Bình Dương: Đẩy mạnh bảo tồn tính đa dạng sinh học

TMO - Bảo vệ và phục hồi đa dạng sinh học là một trong những cốt lõi yếu tố cốt lõi trong chiến lược phát triển bền vững đất nước. Tại tỉnh Bình Dương, những năm qua, công tác này đã có nhiều bước tiến quan trọng nhờ khung pháp luật cùng hệ thống tổ chức về quản lý tài nguyên ngày càng hoàn thiện. Góp phần phát triển bền vững, và tăng cường công tác bảo vệ đa dạng sinh học tự nhiên.

Đa dạng sinh học đang đóng góp nhiều cho nền kinh tế của Bình Dương, là cơ sở đảm bảo an ninh lương thực; duy trì nguồn gen vật nuôi, cây trồng; cung cấp các vật liệu cho xây dựng và các nguồn nhiên liệu, dược liệu; là nền tảng để phát triển các ngành nông, lâm, ngư nghiệp và du lịch.

Tính đến nay, trên địa bàn tỉnh Bình Dương có tổng diện tích rừng và đất lâm nghiệp 10.674,27 ha. Trong đó, diện tích có rừng là 9.865,38 ha, diện tích chưa có rừng 809,89 ha. Tỷ lệ che phủ rừng của tỉnh năm 2023 đạt 3,04%. Mặc dù diện tích rừng tự nhiên không lớn nhưng Bình Dương vẫn có những khu vực rừng quan trọng, như rừng tự nhiên ở huyện Phú Giáo, huyện Dầu Tiếng, nơi sinh sống của nhiều loài động thực vật bản địa, đóng vai trò là “lá phổi xanh” của tỉnh.

Theo đại diện Chi cục Bảo vệ môi trường (Sở Tài nguyên và Môi trường), các khu vực quan trọng về đa dạng sinh học (ĐDSH) trên địa bàn tỉnh bao gồm hồ Dầu Tiếng với hệ sinh thái thủy sinh phong phú; vườn cây ăn trái Lái Thiêu (TP.Thuận An), không chỉ có giá trị kinh tế mà còn là nơi bảo tồn nhiều giống cây đặc sản như măng cụt, mít tố nữ, dâu, bòn bon; sông Sài Gòn, sông Bé là hành lang sinh thái quan trọng, bảo vệ nguồn nước và hệ động thực vật ven sông. Một trong những mô hình nổi bật tận dụng lợi thế ĐDSH tại Bình Dương là phát triển du lịch sinh thái và nông nghiệp hữu cơ.

 Khu vực hồ Dầu Tiếng, rừng phòng hộ núi Cậu (huyện Dầu Tiếng) và vườn cây ăn trái Lái Thiêu là địa điểm lý tưởng để kết hợp giữa bảo tồn thiên nhiên và phát triển kinh tế. Thời gian qua, nhiều nông dân trong tỉnh Bình Dương đã chuyển sang mô hình nông nghiệp hữu cơ, sử dụng phương pháp canh tác thân thiện với môi trường, giảm thiểu hóa chất độc hại.

Những mô hình này không chỉ giúp cải thiện chất lượng sản phẩm mà còn bảo vệ đất đai, nguồn nước và đa dạng sinh học địa phương. Tại Khu nông nghiệp công nghệ cao An Thái (huyện Phú Giáo), việc trồng cây ăn trái được áp dụng kết hợp giữa kỹ thuật trồng cây tiên tiến và bảo vệ môi trường. Mô hình này không chỉ tập trung vào năng suất mà còn chú trọng đến việc phục hồi và bảo vệ hệ sinh thái, đồng thời ứng phó với những thách thức từ biến đổi khí hậu.

Đại diện Hội Nông dân huyện Phú Giáo, cho biết nhờ hệ thống tưới nhỏ giọt và bón phân tự động, người nông dân tiết kiệm được nhiều chi phí, sản lượng tăng lên nhiều so với phương pháp truyền thống. Mặc dù có tính đa dạng sinh học (ĐDSH cao), tuy nhiên hiện nay tỉnh Bình Dương đang phải đối mặt với nhiều thách thức trong việc bảo tồn ĐDSH.  Cụ thể, tốc độ đô thị hóa và công nghiệp hóa trên địa bàn tỉnh diễn ra nhanh làm thu hẹp diện tích cây xanh, phá vỡ hệ sinh thái.

