Cần Thơ phát triển hệ thống quan trắc, cảnh báo ô nhiễm trong nuôi trồng thủy sản

TMO - TP. Cần Thơ sẽ đầu tư hệ thống quan trắc tự động và trung tâm cảnh báo sớm tích hợp toàn thành phố, ứng dụng công nghệ trí tuệ nhân tạo (AI) và viễn thám để phát hiện sớm ô nhiễm, dịch bệnh hoặc biến động diện tích nuôi trồng thủy sản. 

Cần Thơ hiện sở hữu nguồn tài nguyên nước phong phú, vừa có vùng nước mặn ven sông Hậu, vừa có vùng ngọt nội đồng, cùng hệ thống doanh nghiệp nuôi trồng, chế biến, xuất khẩu và cơ sở giống thủy sản ổn định. Thành phố đã quy hoạch nhiều cụm nuôi trồng thủy sản với các đối tượng nuôi chủ lực như cá tra, cá thát lát, cá rô phi, cá rô đầu vuông và tôm nước lợ, những loài thủy sản có lợi thế và có giá trị kinh tế cao, phù hợp với thị trường xuất khẩu.

Các doanh nghiệp chế biến chủ động phối hợp nông dân xây dựng vùng nguyên liệu đạt chuẩn quốc tế, gắn sản xuất với truy xuất nguồn gốc và chứng nhận VietGAP, từng bước hình thành chuỗi cung ứng hoàn chỉnh, đáp ứng tiêu chuẩn của các thị trường khó tính như EU, Mỹ và Nhật Bản. Cùng với đó, các địa phương có vùng nuôi trồng thủy sản và ngư dân đã đầu tư xây dựng vùng nguyên liệu đạt chuẩn quốc tế, đẩy mạnh ứng dụng công nghệ sinh học trong nuôi trồng thủy sản, để nâng cao năng suất, chất lượng sản phẩm. 

Các địa phương đẩy mạnh ứng dụng công nghệ sinh học trong nuôi trồng thủy sản, để nâng cao năng suất, chất lượng sản phẩm. 

Tính đến đầu tháng 12/2025, thành phố có 96.104ha nuôi thủy sản, đạt 99,59% kế hoạch, tăng 5,14% so với cùng kỳ năm 2024; tổng sản lượng nuôi và khai thác 706.363 tấn, đạt 90% kế hoạch, trong đó sản lượng nuôi 637.833 tấn, khai thác 68.530 tấn, góp phần cung cấp thị trường tiêu thụ nội địa và xuất khẩu.

Theo Sở Nông nghiệp và Môi trường TP. Cần Thơ, từ đầu năm đến nay, đơn vị đã triển khai các giải pháp quản lý nuôi trồng thủy sản, quản lý khai thác thủy sản và bảo vệ nguồn lợi thủy sản; thực hiện thường xuyên công tác quan trắc môi trường nhằm đưa ra các khuyến cáo kịp thời phục vụ cho người nuôi. Sở cũng cấp 35 giấy chứng nhận an toàn thực phẩm đối với vùng nuôi trồng thủy sản; cấp 7.560 giấy xác nhận đăng ký nuôi trồng thủy sản lồng bè, đối tượng thủy sản nuôi chủ lực; cấp 174 giấy chứng nhận thủy sản khai thác, với tổng khối lượng 1.787,44 tấn...  

Hướng tới mục tiêu phát triển kinh tế bền vững, Cần Thơ chú trọng đến kiểm soát ngăn ngừa ô nhiễm trong các hoạt động thủy sản; phòng ngừa và giải quyết các sự cố môi trường; bảo vệ, phát triển nguồn lợi thủy sản và môi trường sống, góp phần ngăn chặn suy giảm đa dạng sinh học; nâng cao năng lực thích ứng biến đổi khí hậu, giảm nhẹ phát thải khí nhà kính; từng bước xây dựng mô hình nông nghiệp tuần hoàn, nông nghiệp xanh trong hoạt động thủy sản để bảo vệ môi trường và phát triển bền vững ngành thủy sản của thành phố.

Địa phương này đặt mục tiêu đến năm 2030, nguồn ô nhiễm, chất thải từ các hoạt động thủy sản được điều tra, đánh giá, quản lý và kiểm soát; chấm dứt việc sử dụng các loại hóa chất độc hại trong nuôi trồng thủy sản gây ô nhiễm nguồn nước và làm suy giảm đa dạng sinh học. Hoạt động quan trắc môi trường phục vụ quản lý ngành thủy sản được triển khai hiệu quả; thiết lập và vận hành ổn định các điểm quan trắc môi trường tự động tại các vùng nuôi trọng điểm; các vùng nuôi tập trung được lấy mẫu quan trắc định kỳ theo kế hoạch được triển khai hiệu quả; cập nhật cơ sở dữ liệu về quan trắc môi trường thủy sản để tích hợp vào cơ sở dữ liệu môi trường của Bộ, Quốc gia. 

