Cà Mau chủ động kịch bản ứng phó hạn hán, xâm nhập mặn

TMO - Căn cứ diễn biến thực tế của hạn hán, xâm nhập mặn vùng ngọt đã diễn ra, tỉnh Cà Mau xây dựng hai kịch bản để ứng phó.

Theo Trung tâm Dự báo Khí tượng Thủy văn Quốc gia, từ nay đến hết mùa khô, các đợt xâm nhập mặn tăng cao ở cửa sông Cửu Long khả năng tập trung trong tháng 2 và 3/2025. Tuy nhiên tình hình xâm nhập mặn ở khu vực này còn phụ thuộc vào nguồn nước từ thượng nguồn sông Mê Công, triều cường và còn biến động trong thời gian tới.

Là tỉnh ven biển duy nhất ở khu vực Đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL) không phân bổ nguồn nước ngọt từ các sông lớn đầu nguồn như các tỉnh trong vùng. Đời sống, sản xuất của người dân phụ thuộc hoàn toàn vào nước ngầm và nước mưa nên chịu ảnh hưởng vô cùng nghiêm trọng khi hạn hán, xâm nhập mặn vùng ngọt xảy ra, nhất là khó khăn về nước sinh hoạt. Đặc biệt là ở các khu vực thuộc vùng ngọt thuộc các huyện U Minh, Trần Văn Thời, Thới Bình và TP Cà Mau, các khu vực ven biển, đảo và hải đảo, vùng nông thôn. Chính vì vậy, khi xảy ra hạn hán xâm nhập mặn ở khu vực ĐBSCL, Cà Mau luôn là tỉnh chịu thiệt hại nặng nề nhất.

Theo báo cáo của ngành chức năng tỉnh Cà Mau, thiệt hại do hạn hán gây ra trong mùa khô năm 2023 - 2024 đã gây ra sụt lún và sạt lở 730 vị trí với tổng chiều dài hơn 19km, trong đó lộ bê tông gần 15km và hơn 4km lộ đất; có 2.620 hộ gia đình bị thiếu và không chủ động được nguồn nước sinh hoạt do hạn hán. Ngoài ra, diện tích cua nuôi quảng canh kết hợp bị bệnh gần 8.000 ha; diện tích nuôi tôm quản canh cải tiến bị bệnh, thiệt hại từ 35-75% là gần 20.000 ha; xảy ra 02 vụ cháy rừng làm thiệt hại 1,54 ha rừng. Ước thiệt hại do tác động của hạn hán, xâm nhập mặn năm 2023 - 2024 trên địa bàn tỉnh Cà Mau là trên 28 tỷ đồng.

Hệ thống cống dọc theo tuyến Tắc Thủ - Sông Ðốc giữ vai trò vô cùng quan trọng trong việc ngăn mặn giữ ngọt, tiêu úng xổ phèn vùng ngọt hoá. 

Nhằm giảm thiểu thiệt hại do hạn hán, xâm nhập mặn vùng ngọt gây ra, Ban Chỉ huy Phòng, chống thiên tai và tìm kiếm cứu nạn tỉnh Cà Mau xây dựng phương án ứng phó hạn hán, xâm nhập mặn vùng ngọt theo cấp độ rủi ro thiên tai trên địa bàn. Căn cứ diễn biến thực tế của hạn hán, xâm nhập mặn vùng ngọt đã diễn ra, tỉnh Cà Mau xây dựng hai kịch bản để ứng phó.

Kịch bản 1: “Có bản tin dự báo hạn hán, xâm nhập mặn vùng ngọt từ đầu tháng 12 năm trước. Thời gian chính thức diễn ra hạn hán, xâm nhập mặn vùng ngọt từ tháng 2 - 4/2025 (tình trạng thiếu hụt lượng mưa tháng trên 50% so với trung bình nhiều năm, kéo dài từ 2-3 tháng và thiếu hụt nguồn nước mặt trong khu vực từ 20-50% so với trung bình nhiều năm). Cấp độ rủi ro thiên tai cấp 1; mức độ gây gắt ít hơn đợt hạn hán, xâm nhập mặn vùng ngọt mùa khô năm 2023 – 2024”.

Kịch bản 2: “Có bản tin dự báo hạn hán; xâm nhập mặn vùng ngọt từ đầu tháng 12 năm trước. Thời gian chính thức diễn ra hạn hán, xâm nhập mặn vùng ngọt từ tháng 1 - 5/2025 (tình trạng thiếu hụt lượng mưa tháng trên 50% so với trung bình nhiều năm, kéo dài từ 2-3 tháng và thiếu hụt nguồn nước mặt trong khu vực trên 50-70% so với trung bình nhiều năm; tình trạng thiếu hụt lượng mưa tháng trên 50% so với trung bình nhiều năm, kéo dài từ 3-5 tháng và thiếu hụt nguồn nước mặt trong khu vực từ 20-50% so với trung bình nhiều năm). Cấp độ rủi ra thiên tai cấp 2 - 3; mức độ gây gắt từ tương đương đợt hạn hán, xâm nhập mặn vùng ngọt mùa khô năm 2023 - 2024". 

