Bảo tồn đa dạng sinh học ở Vườn quốc gia Phia Oắc-Phia Đén

TMO - Với lợi thế về tài nguyên rừng và sự phong phú của các loài sinh vật, Cao Bằng xác định bảo vệ hệ sinh thái và nguồn gen quý hiếm tại Vườn quốc gia Phia Oắc-Phia Đén là nhiệm vụ trọng tâm, gắn với mục tiêu bảo tồn đa dạng sinh học lâu dài.

Cao Bằng là địa phương có hệ sinh thái đa dạng, với nhiều loài động, thực vật quý hiếm, đặc hữu, có giá trị lớn về khoa học, kinh tế và môi trường. Nhận thức rõ vai trò đặc biệt của hệ sinh thái và nguồn gen trong phát triển bền vững, những năm qua, tỉnh đã chủ động triển khai nhiều giải pháp đồng bộ nhằm bảo vệ tài nguyên thiên nhiên.

Các khu bảo tồn thiên nhiên, rừng đặc dụng được tăng cường quản lý, khoanh nuôi, phục hồi sinh thái, gắn với kiểm soát chặt chẽ tình trạng khai thác trái phép. Công tác bảo tồn nguồn gen được chú trọng thông qua việc điều tra, thống kê, lưu giữ và phát triển các giống loài quý hiếm.

Bên cạnh đó, Cao Bằng đẩy mạnh tuyên truyền, nâng cao nhận thức cộng đồng về bảo vệ môi trường, khuyến khích người dân tham gia giữ rừng, bảo vệ động vật hoang dã. Tại Vườn quốc gia Phia Oắc-Phia Đén rộng 10.593 ha, sở hữu hệ sinh thái động, thực vật phong phú, đa dạng. Đặc biệt, Cá cóc Cao Bằng là loài mới, được phát hiện năm 2024.

Đây là loài cá sống ở độ cao khoảng 1.600m trở lên so với mặt nước biển, đang được các nhà khoa học quan tâm nghiên cứu. Bên cạnh đó, vườn quốc gia cũng đón nhiều đoàn nghiên cứu của Trung tâm nhiệt đới Việt-Nga, Bảo tàng thiên nhiên Việt Nam, Viện sinh học... đến làm việc tại vườn. Vườn quốc gia sở hữu hệ sinh thái động, thực vật phong phú, đa dạng với nhiều loài động vật như sóc, cầy, nai, khỉ, kẹp kìm... có tên trong Sách Đỏ các loài động vật nguy cấp, quý hiếm cần được bảo tồn.

Vườn quốc gia Phia Oắc-Phia Đén rộng gần 10.600 ha. (Ảnh: TTDL). 

Cán bộ đơn vị thường xuyên triển khai đặt máy bẫy ảnh tại các khu vực nhằm ghi nhận, phát hiện những loài động vật quý hiếm để kịp thời có phương án khoanh vùng, tuyên truyền, bảo vệ. Lãnh đạo Vườn quốc gia Phia Oắc-Phia Đén cho biết: Thời gian qua, qua tuần tra, khảo sát, đơn vị ghi nhận sự xuất hiện của nhiều loài thực vật nguy cấp, quý hiếm như: Hoàng tinh trắng, thông tre, dẻ tùng sọc trắng, bảy lá một hoa, lan kim tuyến…

Qua công tác đặt máy bẫy ảnh, phát hiện nhiều cá thể gà lôi trắng xuất hiện trong vườn quốc gia. Thông qua các hoạt động quản lý, bảo vệ rừng, bảo vệ đa dạng sinh học, Vườn quốc gia Phia Oắc-Phia Đén đã trở thành điểm đến ưa thích của đông đảo du khách, với đỉnh núi Phja Oắc cao 1.931m, khí hậu mát mẻ, xuất hiện băng giá vào mùa đông trong những ngày nhiệt độ xuống thấp, độ ẩm cao. Thời gian qua, trong các cánh rừng ở tỉnh Cao Bằng xuất hiện nhiều loài động vật quý hiếm như hươu xạ, tê tê vàng, sơn dương, cu li, gà lôi, vượn cao vít...

Theo thống kê sơ bộ, hiện đang có 51 loài động vật và 52 loài thực vật nguy cấp, quý hiếm, cán bộ kiểm lâm đã rà soát, thống kê, phân loại đưa vào danh sách ưu tiên bảo vệ. Tuy nhiên, công tác quản lý, bảo vệ rừng, bảo tồn đa dạng sinh học tại Vườn quốc gia Phia Oắc-Phia Đén cũng gặp một số khó khăn.

