Bảo tồn đa dạng sinh học gắn với phát triển kinh tế bền vững

TMO - Tỉnh Đồng Nai triển khai nhiều giải pháp nhằm khai thác lợi thế tại các Vườn quốc gia, Khu dự trữ sinh quyển trong phát triển du lịch, đồng thời chú trọng đến công tác bảo vệ rừng, bảo tồn đa dạng sinh học.

Hiện Đồng Nai có 1 khu dự trữ sinh quyển thế giới, 2 Vườn quốc gia, 1 khu bảo tồn thiên nhiên - văn hóa, cùng các rừng phòng hộ, núi, vùng đất ngập nước và nhiều khu vực có hệ sinh thái phong phú tạo ra nhiều lợi thế để địa phương này vừa triển khai công tác bảo tồn đa dạng sinh học, vừa thúc đẩy phát triển kinh tế.  

Trong đó, Vườn quốc gia Cát Tiên sở hữu nguồn gen phong phú về số lượng, thành phần các loài, đặc biệt là các loài động vật quý hiếm có tên trong Sách đỏ Việt Nam và thế giới. Thống kê cho thấy, tại Vườn quốc gia Cát Tiên có hơn 1.600 loài thực vật, trong đó 28 loài thuộc danh mục quý hiếm và hơn 1.700 loài động vật với 65 loài quý hiếm. Đứng thứ hai là Khu Bảo tồn thiên nhiên - văn hóa Đồng Nai có 1.500 loài thực vật và hơn 1.800 loài động vật.

Tỉnh Đồng Nai có nhiều lợi thế để thực hiện mục tiêu bảo tồn đa dạng sinh học gắn với phát triển kinh tế. 

Bên cạnh đó, Vườn quốc gia Bù Gia Mập nằm trên tuyến biên giới Đồng Nai, diện tích khoảng 26.000ha, cũng có sự đa dạng về động, thực vật và là cánh rừng đầu nguồn hết sức quan trọng cấp nước cho hệ thống sông Bé. Rừng ở Vườn quốc gia Bù Gia Mập có thảm thực vật rừng kín thường xanh trên núi thấp, gồm nhiều loài cây gỗ quý như cẩm lai, giáng hương, gõ đỏ, sao đen, trắc… cùng các loại dược liệu quý hiếm như sâm bố chính, hà thủ ô, sa nhân, đinh lăng rừng.

Rừng có độ che phủ dày, nhiều tầng tán, độ ẩm cao, là nơi cư trú lý tưởng cho nhiều loài động vật hoang dã. Bù Gia Mập còn nổi bật với tính đa dạng sinh học rất cao. Theo thống kê, nơi đây có hơn 1.200 loài thực vật và gần 400 loài động vật, trong đó nhiều loài nằm trong Sách đỏ Việt Nam và quốc tế như: Voi châu Á, bò tót, voọc chà vá chân đen, cu li nhỏ, gà lôi lam đuôi trắng, công xanh… 

Trong bối cảnh đô thị hóa và biến đổi khí hậu ngày càng phức tạp, lợi thế về rừng và hệ sinh thái đa dạng là nền tảng quan trọng để tỉnh thực hiện mục tiêu phát triển kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn, phát thải khí nhà kính. Tỉnh đang đẩy mạnh việc bảo vệ và phát triển kho báu vô giá này, tạo động lực để phát triển kinh tế rừng, du lịch sinh thái và bảo tồn đa dạng sinh học và tạo sinh kế bền vững cho người dân địa phương.

Những năm qua, Chi cục Kiểm lâm tỉnh tăng cường quản lý và giám sát rừng bằng cách ứng dụng công nghệ GPS, drone và hệ thống giám sát từ xa để phát hiện sớm các hành vi xâm hại rừng; tăng cường tuần tra, kiểm soát và xử lý nghiêm các vụ vi phạm pháp luật về rừng.

Đồng thời, đa dạng hóa giống cây trồng, ưu tiên các loài cây bản địa có giá trị kinh tế cao và phù hợp với điều kiện sinh thái; thúc đẩy các mô hình kinh tế dưới tán rừng, như nông-lâm kết hợp, trồng dược liệu và khai thác lâm sản ngoài gỗ; hỗ trợ kỹ thuật và tài chính cho các chủ rừng, khuyến khích, tăng cường liên kết với doanh nghiệp.

Bên cạnh lực lượng chuyên trách, nhiều chủ rừng đã giao khoán cho cộng đồng dân cư sống gần rừng nhận khoán rừng bảo vệ. Những người nhận khoán thường là đồng bào dân tộc thiểu số sống gần rừng, hiểu và gắn bó với rừng. Do đó, họ nắm rất kỹ những người dân trong vùng thường ra vào rừng, chủ động tuần tra, kiểm soát, kịp thời phát hiện và ngăn chặn các hành vi xâm hại rừng như chặt phá, lấn chiếm đất rừng, săn bắt động vật hoang dã.