Để chủ động ứng phó với tình hình hạn mặn, đồng thời góp phần nâng cao năng lực, chủ động, kịp thời, hiệu quả trong công tác phòng, chống hạn hán; xâm nhập mặn vùng ngọt theo các cấp độ rủi ro của các ngành, các cấp và người dân; hạn chế đến mức thấp nhất thiệt hại do hạn hán, xâm nhập mặn vùng ngọt gây ra trên địa bàn tỉnh.

Ban Chỉ huy Phòng chống thiên tai và Tìm kiếm cứu nạn tỉnh Cà Mau đã ban hành phương án ứng phó với hạn hán, xâm nhập mặn vùng ngọt theo cấp độ rủi ro thiên tai trên địa bàn tỉnh năm 2025. Mục tiêu cụ thể của phương án, đó là 100% các hộ dân bị thiếu nước sinh hoạt trong mùa khô chủ động mua sắm hoặc được hỗ trợ dụng cụ chứa nước và có kế hoạch trữ nước đảm bảo nhu cầu sinh hoạt tối thiểu trong mùa khô. 100% người dân được hướng dẫn phương pháp sử dụng tiết kiệm nước, bảo vệ sản xuất, chăm sóc sức khoẻ bản thân và không để xảy ra thiệt hại về sản xuất do người dân không tuân thủ hướng dẫn, khuyến cáo về lịch thời vụ, giống cây trồng, vật nuôi. Hạn chế đến mức thấp nhất thiệt hại do cháy rừng.

Về lâu dài, trong những mùa khô các năm tiếp theo: Các công trình cấp nước sinh hoạt được xây dựng, nâng cấp đáp ứng 100% yêu cầu cấp nước sinh hoạt cho người dân; không có hộ dân bị thiếu nước sinh hoạt trong mùa khô; kỹ năng ứng phó hạn hán, thiếu nước của các cấp, các ngành và người dân được nâng cao. Trong cùng điều kiện thời tiết, thiệt hại do thiên tai gây ra trong năm sau giảm so với năm trước; các công trình phòng, chống hạn hán; xâm nhập mặn vùng ngọt dần được đầu tư hoàn thiện đảm bảo chủ động trong việc ngăn mặn, giữ ngọt, điều tiết nước phục vụ sản xuất và phòng, cháy chữa cháy.

Các địa phương cập nhật diễn biến thời tiết, nguồn nước, tình hình hạn hán, xâm nhập mặn. 

Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn chủ động phối hợp với các sở, ngành, địa phương, đơn vị có liên quan xác định khả năng thực tế về cung cấp nước cho sản xuất tại thời điểm vừa xảy ra hạn hán, từ đó tiếp tục điều chỉnh phương án sản xuất nông nghiệp phù hợp với khả năng cân đối nguồn nước hiện có đảm bảo sản xuất đến khi thu hoạch; thường xuyên kiểm tra, rà soát các công trình cống đập, kênh mương để phát hiện, xử lý kịp thời các sự cố và liên tục cập nhật diễn biến hạn hán, nguồn nước để hướng dẫn người dân chăm sóc cây trồng, vật nuôi, phòng trừ dịch bệnh trong điều kiện hạn hán; cập nhật diễn biến thời tiết, nguồn nước, tình hình hạn hán, xâm nhập mặn; phổ biến đến các cấp chính quyền và người dân để chủ động ứng phó. 

Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tỉnh chỉ đạo Trung tâm khai thác công trình thủy lợi lập kế hoạch cấp nước theo từng công trình quản lý và thông báo đến địa phương về kế hoạch lấy nước, lập lịch bơm nước, kể cả phương án lấy nước luân phiên khi mực nước sông bị hạ thấp; phân công cán bộ kỹ thuật hỗ trợ các xã triển khai các biện pháp đưa nước vào nội đồng. Đồng thời, tổ chức bảo trì công trình, nạo vét các kênh dẫn nước; bảo trì các máy bơm, trạm bơm dã chiến để sẵn sàng bơm nước khi nắng nóng kéo dài.

Trung tâm Nước sạch và Vệ sinh môi trường nông thôn bảo trì giếng khai thác, thiết bị bơm, thiết bị xử lý nước, đường ống các công trình nước sạch nông thôn được giao quản lý nhằm đáp ứng nhu cầu sử dụng nước sạch; sẵn sàng hỗ trợ nguồn nước sạch, nước hợp vệ sinh cho các vùng khác khi chính quyền địa phương có yêu cầu.../.

Đức An