Chủ động phòng ngừa, quản lý, kiểm soát nguồn ô nhiễm, chất thải từ các hoạt động thủy sản; quan trắc môi trường phục vụ quản lý ngành thủy sản thông qua điều tra, đánh giá lượng thải từ các hoạt động sản xuất thủy sản trên địa bàn thành phố (vùng nuôi trồng thủy sản, cơ sở chế biến thủy sản, hệ thống cơ sở hạ tầng thủy sản, khai thác thủy sản). Điều tra, đánh giá, kiểm kê nguồn vốn tự nhiên thủy sản (hệ sinh thái, môi trường sống thủy sinh, nguồn lợi thủy sản).

Cần Thơ chú trọng xây dựng mạng lưới quan trắc, cảnh báo ô nhiễm môi trường trong nuôi trồng thủy sản.  

Tăng cường công tác theo dõi, thanh tra, kiểm tra, giám sát hoạt động bảo vệ môi trường lĩnh vực thủy sản tại cơ sở (thu gom, xử lý, giảm thiểu chất thải từ các hoạt động sản xuất thủy sản); đặc biệt, chú trọng đối với các khu sản xuất giống tập trung, khu vực nuôi thủy sản tập trung, nuôi công nghệ cao, nuôi thâm canh, siêu thâm canh.

Xây dựng mạng lưới quan trắc môi trường (đất, nước, trầm tích); xây dựng kế hoạch, triển khai thực hiện đảm bảo đồng bộ, hiệu quả công tác quan trắc, cảnh báo và giám sát môi trường nước trong nuôi trồng thủy sản thường niên tại các vùng nuôi thủy sản tập trung/trọng điểm, hệ thống cảng cá, nguồn cung nước đầu vào và đầu ra cho các vùng nuôi trồng thủy sản, các khu vực chế biến thủy sản, khu bảo tồn biển và khu bảo vệ nguồn lợi thủy sản; 

Nâng cấp hệ thống quan trắc và công nghệ dự báo khí tượng thủy văn đảm bảo dự báo và cảnh báo sớm, chính xác các hiện tượng thời tiết, khí hậu cực đoan và thiên tai. Triển khai thực hiện Kế hoạch phòng chống một số dịch bệnh nguy hiểm trên thủy sản nuôi. Kiểm soát môi trường nước, kiểm soát và khống chế có hiệu quả một số dịch bệnh nguy hiểm trên thủy sản nuôi. Chủ động phòng, khống chế các bệnh nguy hiểm ở các đối tượng thủy sản chủ lực (tôm nước lợ, cá tra). Khuyến khích xây dựng một số vùng, cơ sở, chuỗi sản xuất thủy sản an toàn dịch bệnh.

Thành phố tiến tới xây dựng mô hình phòng ngừa, kiểm soát, cảnh báo nguy cơ sự cố môi trường, từng bước áp dụng trong lĩnh vực nuôi trồng, khai thác, chế biến thủy sản; Xây dựng quy trình xử lý các sự cố môi trường trên các thủy vực tự nhiên, khu vực ven biển, cửa sông. Chú trọng áp dụng khoa học công nghệ, tiến bộ kỹ thuật trong sản xuất và xử lý chất thải, đảm bảo sử dụng hiệu quả nguồn tài nguyên thiên nhiên thủy sản, giảm thiểu ô nhiễm môi trường trong các hoạt động thủy sản.

Trong đó, ứng dụng hệ thống giám sát và quản lý ao nuôi thông minh, công nghệ nuôi trồng thủy sản tuần hoàn (RAS), công nghệ biofloc, công nghệ xử lý nước, giảm ô nhiễm, tăng hiệu quả sử dụng thức ăn, giảm sử dụng thuốc - hóa chất; ứng dụng công nghệ mới trong sản xuất giống thủy sản, sản xuất các giống loài thủy sản mới có giá trị kinh tế, khả năng chống chịu bệnh tốt và thích ứng với biến đổi khí hậu.

Cần Thơ tiếp tục xây dựng các cơ chế, chính sách khuyến khích tín dụng xanh cho doanh nghiệp đầu tư công nghệ xử lý chất thải. Nghiên cứu, xây dựng và từng bước áp dụng mô hình cho các doanh nghiệp, cơ sở, tổ hợp tác, hợp tác xã nuôi trồng thủy sản, chế biến, kinh doanh thủy sản theo hướng sản xuất xanh, sử dụng nguyên liệu thân thiện với môi trường; các mô hình sản xuất thích ứng với biến đổi khí hậu dựa trên hệ sinh thái (khuyến khích phát triển các mô hình nuôi thủy sản đa tầng, kết hợp đa loài như tôm - rừng, tôm - lúa, cá - lúa, tôm - rong biển).../.

Thu Thủy