Bộ Xây dựng đốc thúc nhà máy xi măng lắp hệ thống phát điện từ nhiệt thải

TMO - Để đảm bảo an toàn, tránh ô nhiễm môi trường từ khí thải của các nhà máy sản xuất xi măng, Bộ Xây dựng mới đây đã ban hành Công văn gửi các địa phương khẩn trương đốc thúc các nhà máy xi măng lắp đặt hệ thống phát điện từ nhiệt thải để tận dụng nguồn nhiệt khí thải tại các dây chuyền sản xuất.

Theo đó, Bộ Xây dựng vừa có văn bản 75/BXD-VLXD, gửi ủy ban nhân dân các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương về việc đôn đốc các công ty, doanh nghiệp lắp đặt và vận hành hệ thống phát điện tận dụng nhiệt khí thải tại các dây chuyền sản xuất xi măng.

Theo thống kê của Bộ Xây dựng, hiện nay, cả nước có 63 dây chuyền sản xuất xi măng với công suất lò nung khoảng 2.500 tấn clanhke/ngày; trong đó đã có 35 dây chuyền đầu tư hệ thống phát điện nhiệt khí thải lò nung ximăng và đi vào hoạt động, với tổng công suất phát điện đạt khoảng 255 MW. Trên thực tế, việc đầu tư hệ thống phát điện nhiệt khí thải lò nung xi măng đã giảm được 25-30% chi phí điện năng cho sản xuất ximăng.

Tuy nhiên, theo Bộ Xây dựng, vẫn còn 28 dây chuyền sản xuất xi măng với công suất lò nung khoảng 2.500 tấn clanhke/ngày chưa lắp đặt và vận hành hệ thống phát điện tận dụng nhiệt khí thải.

Thực hiện nhiệm vụ Thủ tướng Chính phủ giao tại Quyết định số 1266/QĐ-TTg ngày 18/8/2020 về việc phê duyệt Chiến lược phát triển vật liệu xây dựng Việt Nam thời kỳ 2021-2030, định hướng đến năm 2050 (tại Phụ lục I quy định “Đến năm 2025, 100% các dây chuyền sản xuất ximăng có công suất từ 2.500 tấn clanhke/ngày trở lên phải lắp đặt và vận hành hệ thống phát điện tận dụng nhiệt khí thải”), Bộ Xây dựng đề nghị Ủy ban nhân dân các tỉnh, thành phố chỉ đạo cơ quan chuyên môn kiểm tra các công ty chưa lắp đặt để đôn đốc việc lắp đặt và vận hành hệ thống phát điện tận dụng nhiệt khí thải đảm bảo thời gian theo quy định.

Danh sách các tỉnh, thành phố có trách nhiệm đôn đốc các công ty, doanh nghiệp có nhà máy ximăng ở trên địa bàn lắp đặt và vận hành hệ thống phát điện tận dụng nhiệt khí thải đảm bảo thời gian theo quy định, bao gồm: Hải Dương, Hải Phòng, Hòa Bình, Quảng Ninh, Sơn La, Tuyên Quang, Yên Bái, Phú Thọ, Thái Nguyên, Ninh Bình, Thanh Hóa, Nghệ An, Thừa Thiên-Huế, Quảng Nam, Bình Phước, Tây Ninh.

Xi măng là một trong những lĩnh vực quan trọng, phát triển nhanh, mạnh, có đóng góp cho GDP hằng năm trên 5 tỷ USD; là một trong những lĩnh vực sản xuất của Việt Nam nằm trong Top 5 nước trên thế giới, không những đáp ứng nhu cầu phát triển hạ tầng trong nước mà còn xuất khẩu sang nhiều nước trên thế giới.

Tuy nhiên việc sản xuất xi măng là một trong những ngành có nguồn phát thải CO2 rất lớn. Sản xuất xi măng là một trong những ngành có tỷ lệ phát thải chiếm gần 75% lượng phát thải của lĩnh vực sản xuất vật liệu xây dựng, sản xuất xi măng được xem là mục tiêu chính trong nỗ lực giảm phát thải. Trước đó vào tháng 11/2024, hàng chục cơ sở sản xuất xi măng  trên cả nước đã phải tiến hành kiểm kê khí nhà kính.

Cụ thể, 80 cơ sở sản xuất xi măng sẽ phải kiểm kê khí nhà kính và nộp báo cáo 2 năm một lần theo Nghị định số 06/NĐ-CP Quy định giảm nhẹ phát thải khí nhà kính và bảo vệ tầng Ozone. Theo đó, thực hiện Quyết định số 13/2024/QĐ-TTg Ban hành danh mục lĩnh vực, cơ sở phát thải khí nhà kính phải thực hiện kiểm kê khí nhà kính (cập nhật), kể từ ngày 1/10 có 80 cơ sở sản xuất xi măng sẽ phải kiểm kê khí nhà kính và nộp báo cáo 2 năm một lần theo Nghị định số 06/NĐ-CP Quy định giảm nhẹ phát thải khí nhà kính và bảo vệ tầng Ozone.