Lực lượng Kiểm lâm tỉnh Bình Dương tuần tra, giám sát rừng. (Ảnh: MT).

Ô nhiễm môi trường do nước thải công nghiệp và sinh hoạt làm suy giảm chất lượng nguồn nước, ảnh hưởng đến hệ sinh thái thủy sinh. Cùng với đó, biến đổi khí hậu tác động tiêu cực đến sự phân bố của động thực vật, làm giảm độ phì nhiêu của đất và thay đổi mô hình canh tác. Tình trạng xâm lấn đất rừng cũng làm thu hẹp diện tích rừng tự nhiên. Trong bối cảnh đó, Bình Dương đã và đang thực hiện nhiều giải pháp nhằm giữ gìn tài nguyên thiên nhiên gắn với phát triển bền vững.

Theo Sở Tài nguyên và Môi trường, trong những năm qua Bình Dương đã xác định các khu vực quan trọng như vùng đất ngập nước, cảnh quan sinh thái, các cơ sở bảo tồn ĐDSH cần tập trung bảo tồn, phát triển. Đây là những khu vực có vai trò quan trọng trong việc duy trì sự cân bằng sinh thái và ứng phó với biến đổi khí hậu.

Bên cạnh đó, UBND tỉnh đã ban hành kế hoạch hành động ĐDSH tỉnh Bình Dương giai đoạn 2015 - 2020, nhằm tăng cường các hoạt động bảo vệ rừng, hệ sinh thái và đất ngập nước. Các chương trình quản lý rừng bền vững cũng được triển khai, đặc biệt là khu vực rừng phòng hộ núi Cậu - hồ Dầu Tiếng nhằm bảo vệ tài nguyên thiên nhiên khỏi nạn chặt phá rừng và săn bắn động vật trái phép. Cùng với đó, thực hiện quyết định của Thủ tướng Chính phủ về Đề án trồng một tỷ cây xanh giai đoạn 2021 - 2025, Bình Dương đã và đang triển khai mạnh mẽ các chương trình trồng cây xanh tại khu vực đô thị và nông thôn, góp phần xây dựng một hệ sinh thái bền vững, nâng cao chất lượng môi trường sống. Việc phát triển cây xanh không chỉ giúp cải thiện cảnh quan mà còn đóng vai trò quan trọng trong việc hấp thụ khí CO2.

Đồng thời kiểm soát xói mòn, giảm hiệu ứng đảo nhiệt đô thị, bảo vệ nguồn nước ngầm và tạo môi trường sống cho nhiều loài sinh vật. UBND tỉnh cũng chỉ đạo các sở, ban, ngành nghiên cứu và triển khai các giải pháp tăng cường thảm phủ thực vật theo các văn bản hướng dẫn của Trung ương. Bên cạnh đó, chương trình phục hồi và bảo vệ hệ sinh thái vườn cây ăn trái truyền thống như Lái Thiêu cũng được đẩy mạnh nhằm bảo tồn giá trị nông nghiệp gắn với môi trường sinh thái…  Theo Sở Tài nguyên và Môi trường, thực hiện Quyết định số 1671/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Chương trình bảo tồn và sử dụng bền vững nguồn gen đến năm 2025, định hướng đến năm 2030, đến nay toàn tỉnh có 64 cơ sở gây nuôi 76 loại, 5.004 cá thể động vật rừng hoang dã.

Có 20 cơ sở trồng cấy thực vật hoang dã với tổng diện tích trên 189 ha. Trên địa bàn tỉnh hiện có 1 cơ sở gây nuôi động vật hoang dã đang lập thủ tục xin chuyển thành trung tâm bảo tồn động vật hoang dã (tại xã Thanh Tuyền, huyện Dầu Tiếng). Trung tâm này sẽ là nơi nghiên cứu, chăm sóc và bảo tồn nhiều loài động vật hoang dã, góp phần quan trọng vào việc duy trì ĐDSH trên địa bàn tỉnh.

