Cà Mau linh hoạt ứng phó với tình hình hạn hán, xâm nhập mặn

TMO - Những năm gần đây, tình hình hạn hán và xâm nhập mặn vùng ngọt Cà Mau diễn biến hết sức phức tạp, tần suất xuất hiện dày hơn và ngày càng gay gắt, nghiêm trọng hơn dưới sự tác động tiêu cực của biến đối khí hậu. 

Tỉnh Cà Mau là tỉnh ven biển duy nhất ở khu vực Đồng bằng sông Cửu Long không được bổ sung nguồn nước ngọt từ các sông lớn đầu nguồn. Bên cạnh đó, đời sống, sản xuất của người dân phụ thuộc hoàn toàn vào nước ngầm và nước mưa nên chịu ảnh hưởng vô cùng nghiêm trọng khi hạn hán; xâm nhập mặn xảy ra, nhất là ở các vùng ngọt hóa thuộc địa bàn huyện U Minh và Trần Văn Thời. 

Theo các thống kê, tần suất xuất hiện của hạn hán, xâm nhập mặn vùng ngọt là vào khoảng 04 năm/lần (2015 - 2016; 2019 - 2020; 2023 - 2024) và theo xu hướng tần suất xuất hiện ngày càng dày hơn, khốc liệt hơn, không còn tuân theo quy luật. Cụ thể, mùa khô 2015-2016, thiên tại gây thiệt hại gần 53.000 ha lúa, 158.000 ha nuôi trồng thuỷ sản, 1.500 ha cây ăn quả cây trồng khác; sụp, lún, lở đất, hư hỏng 112 km đường giao thông, có hơn 12.000 hộ dân thiếu nước sinh hoạt, ước tính thiệt hại về tài sản lên đến khoảng 1.400 tỷ đồng. 

Mùa khô 2019-2020 gây thiệt hại gần 21.000 ha lúa, hơn 51 ha hoa màu, gần 17.000 ha nuôi trồng thủy sản; có gần 21.000 hộ dân khó khăn về nước sinh hoạt; xảy ra 6 vụ cháy, thiệt hại 1,5 ha rừng; 18 cống thủy lợi bị hư hỏng, có nguy cơ xâm nhập mặn vào nội đồng; có hơn 1.300 vị trí thuộc các tuyến đường giao thông bị sạt lở, sụt lún với tổng chiều dài gần 43 km..., ước tính thiệt hại về tài sản khoảng 800 tỷ đồng.

Riêng mùa khô năm 2023 - 2024, đã gây ra sụt lún và sạt lở 730 vị trí với tổng chiều dài gần 20 km; trong đó, lộ bê tông gần 15 km và hơn 4 km lộ đất. Bên cạnh đó, toàn tỉnh có khoảng 2.620 hộ gia đình bị thiếu và không chủ động được nguồn nước sinh hoạt do hạn hán; diện tích cua nuôi quảng canh kết hợp bị bệnh gần 8.000 ha; diện tích nuôi tôm quản canh cải tiến bị bệnh, thiệt hại từ 35-75% là gần 20.000 ha; xảy ra 2 vụ cháy rừng làm thiệt hại 1,54 ha rừng... 

Các địa phương vận hành hiệu quả các công trình thủy lợi trong phòng, chống hạn hán, xâm nhập mặn. Ảnh: BCM. 

Tình hình hạn hán, xâm nhập mặn vùng ngọt trên địa bàn tỉnh Cà Mau chỉ xảy ra trong mùa khô và thường bắt đầu từ tháng 01 trở đi, có khả năng kéo dài đến hơn 06 tháng. Riêng xâm nhập mặn vùng ngọt có thể kéo dài hơn. Theo đánh giá của các cơ quan khí tượng thủy văn, trong thời gian tới tình hình hạn hán nói chung sẽ còn gay gắt hơn gây ra. 

Nhằm nâng cao năng lực và hạn chế đến mức thấp nhất thiệt hại do hạn hán, xâm nhập mặn vùng ngọt, tỉnh Cà Mau đã chủ động xây dựng phương án ứng phó theo cấp độ rủi ro thiên tai năm 2025 theo phương châm “04 tại chỗ” thực chất, hiệu quả. 

Thời điểm triển khai các hoạt động ứng phó hạn hán, thiếu nước, xâm nhập mặn vùng ngọt gồm: Thời điểm có bản tin dự báo, cảnh báo về hạn hán, xâm nhập mặn vùng ngọt (triển khai các hành động sớm dựa trên cảnh báo sớm). Thời điểm trước khi kết thúc mùa mưa theo dự báo (khoảng 01 tháng). Thời gian thiếu hụt lượng mưa kéo dài từ 01 đến dưới 02 tháng; mặn chưa xâm nhập vào phía trong các cống ngăn mặn. Thời gian thiếu hụt lượng mưa kéo dài từ 02 tháng đến 06 tháng; xâm nhập mặn vùng ngọt vào phía trong các cống ngăn mặn.

