Chế biến thủy sản đứng trước cơ hội khẳng định vị thế trên bản đồ nông nghiệp thế giới

TMO – Để thích ứng biến đổi khí hậu và các hiện tượng thời tiết cực đoan, giải pháp trọng tâm trong thời gian tới đối với lĩnh vực thủy sản là hoàn thiện hệ thống cơ sở dữ liệu quốc gia thống nhất và đẩy mạnh chuyển đổi số.

Thủy sản năm 2025 là một năm đầy thách thức nhưng cũng ghi nhận những con số ấn tượng khi kim ngạch xuất khẩu tính đến hết tháng 11 đạt hơn 10,5 tỷ USD, tăng 14,6% so với cùng kỳ. Dự kiến cả năm 2025, lĩnh vực này sẽ cán mốc kỷ lục 11,2 - 11,3 tỷ USD, mức cao nhất từ trước đến nay. Trong cơ cấu sản phẩm, tôm tiếp tục là "đầu tàu" với hơn 4,31 tỷ USD, tăng 21,2%, trong khi cá tra vượt mốc 2 tỷ USD, tăng 9% nhờ sự phục hồi mạnh mẽ từ thị trường Trung Quốc và ASEAN.

Theo Cục Thủy sản và Kiểm ngư, Bộ Nông nghiệp và Môi trường, hiện nay tại 34 tỉnh, thành hệ thống quan trắc môi trường với hơn 870 điểm đã phát huy vai trò "lá chắn" thép bảo vệ sản xuất. Việc bám sát các đối tượng nuôi chủ lực như cá tra và tôm nước lợ giúp các thông số môi trường cơ bản như oxy và pH luôn duy trì ở mức ổn định. Nhờ đó, diện tích bị các loại bệnh nguy hiểm như đốm trắng, phân trắng và gan tụy cấp đã giảm sâu từ 66% đến gần 100% so với cùng kỳ năm trước. Cơ quan này cho rằng, việc chia sẻ thông tin đã được thống nhất thông qua phần mềm cập nhật cơ sở dữ liệu quốc gia, giúp các bản tin khuyến cáo đến tay bà con kịp thời để chủ động ứng phó thiệt hại.

(Ảnh minh họa)

Dù có những tín hiệu khả quan, tuy nhiên cũng cần nhìn nhận về hạ tầng tại nhiều nơi còn lạc hậu, dữ liệu chưa được cập nhật theo thời gian thực và việc ứng dụng công nghệ 4.0 chủ yếu mới dừng lại ở quy mô doanh nghiệp lớn. Để thích ứng với biến đổi khí hậu và các hiện tượng thời tiết cực đoan, giải pháp trọng tâm trong thời gian tới là hoàn thiện hệ thống cơ sở dữ liệu quốc gia thống nhất và đẩy mạnh chuyển đổi số. Nâng cao năng lực dự báo và cảnh báo sớm không chỉ giúp người dân chủ động sản xuất mà còn là "giấy thông hành" quan trọng giúp thủy sản Việt Nam đáp ứng các tiêu chuẩn khắt khe về an toàn thực phẩm từ các thị trường.

Cũng theo Cục Thủy sản và Kiểm ngư, lĩnh vực chế biến thủy sản đang đứng trước những cơ hội lớn để khẳng định vị thế trên bản đồ nông nghiệp thế giới. Theo định hướng chiến lược đến năm 2030, Việt Nam đặt mục tiêu trở thành trung tâm chế biến thủy sản toàn cầu và đứng trong nhóm 5 quốc gia hàng đầu thế giới.

Để hiện thực hóa mục tiêu này, lĩnh vực thủy sản sẽ tập trung phát triển hệ thống chế biến hiện đại, an toàn và bền vững, đáp ứng các tiêu chuẩn khắt khe nhất của thị trường tiêu thụ quốc tế. Trong đó đột phá về khoa học công nghệ và nâng cao chất lượng nhân lực sẽ là chìa khóa then chốt trong giai đoạn tới. Các doanh nghiệp được khuyến khích đẩy mạnh nghiên cứu và chuyển giao công nghệ tiên tiến trong bảo quản, chế biến sâu để nâng tỷ trọng sản phẩm giá trị gia tăng. Đặc biệt, việc ứng dụng kinh tế tuần hoàn để khai thác tối đa nguồn phụ phẩm như sản xuất collagen từ da cá hay dầu cá không chỉ giúp tăng hiệu quả kinh tế mà còn đảm bảo các tiêu chuẩn về bảo vệ môi trường theo đúng định hướng phát triển bền vững.

Song song với giải pháp công nghệ, việc củng cố nền tảng nguyên liệu và hạ tầng cũng được chú trọng đặc biệt trong những năm tới. Cơ quan này cũng định hướng phối hợp chặt chẽ với các địa phương để quy hoạch các khu chế biến tập trung, xây dựng hệ thống kho lạnh, cảng cá và các cụm công nghiệp chuyên ngành chế biến thủy sản. Việc hình thành các chuỗi liên kết sẽ giúp ổn định nguồn cung nguyên liệu hợp pháp và đạt chuẩn quốc tế. Đồng thời, công tác tháo gỡ rào cản kỹ thuật và quảng bá thương hiệu sẽ tiếp tục được đẩy mạnh để phấn đấu đạt kim ngạch xuất khẩu 14-16 tỷ USD vào năm 2030…/.

VĂN NHI