Việc tận dụng nguồn nhiệt khí thải tại các dây chuyền sản xuất xi măng góp phần quan trọng trong bảo vệ môi trường. (Ảnh minh hoạ: Internet). 

Quá trình sản xuất xi măng là một trong những hoạt động có nguồn phát thải CO2 lớn nhất, vì vậy việc tìm kiếm giải pháp giảm phát thải rất quan trọng để có thể giảm đáng kể tác động đến môi trường và nâng cao hiệu quả kinh tế.

Lãnh đạo Tổng Công ty Xi măng Việt Nam (VICEM) cho biết, DN đã triển khai nhiều giải pháp để giảm lượng phát thải, cũng như tận dụng lượng điện dư để phát điện và thu hồi CO2. Việc giảm tỷ lệ clinker trong xi măng là một giải pháp quan trọng để giảm cường độ phát thải. Theo đó, VICEM đã sử dụng tro, xỉ và thạch cao nhân tạo trong sản xuất xi măng, góp phần xử lý các phế thải công nghiệp và bảo vệ môi trường. Tính đến năm 2024, tỷ lệ sử dụng tro, xỉ trong sản xuất của VICEM đạt hơn 10%, giúp giảm đáng kể lượng phát thải CO2.

Đáng chú ý, các dự án tận dụng nhiệt thừa để phát điện tại VICEM được các công ty thành viên đặc biệt quan tâm triển khai. VICEM có 9/10 công ty thành viên sản xuất xi măng phải triển khai lắp đặt, vận hành hệ thống tận dụng nhiệt khí thải để phát điện (hệ thống WHR), bao gồm: VICEM Hải Phòng, Hoàng Thạch, Tam Điệp, Sông Thao, Hạ Long, Bút Sơn, Bỉm Sơn, Hoàng Mai và Hà Tiên, với tổng công suất lắp đặt dự kiến khoảng 71,45MW, tổng công suất phát điện dự kiến khoảng 63,4MW.

Theo tính toán sơ bộ, các nhà máy thuộc VICEM có khả năng lắp đặt hệ thống tận dụng nhiệt thừa để phát điện với công suất lên đến khoảng 70 MW. Việc đầu tư hệ thống tận dụng nhiệt thừa sẽ giúp các công ty sản xuất xi măng tự sản xuất khoảng 25 - 30% lượng điện dùng cho sản xuất. Điều này có ý nghĩa rất lớn về mặt kinh tế trong bối cảnh giá năng lượng đang tăng cao, đồng thời góp phần giảm áp lực về an ninh năng lượng quốc gia, giảm phát thải khí nhà kính. Hiện nay, các nhà máy thuộc VICEM đang tập trung đầu tư xây dựng các dự án tận dụng nhiệt điện thừa để phát điện, dự kiến hoàn thành và đi vào hoạt động trong năm 2025.

Theo Lãnh đạo Vụ Vật liệu xây dựng (Bộ Xây dựng), mục tiêu phát triển ngành xi măng giai đoạn 2021 - 2030, về đầu tư, nước ta chỉ đầu tư mới nhà máy sản xuất clinker đáp ứng được các tiêu chí gồm: xây dựng mới các nhà máy sản xuất clinker có công suất trên 5.000 tấn/ngày/dây chuyền, gắn với vùng nguyên liệu, đầu tư đồng thời hệ thống tận dụng nhiệt khí thải và các chỉ tiêu công nghệ môi trường khác.

Đến năm 2025, các dây chuyền clinker có công suất dưới 2.500 tấn/ngày sẽ phải đổi mới công nghệ; đầu tư trạm nghiền công suất phù hợp với vùng nguyên liệu; tăng tỷ lệ pha phụ gia.

Đến hết năm 2025, 100% dây chuyền clinker lớn hơn 2.500 tấn/ngày phải có hệ thống tận dụng nhiệt khí thải. Tận dụng nhiệt khí thải để phát điện với mục tiêu tiết kiệm được khoảng 20% - 30% tổng lượng điện tiêu thụ, giảm lượng phát thải bụi và khí CO2.

Từ 2031 - 2050, sẽ tập trung phát triển kinh tế tuần hoàn trong sản xuất, sử dụng chất thải và rác thải làm nguyên liệu. Việc đồng xử lý chất thải trong lò nung xi măng sẽ được đẩy mạnh nhằm giảm lượng chất thải phải chôn lấp và cải thiện hiệu quả kinh tế. Đồng thời, các dây chuyền sản xuất hiện có sẽ được cải tiến để xử lý hầu hết các loại chất thải mà không phát sinh ô nhiễm, từ đó góp phần giảm phát thải ra môi trường.

Mỹ Ngọc