Chuyển đổi số góp phần bảo tồn, phát huy giá trị di sản

TMO - Thực hiện chuyển đổi số trong lĩnh vực văn hóa – du lịch, tỉnh Khánh Hòa đang đẩy mạnh ứng dụng công nghệ số nhằm nâng cao trải nghiệm cho du khách tại các di tích, điểm du lịch trên địa bàn. 

Ngành du lịch là một trong những trụ cột kinh tế của tỉnh Khánh Hòa được xác định là lĩnh vực ưu tiên chuyển đổi số. Theo đó, tỉnh đã đưa vào các ứng dụng du lịch thông minh, bản đồ số, hệ thống đặt chỗ và quản lý du khách thời gian thực, góp phần cải thiện trải nghiệm du khách, điều tiết lưu lượng và nâng cao chất lượng dịch vụ. Đặc biệt, việc phát triển nội dung du lịch số và số hóa các di sản văn hóa giúp quảng bá hình ảnh Khánh Hòa hiệu quả hơn trên các kênh trực tuyến, mở rộng thị trường trong nước và quốc tế.

Nhằm đáp ứng nhu cầu tham quan, tìm hiểu ngày càng đa dạng của du khách, Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Khánh Hòa chú trọng nâng cao năng lực chuyên môn cho đội ngũ thuyết minh viên, đồng thời triển khai mạnh mẽ chuyển đổi số trong công tác giới thiệu, quảng bá di tích. Nhiều hình thức công nghệ như mã QR, thực tế ảo VR360 được đưa vào sử dụng, giúp du khách có thể tương tác, tra cứu và tìm hiểu thông tin ngay trên thiết bị di động. 

Tại Di tích quốc gia đặc biệt Tháp Bà Panogar (phường Bắc Nha Trang), hệ thống thuyết minh tự động bằng mã QR được triển khai. Du khách chỉ cần sử dụng điện thoại thông minh kết nối Internet quét mã là có thể chủ động tìm hiểu thông tin đa dạng về lịch sử, kiến trúc, phong tục, lễ hội và giá trị văn hóa Chăm đặc sắc của khu di tích. 

Bên cạnh đó, toàn bộ khu di tích gồm khu cổng lên tháp, khu kiến trúc Mandapa, các cửa tháp và bia ký, đều được gắn mã QR giúp du khách dễ dàng tiếp cận thông tin bằng tiếng Việt và tiếng Anh, bên cạnh hình thức thuyết minh truyền thống. Đơn vị còn tích hợp dữ liệu liên kết các trang web, fanpage giới thiệu hệ thống di tích, di sản văn hóa của tỉnh Khánh Hòa, đồng thời thường xuyên cập nhật hình ảnh, tư liệu phục vụ nhu cầu tìm hiểu của người dân và du khách.

Di tích quốc gia đặc biệt Tháp Bà Panogar thu hút đông đảo du khách. 

Mới đây, Trung tâm Bảo tồn Di sản văn hóa tỉnh Khánh Hòa vừa phối hợp với Công ty Dịch vụ du lịch và Bảo tồn văn hóa Quảng Nam thực hiện số hóa, công bố phiên bản 3D của 2 bảo vật quốc gia thuộc vương triều Champa. 2 bảo vật quốc gia được số hóa và dựng thành phiên bản 3D là tượng thờ vua Pô Klong Garai và phù điêu vua Pô Rômê.

Trong đó, tượng thờ Vua Pô Klong Garai có niên đại thế kỷ XVI - XVII, hiện được thờ tại tháp Pô Klong Garai (phường Đô Vinh). Tượng gồm hai phần: Linga (biểu hiện tính dương) và Yoni (biểu hiện tính âm), biểu trưng cho sự kết hợp giữa tính sáng tạo và hủy diệt của thần Siva trong Ấn Độ giáo. 

Đặc biệt, phần trước Linga chạm khắc biểu tượng Mukha (khuôn mặt thần), vậy nên người Chăm đồng nhất pho tượng với vua Pô Klong Garai - vị vua có nhiều công lao và được nhân dân tôn thần. Với giá trị nổi bật về lịch sử, mỹ thuật và tôn giáo, hiện vật này đã được Thủ tướng Chính phủ công nhận là bảo vật quốc gia năm 2023.

Còn với phù điêu vua Pô Rômê có niên đại thế kỷ XVII, hiện lưu giữ tại di tích tháp Pô Rômê (xã Phước Hữu). Tác phẩm được chạm khắc tinh xảo trên tấm bia đá, thể hiện hình ảnh bán thân nhà vua, mang phong cách nghệ thuật điêu khắc Champa giai đoạn muộn. Đây là hiện vật độc bản, có giá trị đặc biệt về nghệ thuật và văn hóa, đã được công nhận là bảo vật quốc gia năm 2020. Các phiên bản 3D ngoài tạo hình gần sát với nguyên tác, còn có các tiện ích thông tin, đo đạc kích thước của 2 bảo vật để người xem có cái nhìn trực quan nhất.

Theo Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh địa phương đang đẩy mạnh số hóa di sản văn hóa đối với các hồ sơ khoa học xếp hạng di tích và rà soát, cập nhật, số hóa các hồ sơ khoa học xếp hạng di tích mới được xếp hạng trong năm 2025. Toàn bộ thông tin được tích hợp vào hệ thống đều được kiểm duyệt, thẩm định bởi cơ quan chuyên môn, bảo đảm tính chính xác, khoa học và dễ tiếp cận cho người dân, du khách.

Để tiếp tục nâng cao hiệu quả công tác quản lý, bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa, Chủ tịch UBND tỉnh giao Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch được giao chủ trì, phối hợp với UBND các địa phương và các đơn vị liên quan rà soát toàn bộ hệ thống di tích, danh lam thắng cảnh, không gian biểu diễn văn hóa – nghệ thuật trên địa bàn tỉnh. Trên cơ sở đó, tỉnh sẽ xây dựng và triển khai đồng bộ hệ thống bảng thông tin, giới thiệu song ngữ hoặc đa ngữ, tích hợp mã QR để du khách dễ dàng truy cập thông tin chi tiết về lịch sử, tư liệu, hình ảnh, video…

Trước mắt, việc lắp đặt sẽ được ưu tiên tại các điểm du lịch trọng điểm như Quảng trường 2 Tháng 4, Tháp Bà Ponagar, Thành cổ Diên Khánh, Bảo tàng tỉnh, cùng các không gian biểu diễn Bài chòi, hát tuồng, dân ca… Cùng với đó, tỉnh Khánh Hòa sẽ tăng cường công tác tuyên truyền, quảng bá di sản văn hóa, di tích, nghệ thuật truyền thống trên các phương tiện thông tin đại chúng, nền tảng truyền thông số, cũng như tại các sự kiện, lễ hội và hoạt động du lịch lớn của tỉnh.

Tỉnh cũng đặt mục tiêu sớm xây dựng và triển khai kế hoạch ứng dụng công nghệ thông tin, chuyển đổi số trong công tác giới thiệu, thuyết minh di sản, hướng tới hình thành bản đồ du lịch văn hóa số Khánh Hòa trong thời gian tới./.

Ngọc Hằng