt Nam đã triển khai cùng ngành lâm nghiệp xây dựng cơ sở dữ liệu về bảo tồn, giống cây trồng, thương mại, dự báo cháy rừng…Từ đó, lập kế hoạch, xây dựng kế hoạch, chiến lược đáp ứng yêu cầu nhanh hơn, tốt hơn. Đặc biệt, Viện Khoa học Lâm nghiệp Việt Nam đã xây dựng phần mềm số hóa quản lý và truy xuất gỗ hợp pháp; xây dựng cơ sở dữ liệu về tài nguyên rừng, tài nguyên về gỗ phục vụ giám định. Trước đây, việc giám định mẫu gỗ mất khoảng 2-3 ngày, tuy nhiên với chuyển đổi số và công nghệ hỗ trợ việc giám định đã giảm xuống chỉ 10-15 phút/mẫu gỗ.

Tại VQG Bidoup Núi Bà (Lâm Đồng), việc sử dụng hiệu quả công nghệ điện viễn thám để phát hiện sớm mất rừng và suy thoái rừng. Công nghệ này đang được mở rộng ra toàn tỉnh Lâm Đồng. Theo đó, VQG này cùng với các nhà khoa học của trường Đại học Lâm nghiệp đã tạo ra các thuật toán để thu ảnh, viết ra các phần mềm để sử dụng nội bộ. Cán bộ của Vườn thông qua điện thoại có thể cập nhật 24/24h tình hình, diễn biến tài nguyên rừng trong 70.000ha. Phần mềm này sẽ ghi nhận toàn bộ quá trình tuần tra trong rừng, có tác dụng đánh dấu diễn biến trong rừng đến từng gốc cây.  Tương tự, VQG Bidoup cũng sử dụng phần mềm để quản lý những động vật quý hiếm. Ở đây, mỗi con vật được đánh số, định vị lại để theo dõi quá trình sinh trưởng mỗi ngày.

Viện Nghiên cứu Công nghiệp rừng, Viện Khoa học Lâm nghiệp Việt Nam đánh giá, khi ứng dụng chuyển đổi số trong quản trị rừng ngoài việc cung cấp thông tin chi tiết và chính xác vị trí của từng khoảnh rừng lô đất của khu vực sẽ góp phần quản trị rừng tốt hơn và minh bạch hoá trong quá trình sản xuất lâm nghiệp. Bên cạnh đó, trong quá trình trồng cà phê, điều phải minh chứng được quá trình trồng không liên quan đến hoạt động phát rừng hay lấy đất lâm nghiệp.

Hiện nay, với những quy định mới của EU, ngành Lâm nghiệp đã và đang gặp phải những khó khăn trong việc phân định diện tích rừng với diện tích trồng cà phê. Để thích ứng với quy định này đòi hỏi ngành lâm nghiệp phải quan tâm tới cơ sở dữ liệu để xác định chỉ số địa lý; có các dữ liệu nền tảng để so sánh, đối chiếu và biết chính xác được diện tích, các diễn biến của quá trình chuyển đổi, sản xuất, thương mại. Nhờ đó, minh bạch được quá trình sản xuất.

Thời gian tới, khi tiến hành ứng dụng công nghệ thông tin trong chuyển đổi số trong lĩnh vực lâm nghiệp cần lưu ý: Cơ quan quản lý áp dụng chuyển đổi số giúp cho công việc quản trị rừng tốt hơn, minh bạch hóa toàn quá trình, trong quản lý nhà nước về lâm nghiệp về bảo vệ, thương mại, chế biến lâm sản hay tham gia các quy định, đạo luật mới của EU...Rõ ràng tiếp cận về phía người dùng người dân, doanh nghiệp về tương tác trải nghiệm dễ hơn nên cơ quan quản lý thu hẹp được quản lý và tiếp cận được nhiều thông tin và mở thêm các tiện ích cho người sử dụng hiệu quả hơn. Khi nhìn nhận khía cạnh kinh tế chuyển đổi số giúp chúng ta cắt giảm nhiều chi phí, thời gian... Khi áp dụng ứng dụng tích hợp nhiều ứng dụng nên người dùng sử dụng rất tiện, thông qua ứng dụng có thể truy xuất thông tin ngay không tốn thời gian, chi phí.

Thu Phương