Bình Thuận: Nâng cao năng lực, sẵn sàng xử lý, ứng phó nếu xảy ra sự cố chất thải

TMO - Trước nguy cơ xảy ra các sự cố môi trường do chất thải, tỉnh Bình Thuận đã xây dựng và triển khai nhiều phương án ứng phó theo phương châm “bốn tại chỗ” và “ba sẵn sàng”. Công tác chuẩn bị được thực hiện bài bản nhằm triển khai kịp thời, hạn chế tối đa tác động tiêu cực đến môi trường và đời sống người dân.

Trong bối cảnh tần suất và mức độ các sự cố môi trường ngày càng phức tạp, với tinh thần chủ động, tỉnh Bình Thuận đã rà soát, cập nhật các phương án xử lý theo phương châm “bốn tại chỗ” gồm: chỉ huy tại chỗ, lực lượng tại chỗ, phương tiện tại chỗ và hậu cần tại chỗ.

Đồng thời, phương châm “ba sẵn sàng” cũng được quán triệt, gồm: sẵn sàng phòng ngừa, sẵn sàng ứng phó và sẵn sàng khắc phục hậu quả. Các ngành chức năng tổ chức tập huấn, diễn tập định kỳ nhằm nâng cao khả năng phản ứng nhanh, đặc biệt tại các khu vực có nguy cơ xảy ra sự cố cao như khu công nghiệp, bãi rác, nhà máy chế biến thủy sản, kho hóa chất.

Ngoài ra, việc phối hợp giữa các cơ quan chức năng, chính quyền địa phương và doanh nghiệp được tăng cường, bảo đảm huy động lực lượng và thiết bị kịp thời khi có tình huống phát sinh. Cách tiếp cận linh hoạt, sát thực tiễn giúp Bình Thuận từng bước nâng cao năng lực ứng phó sự cố chất thải, giảm thiểu rủi ro cho môi trường và cộng đồng.

Theo đó, để ứng phó với sự cố chất thải, trong những năm qua tỉnh Bình Thuận đã vận dụng, thực hiện tốt phương châm “4 tại chỗ” và “3 sẵn sàng”, chủ động ứng phó, khắc phục hậu quả nhanh, đồng thời xây dựng hệ thống tổ chức đủ năng lực ứng phó, khắc phục hậu quả, giảm thiểu thấp nhất thiệt hại về người, kinh tế, xã hội, môi trường.

Bên cạnh đó, Bình Thuận còn triển khai đánh giá, nhận định tình hình, khả năng diễn biến sự cố xảy ra, đề ra phương án, biện pháp ứng phó, điều động bổ sung nguồn lực nếu cần thiết; theo dõi, tổ chức việc ứng phó, khắc phục sự cố tại hiện trường theo phương án đã được xác định, bổ sung lực lượng, phương tiện cho lực lượng tham gia ứng phó khi cần.

Sẵn sàng ứng phó với sự cố chất thải giúp Bình Thuận chủ động hơn trong mọi tình huống. (Ảnh minh hoạ). 

Ngoài ra, tỉnh còn dự báo các tình huống cơ bản về sự cố chất thải rắn thông thường trong sinh hoạt và công nghiệp, sự cố chất thải nguy hại, sự cố chất thải lỏng, sự cố chất thải khí…

Để chủ động phòng ngừa, ứng phó kịp thời các sự cố có thể xảy ra, đồng thời thực hiện theo Quyết định số 11/2025/QĐ-TTg ngày 23/4/2025 của Thủ tướng Chính phủ ban hành Quy chế ứng phó sự cố chất thải xảy ra trong hoạt động sản xuất, kinh doanh, dịch vụ, tỉnh Bình Thuận tiếp tục chuẩn bị ứng phó sự cố; tổ chức ứng phó sự cố; cải tạo, phục hồi môi trường sau sự cố; cơ chế hỗ trợ ứng phó, phục hồi môi trường, sự tham gia của cộng đồng dân cư và trách nhiệm của các cơ quan, tổ chức, cá nhân có liên quan.

Việc ứng phó sự cố chất thải xảy ra trên biển được theo quy định pháp luật về ứng phó sự cố hóa chất độc, ứng phó sự cố tràn dầu và các quy định của pháp luật khác có liên quan.

Nguyên tắc ứng phó sự cố chất thải là chủ động phòng ngừa, chủ động phát triển kế hoạch, chuẩn bị các nguồn lực, các phương án hiệp đồng để sẵn sàng ứng phó khi xảy ra sự cố chất thải. Tổ chức tiếp nhận, xử lý thông tin sự cố chất thải kịp thời, ưu tiên bảo đảm thông tin cho hoạt động ứng phó, báo cáo kịp thời đến cơ quan có thẩm quyền khi vượt khả năng ứng phó.

Bên cạnh đó phối hợp, huy động mọi nguồn lực để nâng cao hiệu quả hoạt động chuẩn bị và ứng phó sự cố chất thải, bảo đảm các biện pháp an toàn cho lực lượng ứng phó sự cố chất thải và người dân trong khu vực chịu ảnh hưởng từ sự cố chất thải. Theo quy định, đối với tổ chức, cá nhân gây sự cố chất thải phải chịu trách nhiệm chi trả chi phí ứng phó sự cố chất thải, cải tạo, phục hồi môi trường, bồi thường thiệt hại và các chi phí khác do sự cố chất thải gây ra, trừ trường hợp Nhà nước chi trả theo quy định của pháp luật.