Thực hiện phương án quản lý rừng bền vững giai đoạn 2021-2030, Khu Bảo tồn thiên nhiên - văn hóa Đồng Nai đã triển khai hàng loạt chương trình, dự án nhằm bảo tồn và khai thác bền vững các giá trị kinh tế - xã hội, môi trường. Trong đó có việc tăng cường bảo vệ rừng, phục hồi các hệ sinh thái bị suy thoái, kiểm soát loài ngoại lai và ứng dụng công nghệ trong giám sát; phát triển du lịch sinh thái, kinh tế xanh gắn với bảo tồn; truyền thông nâng cao nhận thức cộng đồng, giáo dục môi trường để tất cả mọi người cùng tham gia.

Còn tại Vườn quốc gia Bù Gia Mập, với cảnh quan thiên nhiên hoang sơ và hệ sinh thái phong phú, nơi đây có tiềm năng lớn để phát triển các loại hình du lịch sinh thái, dã ngoại và cộng đồng. Ngoài ra, Vườn còn là địa điểm lý tưởng cho các hoạt động giáo dục, nâng cao nhận thức về bảo vệ môi trường cho học sinh, sinh viên và người dân.

Vườn quốc gia Bù Gia Mập đẩy mạnh hợp tác với các tổ chức trong và ngoài nước lĩnh vực bảo tồn, phục hồi hệ sinh thái, nghiên cứu khoa học và phát triển lâm nghiệp bền vững; duy trì Trung tâm Cứu hộ động vật nhằm bảo tồn đa dạng sinh học; ứng dụng công nghệ số trong quản lý nhằm tăng cường giám sát, phát hiện sớm nguy cơ; mở rộng mạng lưới hợp tác quốc tế, góp phần bảo tồn đa dạng sinh học và phát triển du lịch sinh thái, kinh tế xanh.

Phát triển du lịch sinh thái góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế bền vững tại các Vườn quốc gia. 

Để đảm bảo cho mục tiêu bảo tồn đa dạng gắn với phát triển kinh tế bền vững, Vườn quốc gia Bù Gia Mập mở thêm các tuyến du lịch khám phá tài nguyên rừng, thác nước, cảnh quan thiên nhiên đặc trưng của vùng chuyển tiếp từ Tây Nguyên xuống đồng bằng Nam Bộ. Phối hợp với chính quyền địa phương các cấp phục dựng lại Điểm cuối đường ống dẫn xăng dầu VK96; khôi phục, gìn giữ nghề truyền thống, ẩm thực, trang phục truyền thống của người S’tiêng, M’nông và các dân tộc khác trên địa bàn. Đồng thời, xây dựng các sản phẩm du lịch đặc trưng, các sản phẩm OCOP cho địa phương… 

Vườn quốc gia Bù Gia Mập sẽ phối hợp với chính quyền địa phương tổ chức các lớp tập huấn kỹ năng du lịch cho người dân (hướng dẫn, nấu ăn, làm homestay…). Các hoạt động du lịch sinh thái cộng đồng được phát triển theo hướng thân thiện với môi trường, du lịch xanh, du lịch thiện nguyện có sự tham gia tích cực của người dân đã mở ra cơ hội sinh kế mới, góp phần quảng bá hình ảnh địa phương, giữ gìn và phát huy bản sắc văn hóa truyền thống.

Với lợi thế về cảnh quan thiên nhiên đã đưa Đồng Nai trở thành điểm đến thu hút đông đảo du khách. Trong 10 tháng của năm 2025,  du khách đến Đồng Nai ước đạt hơn 4,6 triệu lượt, trong đó khách nội địa gần 4,5 triệu lượt, khách quốc tế gần 119,4 ngàn lượt, đạt 88,6% kế hoạch năm 2025. Doanh thu dịch vụ du lịch đạt gần 3,4 nghìn tỷ đồng.

Tỉnh đang tập trung nhiều giải pháp nhằm kêu gọi đầu tư dịch vụ tạo ra sản phẩm du lịch sinh thái đặc trưng như: Khu du lịch sinh thái hồ Suối Giai và Tây hồ Bà Mụ với các sản phẩm du lịch nghỉ dưỡng, giải trí; Khu du lịch Trảng cỏ Bù Lạch với các sản phẩm du lịch nghỉ dưỡng, homestays gắn với các trải nghiệm cùng sinh hoạt với cộng đồng người M’nông và S’tiêng; Vườn quốc gia Bù Gia Mập với các sản phẩm du lịch trải nghiệm và khám phá sinh thái rừng…/.

Đức An