Tỉnh Cà Mau chủ động xây dựng Phương án ứng phó hạn hán, xâm nhập mặn vùng ngọt theo cấp độ rủi ro thiên tai trên địa bàn tỉnh năm 2025, với hai kịch bản ứng phó rất cụ thể nhằm hạn chế đến mức thấp nhất về thiệt hại do thiên tai gây ra, bảo vệ an toàn tính mạng và tài sản của người dân. 

Kịch bản 1: “Có bản tin dự báo hạn hán, xâm nhập mặn vùng ngọt từ đầu tháng 12 năm trước; thời gian chính thức diễn ra hạn hán, xâm nhập mặn vùng ngọt từ tháng 02 - 04/2025 (tình trạng thiếu hụt lượng mưa tháng trên 50% so với trung bình nhiều năm, kéo dài từ 02 tháng đến 03 tháng và thiếu hụt nguồn nước mặt trong khu vực từ 20% đến 50% so với trung bình nhiều năm). Cấp độ rủi ro thiên tai cấp 1; mức độ gây gắt ít hơn đợt hạn hán, xâm nhập mặn vùng ngọt mùa khô năm 2023 – 2024”.

Đảm bảo nguồn nước cho sản xuất nông nghiệp trong mùa khô là nhiệm vụ quan trọng được đẩy mạnh triển khai. 

Kịch bản 2: “Có bản tin dự báo hạn hán, xâm nhập mặn vùng ngọt từ đầu tháng 12 năm trước; thời gian chính thức diễn ra hạn hán, xâm nhập mặn vùng ngọt từ tháng 01 - 05/2025 (tình trạng thiếu hụt lượng mưa tháng trên 50% so với trung bình nhiều năm, kéo dài từ 02 tháng đến 03 tháng và thiếu hụt nguồn nước mặt trong khu vực trên 50% đến 70% so với trung bình nhiều năm; tình trạng thiếu hụt lượng mưa tháng trên 50% so với trung bình nhiều năm, kéo dài từ 03 tháng đến 05 tháng và thiếu hụt nguồn nước mặt trong khu vực từ 20% đến 50% so với trung bình nhiều năm). Cấp độ rủi ro thiên tai cấp 2 - 3; mức độ gây gắt từ tương đương đợt hạn hán, xâm nhập mặn vùng ngọt mùa khô năm 2023 – 2024”.

Cà Mau triển khai ứng phó, phòng, chống thiên tai theo phương châm bốn tại chỗ. Toàn tỉnh có trên 30.000 lực lượng tại chỗ, trong đó chủ yếu là các lực lượng công an, quân sự, bộ đội biên phòng, y tế, thanh niên tình nguyện, doanh nghiệp huy động, Hội chữ thập đỏ, lực lượng xung kích, dân quân tự vệ, các ban ngành, lực lượng phản ứng nhanh.... Lực lượng này được tập huấn thường xuyên, sẵn sàng huy động khi có hạn hán, xâm nhập mặn xảy ra trên địa bàn tỉnh.

UBND tỉnh yêu cầu các sở, ban, ngành, đoàn thể cấp tỉnh và UBND các huyện, thành phố Cà Mau theo dõi chặt chẽ thông tin dự báo xâm nhập mặn, nguồn nước của các cơ quan chuyên ngành khí tượng, thủy văn, kịp thời thông tin đến người dân, tổ chức liên quan chủ động thực hiện giải pháp ứng phó; tiếp tục rà soát kế hoạch, phương án tổ chức sản xuất trên từng lĩnh vực, qua đó hướng dẫn địa phương điều chỉnh lịch mùa vụ phù hợp với tình hình thực tế, tổ chức sản xuất phù hợp với diễn biến thời tiết, hạn chế thấp nhất thiệt hại do độ mặn tăng cao; ưu tiên nhiệm vụ cấp nước, tuyệt đối không để người dân thiếu nước sinh hoạt, không để xâm nhập mặn vào vùng ngọt hóa, đảm bảo nước phòng cháy, chữa cháy rừng.

UBND các huyện, thành phố Cà Mau thường xuyên khuyến cáo người dân tổ chức sản xuất đúng lịch mùa vụ, hướng dẫn của cơ quan chuyên môn; tăng cường tổ chức kiểm tra, giám sát địa bàn, hướng dẫn từng tổ chức, hộ gia đình chủ động triển khai các giải pháp phòng, chống thiệt hại do hạn hán, thiếu nước, xâm nhập mặn; xác định các khu vực có khả năng bị ảnh hưởng để chỉ đạo, triển khai giải pháp cụ thể, đảm bảo giảm thiểu ảnh hưởng đến sản xuất và đời sống người dân.../.

Thu Hương