Theo đó, người đại diện theo pháp luật của cơ sở hoặc người được ủy quyền là người chỉ huy ứng phó sự cố tại cơ sở. Người chỉ huy ứng phó sự cố chất thải tại cơ sở phải tổ chức ứng phó sự cố, đánh giá phạm vi ảnh hưởng và khả năng tự ứng phó của cơ sở để các hoạt động.

Trường hợp sự cố trong khả năng tự ứng phó của cơ sở, người chỉ huy có trách nhiệm các biện pháp ứng phó sự cố theo kế hoạch, kịch bản đã được phê duyệt, đồng thời có trách nhiệm báo cáo Ban chỉ huy phòng thủ dân sự cấp huyện và UBND cấp xã về việc ứng phó sự cố trong vòng 24 giờ kể từ thời điểm phát hiện sự cố. Trường hợp sự cố vượt ngoài khả năng tự ứng phó của cơ sở, người chỉ huy phải thông báo ngay đến UBND cấp xã, Ban chỉ huy phòng thủ dân sự cấp xã nơi xảy ra sự cố hoặc Ban chỉ huy phòng thủ dân sự cấp huyện để được tổ chức ứng phó, bàn giao quyền chỉ huy cho Ban chỉ huy phòng thủ dân sự cấp huyện và chỉ đạo lực lượng ứng phó sự cố của cơ sở theo yêu cầu của Ban chỉ huy phòng thủ dân sự cấp huyện.

Chủ dự án đầu tư, cơ sở gây ra sự cố chất thải phải phục hồi môi trường sau sự cố chất thải trong phạm vi cơ sở. UBND cấp xã nơi xảy ra sự cố chất thải có trách nhiệm kiểm tra, giám sát hoạt động phục hồi môi trường.

Việc phục hồi môi trường sau sự cố chất thải cấp huyện, cấp tỉnh, cấp quốc gia được theo quy định tại khoản 2 Điều 126 Luật Bảo vệ môi trường. Việc cải tạo, phục hồi môi trường sau sự cố phải bảo đảm đáp ứng quy chuẩn kỹ thuật về chất lượng môi trường xung quanh, phục hồi mặt bằng cư trú, sản xuất kinh doanh, môi trường tự nhiên đối với khu vực không có hệ sinh thái được bảo tồn, khôi phục một số đặc điểm chính của hệ sinh thái đối với khu vực có hệ sinh thái được bảo tồn.

Trước đó, ngay từ tháng 10/2024, UBND tỉnh Bình Thuận ban hành Kế hoạch số 3921/KH-UBND về ứng phó sự cố chất thải tỉnh Bình Thuận giai đoạn 2023-2030. Kế hoạch đã nêu rõ các biện pháp phòng ngừa, ứng phó và khắc phục hậu quả khi có sự cố chất thải xảy ra.

Theo đó, về biện pháp phòng ngừa, Kế hoạch nêu rõ, các KCN Phan Thiết (ngoại trừ KCN Phan Thiết giai đoạn 2 của Công ty TNHH Thép Trung Nguyên), các nhà máy nhiệt điện Vĩnh Tân 1, 2, 4 đã lắp đặt các hệ thống quan trắc (nước thải, khí thải) tự động và truyền dữ liệu về Sở Nông nghiệp và Môi trường theo dõi, giám sát chất lượng môi trường. Bên cạnh đó, chủ đầu tư các Nhà máy xử lý rác, các bãi rác cần đầu tư lắp đặt hệ thống quan trắc (nước thải, khí thải, không khí xung quanh) để cảnh báo sớm dấu hiệu có nguy cơ gây ô nhiễm môi trường.

Nâng cao năng lực quan trắc, cảnh báo, thông báo, báo động sự cố tại địa phương; giám sát, kiểm tra, thanh tra, xử lý các KCN, cụm công nghiệp, nhà máy, xí nghiệp,...vi phạm quy định về quản lý, xử lý chất thải…

Bên cạnh đó,  kế hoạch cũng dự kiến một số tình huống điển hình và biện pháp xử lý tình huống để giảm thiểu tối đa thiệt hại do chất thải gây ra, và bảo vệ sức khoẻ người dân, cộng đồng…

Triển khai đồng bộ các phương án ứng phó sự cố chất thải theo phương châm “bốn tại chỗ” và “ba sẵn sàng”, tỉnh Bình Thuận ngày càng nâng cao năng lực phòng ngừa, xử lý sự cố môi trường. Với công tác chuẩn bị bài bản, phối hợp chặt chẽ giữa các lực lượng và sự chủ động của địa phương sẽ giúp giảm thiểu thiệt hại khi có tình huống xảy ra. Đây cũng là hướng đi cần thiết nhằm bảo vệ môi trường sống an toàn cho người dân trong mọi tình huống xảy ra.

Thanh Bình