Bảo vệ tính đa dạng sinh học vùng biển Bạch Long Vĩ

TMO - Đảo Bạch Long Vĩ (thuộc TP. Hải Phòng) đóng vai trò rất quan trọng trong việc duy trì đa dạng sinh học, cung cấp nguồn lợi hải sản, dịch vụ quan trọng để phát triển kinh tế biển; là yếu tố quan trọng gắn với công tác đảm bảo quốc phòng, an ninh, bảo vệ vững chắc chủ quyền biển, đảo. Bên cạnh đó, việc nâng cao ý thức bảo vệ môi trường góp phần bảo tồn và phát triển giá trị đa dạng sinh học, phục hồi các hệ sinh thái biển tại vùng biển Bạch Long Vĩ.

Hải Phòng có 8/15, quận, huyện tiếp giáp với biển và 2 huyện đảo Cát Hải và Bạch Long Vỹ. Vùng biển Hải Phòng được biết đến bởi có tính đặc thù cao về đa dạng sinh học, có giá trị bảo tồn cao như rừng ngập mặn, san hô, cỏ biển, rạn đá, tùng áng, bãi triều, cửa sông và vùng đáy biển rộng lớn, với diện tích khoảng 4.000 km2.

Nhiều chuyên gia trong và ngoài nước nhận định vùng biển Bạch Long Vĩ là khu vực có đa dạng sinh học cao với nhiều hệ sinh thái tiêu biểu và loài sinh vật biển quý hiếm, vẫn giữ được nét hoang sơ còn nguyên vẹn. Theo quy hoạch, việc gìn giữ và bảo vệ tài nguyên tự nhiên cần được chú trọng, nhất là đối với vùng đảo Bạch Long Vĩ. Với tầm quan trọng đó, Thủ tướng Chính phủ đã có Quyết định số 2630/QĐ-TTg ngày 31/12/2013 thành lập khu bảo tồn biển Bạch Long Vĩ với tổng diện tích khu bảo tồn hơn 27.000 ha.

Đây là khu dự trữ tài nguyên thiên nhiên thủy sinh với đối tượng bảo tồn là hệ sinh thái rạn san hô, hệ sinh thái rong-cỏ biển, bãi giống, bãi đẻ và các loài thủy sinh vật sinh sống trong khu vực. Sau hơn 10 năm hoạt động, hệ sinh thái biển quanh đảo Bạch Long Vĩ đã từng bước được phục hồi; người dân huyện đảo thay đổi nhận thức, tích cực tham gia vào việc bảo tồn hệ sinh thái biển để hoạt động khai thác, nuôi trồng hải sản phát triển bền vững... Vùng biển Bạch Long Vĩ là một trong 8 ngư trường lớn của khu vực vịnh Bắc Bộ, với diện tích 1.500 hải lý vuông, trữ lượng cá khoảng 78.000 tấn.

Với điều kiện tự nhiên như vậy, hoạt động khai thác hải sản ở đây phát triển mạnh trong những năm qua. Tuy nhiên, việc khai thác "nóng", theo kiểu tận diệt đã gây ảnh hưởng không nhỏ đến môi trường, suy giảm hệ sinh thái biển quanh đảo Bạch Long Vĩ.

Khu bảo tồn (KBT) Bạch Long Vĩ được chia thành phân khu bảo vệ nghiêm ngặt; phân khu phục hồi sinh thái; phân khu phát triển, tiếp đến là vùng biển phía ngoài KBT và khu vực vành đai bảo vệ. Cán bộ KBT biển Bạch Long Vĩ cho biết, vùng biển này phân bố nhiều loài quý hiếm thuộc sự quản lý của KBT biển như hải sâm, ốc nón, ốc hương, ngoài ra còn có rạn đá, rạn san hô, cỏ biển...

Từ khi KBT đi vào hoạt động, số lượng các loài sinh vật biển, tôm, cá đã tăng lên đáng kể. Theo kế hoạch, hằng ngày, cán bộ KBT cùng lực lượng kiểm ngư tiến hành tuần tra, kiểm tra, kiểm soát hoạt động đánh bắt, ngăn chặn các hành vi xâm phạm khu vực bảo tồn. Theo một số ngư dân sinh sống hơn 20 năm tại khu dân cư số 2, huyện đảo Bạch Long Vĩ, thời gian trước, các hoạt động khai thác tận diệt bằng xung điện hay thuốc nổ diễn ra nhiều khiến nguồn hải sản quanh đảo suy giảm mạnh.

Đảo Bạch Long Vĩ được đánh giá là khu vực có tính đa dạng sinh học cao. 

Nhưng từ khi KBT biển Bạch Long Vĩ được thành lập thì tình hình đã chuyển biến. Được sự hướng dẫn, hỗ trợ của cán bộ KBT, lực lượng kiểm ngư, người dân trên đảo đã chấm dứt hoàn toàn các hành vi khai thác tận diệt. Một số ngư dân đã tình nguyện tham gia tổ đội tuần tra trên biển để ngăn chặn các hành vi xâm phạm đến KBT.