Đại diện phòng Kế hoạch-Khoa học vườn quốc gia cho biết, diện tích rừng tự nhiên lớn, địa hình phức tạp, hiểm trở, đi lại khó khăn đã ảnh hưởng không nhỏ đến công tác quản lý, bảo vệ rừng. Lực lượng chuyên trách bảo vệ rừng còn mỏng, chưa đáp ứng với diện tích rừng được giao quản lý, bảo vệ.

Trong khi đó, một phần đất rừng trồng của người dân vẫn xen lẫn trong vùng “lõi” của vườn quốc gia, thuộc phân khu bảo vệ nghiêm ngặt, do chưa có kinh phí bồi thường, di dời…Thời gian qua, Chi cục Kiểm lâm đã phối hợp ngăn ngừa, đấu tranh, triệt phá các đường dây mua bán, vận chuyển, tiêu thụ các loài động, thực vật nguy cấp, quý hiếm trái pháp luật.

Từ năm 2022 đến nay, cán bộ kiểm lâm phối hợp, lập hồ sơ, xử lý 33 vụ vi phạm liên quan đến động vật hoang dã; phát hiện, xử lý 898 vụ vi phạm Luật Lâm nghiệp, trong đó, xử lý hình sự 33 vụ, xử phạt, thu nộp ngân sách 5,4 tỷ đồng. Lãnh đạo Chi cục Kiểm lâm cho biết, nhằm đẩy mạnh công tác quản lý, bảo vệ rừng, bảo vệ đa dạng sinh học, cán bộ kiểm lâm Cao Bằng xác định nâng cao ý thức, nhận thức của người dân là yếu tố quan trọng hàng đầu.

Tỉnh Cao Bằng đẩy mạnh công tác quản lý, bảo vệ rừng, bảo vệ đa dạng sinh học tại Vườn quốc gia Phia Oắc-Phia Đén. (Ảnh: BCB). 

Chi cục đã phối hợp, mở nhiều lớp bồi dưỡng, tập huấn kiến thức pháp luật về lâm nghiệp, bảo vệ đa dạng sinh học cho cán bộ, công chức cấp xã. Qua đó, cán bộ, công chức xã trở thành “cầu nối” quan trọng, cùng với lực lượng kiểm lâm tuyên truyền, phổ biến quy định của pháp luật về quản lý, bảo vệ rừng, bảo vệ đa dạng sinh học đến người dân. Thông qua các hoạt động đồng bộ, hệ sinh thái động, thực vật phong phú, quý hiếm ở tỉnh Cao Bằng đang từng bước được quản lý, bảo vệ tốt, làm cơ sở gia tăng đa dạng sinh học tại địa phương.

Việc chủ động bảo vệ hệ sinh thái và nguồn gen quý hiếm không chỉ là trách nhiệm trước mắt mà còn là chiến lược lâu dài của tỉnh Cao Bằng nói chung và Vườn quốc gia Phia Oắc-Phia Đén trong mục tiêu phát triển bền vững. Những kết quả bước đầu đạt được đã khẳng định hướng đi đúng đắn, thể hiện sự quyết tâm của cấp ủy, chính quyền và sự đồng thuận của người dân trong công tác bảo tồn thiên nhiên.

Tuy nhiên, trong bối cảnh biến đổi khí hậu, áp lực từ phát triển kinh tế và nhu cầu sinh kế, công tác bảo vệ hệ sinh thái vẫn đối mặt với nhiều thách thức. Điều này đòi hỏi Cao Bằng tiếp tục đổi mới tư duy, tăng cường nguồn lực, đẩy mạnh ứng dụng khoa học – công nghệ, đồng thời mở rộng hợp tác trong và ngoài nước về bảo tồn đa dạng sinh học.

Khi hệ sinh thái được bảo vệ vững chắc, nguồn gen quý hiếm được gìn giữ và phát triển, Cao Bằng không chỉ bảo tồn được nguồn tài nguyên quý giá mà còn tạo nền tảng vững chắc cho phát triển kinh tế xanh, nâng cao chất lượng cuộc sống của người dân hôm nay và các thế hệ mai sau.

Tú Thanh