Ngoài ra, tỉnh Bình Dương còn chú trọng bảo vệ và phát triển diện tích rừng, tăng cường bảo vệ động vật hoang dã. Lãnh đạo Sở TN&MT Bình Dương nhận định, hiện nay ý thức trách nhiệm quản lý về rừng và đất lâm nghiệp của chính quyền cơ sở, quần chúng nhân dân đã dần được nâng lên, bước đầu đã huy động được sức mạnh tổng hợp của các cấp, các ngành và quần chúng nhân dân trong việc bảo vệ, phát triển và phòng cháy chữa cháy rừng (PCCCR).

Ngành NN&PTNT đã chỉ đạo, triển khai nhiều nội dung hoạt động trong công tác dự báo, cảnh báo sớm cháy rừng. Các hạt kiểm lâm cấp huyện, đội kiểm lâm cơ động và đơn vị chủ rừng duy trì chế độ trực PCCCR bảo đảm 24/24 giờ trong các tháng mùa khô. Báo cáo kịp thời, đầy đủ, chính xác những thông tin có liên quan đến công tác PCCCR hàng ngày, hàng tuần và gửi danh sách trực PCCCR của đơn vị để theo dõi, tổng hợp theo quy định.

Cán bộ Kiểm lâm Bình Dương tái thả rùa về tự nhiên. 

Đối với động vật hoang dã, tỉnh Bình Dương sẽ xử lý nghiêm các hành vi vi phạm pháp luật về bảo vệ các loài động vật, thực vật hoang dã. Cụ thể, UBND tỉnh Bình Dương đã ban hành Công văn số 142/UBND-KT về việc đẩy mạnh thực thi pháp luật, tuyên truyền phổ biến công tác bảo tồn đa dạng sinh học và bảo vệ các loài hoang dã.

Theo đó, tỉnh Bình Dương đẩy mạnh tuyên truyền trên các phương tiện truyền thông đại chúng về bảo tồn đa dạng sinh học, kiểm soát loài ngoại lai xâm hại, bảo vệ các loài hoang dã nguy cấp, quý, hiếm; bảo tồn chim hoang dã, di cư trên địa bàn tỉnh.

Các sở, ban ngành và UBND các huyện, thành phố đăng tin trên Cổng Thông tin điện tử của sở, ban, ngành và UBND các huyện, thị xã, thành phố để tuyên truyền các quy định pháp luật, các chỉ thị về bảo tồn đa dạng sinh học, kiểm soát loài ngoại lai xâm hại, bảo vệ các loài hoang dã nguy cấp, quý, hiếm; bảo tồn chim hoang dã, di cư trên địa bàn tỉnh.

Tăng cường công tác kiểm tra, kiểm soát các hoạt động nuôi, trồng, buôn bán, phóng sinh các loài ngoại lai xâm hại ra môi trường tự nhiên, xử lý nghiêm các hành vi vi phạm. Công an tỉnh, Cục Quản lý thị trường, Chi cục Kiểm lâm, Hải quan tỉnh đẩy mạnh công tác phối hợp liên ngành, thanh tra, kiểm tra thường xuyên các nhà hàng, cơ sở nuôi, kinh doanh động vật hoang dã, chợ chim hoang dã, các tuyến vận chuyển hàng hóa trọng điểm, đầu nậu về săn, bắt, buôn bán, vận chuyển, tiêu thụ các loài động vật hoang dã, chim di cư; ngăn chặn các hành vi săn, bắt, buôn bán, vận chuyển, tiêu thụ trái phép và xử lý nghiêm các hành vi vi phạm pháp luật về bảo vệ các loài động vật, thực vật hoang dã, chim di cư tại Việt Nam; thực hiện các biện pháp phòng ngừa dịch bệnh có nguồn gốc từ động vật hoang dã, chim di cư…/.

Vũ Minh