Tham gia công tác bảo tồn trong KBT biển, người dân đã chạy xuồng tuần tra ngày đêm trong khu vực bảo tồn, tuyên truyền nhắc nhở bà con không đánh bắt trong KBT khi hải sản đến mùa sinh sản. Lực lượng kiểm ngư tuyên truyền trong vùng bảo tồn không được khai thác bào ngư, ốc nón, hải sâm và phải bảo tồn các rạn san hô. Hiện nay, vùng biển Bạch Long Vĩ có tới 395 loài, gồm 229 giống thuộc 105 họ với những loài có giá trị kinh tế cao, như: Cá song, cá mú, nhiều loài rong quý hiếm như rong câu, rong loa gai, rong mơ...

Đặc biệt, trong phạm vi KBT biển đã có 94 loài san hô thuộc 27 giống, 12 họ. Nguồn lợi sinh vật phù du ở khu vực này khá phong phú với 227 loài thực vật phù du và 110 loài động vật phù du đã được phát hiện. Để đẩy mạnh hoạt động bảo tồn và khôi phục nguồn lợi thủy sản tại KBT biển Bạch Long Vĩ, lực lượng chức năng đã triển khai và thực hiện nghiêm các quy định của Luật Thủy sản năm 2017 kết hợp với hoạt động tuyên truyền đến người dân về bảo vệ tài nguyên, môi trường biển. Cụ thể, trong năm 2024, Chi cục Kiểm ngư vùng 1 đã xử lý và phối hợp xử lý 5 trường hợp vi phạm pháp luật về hoạt động thủy sản trên vùng biển đảo Bạch Long Vĩ, tổng số tiền xử phạt hơn 144 triệu đồng.

Đồng thời tổ chức các sự kiện tuyên truyền định kỳ hằng tháng, phát tờ rơi có nội dung về khai thác thủy sản đúng quy định pháp luật. Các hoạt động này đang góp phần giúp hệ sinh thái trong KBT biển Bạch Long Vĩ từng bước được phục hồi; đóng góp quan trọng vào sự phát triển chung của huyện đảo Bạch Long Vĩ, giúp huyện tiếp tục là trung tâm khai thác và hậu cần nghề cá lớn tại vịnh Bắc Bộ, hỗ trợ tốt cho các hoạt động phát triển kinh tế biển của người dân.

Đảo Bạch Long Vĩ trở thành trung tâm hậu cần nghề cá, tạo sinh kế bền vững cho ngư dân. (Ảnh minh hoạ: VTH). 

Đại diện Chi cục Kiểm ngư vùng 1 cho biết: “Chung tay cùng chính quyền địa phương trong bảo vệ, phát triển nguồn lợi thủy sản khu vực đảo Bạch Long Vĩ nói chung, KBT biển nói riêng, lực lượng chức năng sẽ tích cực thực hiện các giải pháp như: Tăng cường sự hiện diện trên biển, tích cực tuần tra, kiểm tra, kiểm soát và xử lý nghiêm các hành vi vi phạm pháp luật đối với các tổ chức, cá nhân tham gia hoạt động thủy sản trên khu vực, nhất là đối với những khu vực thuộc phạm vi quản lý của KBT biển.

Đồng thời, thường xuyên phối hợp tổ chức tuyên truyền, phổ biến pháp luật cho người dân trên đảo về lợi ích và tầm quan trọng của việc bảo vệ, gìn giữ nguồn tài nguyên sinh vật trong vùng biển quanh đảo.

Việc bảo vệ môi trường, bảo tồn tính đa dạng sinh học nhằm phát triển bền vững kinh tế biển trên nền tảng tăng trưởng xanh. Từ đó khai thác có hiệu quả và bền vững tài nguyên biển. Nâng cao ý thức bảo vệ môi trường, bảo vệ các loài động thực vật còn góp phần đẩy mạnh đầu tư vào việc bảo tồn và phát triển giá trị đa dạng sinh học, phục hồi các hệ sinh thái biển. Từ đó bảo vệ tính toàn vẹn của hệ sinh thái tại KBT Bạch Long Vĩ.

Đảo Bạch Long Vĩ có vị trí vô cùng quan trọng, mang tầm chiến lược cả về chủ quyền trên biển, quốc phòng, an ninh và tiềm năng lớn phát triển kinh tế biển. Do vậy, TP Hải Phòng, huyện Bạch Long Vĩ cần có kế hoạch và cách làm cụ thể để biến nơi đây trở thành trung tâm dịch vụ hậu cần nghề cá, phát triển nuôi trồng thủy hải sản và thu hút khách du lịch. Trong thời gian tới, TP.Hải Phòng tiếp tục triển khai xây dựng đảo Bạch Long Vĩ trở thành trung tâm hậu cần nghề cá và tìm kiếm cứu nạn trên biển khu vực phía Bắc, phát triển nuôi trồng hải sản cao cấp, phát triển du lịch nghỉ dưỡng cao cấp gắn với bảo tồn hệ sinh thái biển đảo.

Dù chỉ là đảo nhỏ nhưng Bạch Long Vĩ được đánh giá có sự đa dạng sinh học cao. Các cấp, các ngành, chính quyền địa phương cần làm tốt công tác bảo tồn, giữ được hệ sinh thái và tính đa dạng sinh học của đảo. Trong phát triển kinh tế biển đảo Bạch Long Vĩ, cần bám sát Nghị quyết 45, ngày 24/1/2019 của Bộ Chính trị về phát triển thành phố Hải phòng đến năm 2030, tầm nhìn 2045…/.

Nguyễn Hạnh