Bắc Kạn tăng cường quản lý hoạt động đấu giá quyền khai thác khoáng sản

TMO - Là tỉnh có nhiều mỏ, điểm mỏ của nhiều loại khoáng sản, Bắc Kạn có tiềm năng cho phát triển công nghiệp khai thác, chế biến. Những năm qua, địa phương này triển khai nhiều giải pháp nhằm nâng cao công tác quản lý nhà nước về khoáng sản, trong đó quản lý hiệu quả hoạt động đấu giá quyền khai thác khoáng sản.

Bắc Kạn hiện có nhiều khoáng sản như: chì, kẽm, vàng gốc, thạch anh, photphorit, barite, flourit, đá vôi trắng, đá vôi làm vật liệu xây dựng thông thường, cát, sỏi, đất sét, đất san lấp… Hầu hết các khu vực này nằm trong rừng sâu, vùng hẻo lánh, khó quản lý nên dễ phát sinh việc khai thác, vận chuyển trái phép. Thực tế, tình trạng này đã diễn ra, gây rất nhiều khó khăn cho lực lượng chức năng. Thời gian qua, tỉnh Bắc Kạn đã tổ chức đấu giá quyền khai thác khoáng sản một cách công khai, minh bạch, đạt nhiều kết quả tích cực, góp phần bổ sung nguồn thu cho ngân sách địa phương và tạo môi trường đầu tư lành mạnh cho các tổ chức, cá nhân khi tham gia đầu tư, khai thác khoáng sản.

Từ năm 2018 đến nay, Bắc Kạn đã tổ chức đấu giá quyền khai thác khoáng sản thành công 12 khu vực; đã có 3 doanh nghiệp hoàn thành công tác thăm dò, đánh giá trữ lượng và được cấp giấy phép khai thác. Tổng số tiền trúng đấu giá đã thu nộp ngân sách nhà nước của 3 mỏ là 1,257 tỷ đồng; các mỏ còn lại được xác định sau khi hoàn thành công tác thăm dò đánh giá trữ lượng và doanh nghiệp trình thẩm định hồ sơ trước khi cấp giấy phép khai thác.

Thực tế cho thấy, khi áp dụng hình thức đấu giá quyền khai thác khoáng sản, các doanh nghiệp, tổ chức, cá nhân tham gia đấu giá được sàng lọc cẩn thận, chỉ khi đủ điều kiện mới được tham gia đấu giá. Doanh nghiệp muốn khai thác khoáng sản phải chứng minh được năng lực tài chính (qua đấu giá); kinh nghiệm khai thác và cam kết sử dụng công nghệ khai thác chế biến hiện đại, đảm bảo về môi trường...Các tổ chức, cá nhân hoạt động khoáng sản cũng nâng cao nhận thức trong việc thực hiện các nghĩa vụ về tài chính với Nhà nước theo quy định của pháp luật về khoáng sản; tạo được sự đồng thuận giữa các tổ chức, cá nhân khai thác khoáng sản, tạo môi trường đầu tư lành mạnh với các tổ chức, cá nhân khi tham gia đầu tư, khai thác khoáng sản. 

Để bảo đảm quản lý khoáng sản có hiệu quả, UBND tỉnh đã chỉ đạo Sở Tài nguyên và Môi trường khẩn trương xây dựng dự thảo kế hoạch triển khai thực hiện Phương án thăm dò, khai thác khoáng sản tỉnh. 

Tuy nhiên, khi thực hiện công tác đấu giá còn bộc lộ nhiều khó khăn, bất cập như: Các quy định pháp luật về đấu giá tài sản và khoáng sản chưa đồng bộ; nhiều nội dung của Nghị định số 22/2012/NĐ-CP không phù hợp với Luật Đấu giá tài sản năm 2016 (giá khởi điểm, tiền đặt trước, đối tượng tham gia đấu giá, bán hồ sơ mời tham gia đấu giá). Đối với khu vực đã thăm dò, phê duyệt trữ lượng khi đưa ra đấu giá gặp nhiều vướng mắc về việc hoàn trả kinh phí thăm dò giữa đơn vị trúng đấu giá với đơn vị đã đầu tư kinh phí thăm dò khoáng sản. Chưa có quy định cụ thể như thời gian triển khai công tác đấu giá, tiêu chí xét chọn hồ sơ đấu giá, xử lý tiền trúng đấu giá, vấn đề hủy kết quả trúng đấu giá quyền khai thác khoáng sản trong trường hợp người trúng đấu giá không nộp hoặc nộp không đủ tiền cấp quyền khai thác khoáng sản; phương thức thu, nộp tiền trúng đấu giá quyền khai thác khoáng sản...

Bên cạnh đó, theo quy định tại Điểm đ Khoản 2 Điều 63 Luật Đất đai năm 2013, các trường hợp cấp phép khai thác khoáng sản làm vật liệu xây dựng thông thường và than bùn, tổ chức, cá nhân được cấp phép phải thỏa thuận với chủ sử dụng đất để thực hiện dự án (bao gồm cả các mỏ được cấp phép qua hình thức đấu giá quyền khai thác khoáng sản); như vậy gặp rất nhiều khó khăn khi triển khai thực hiện dự án tại địa phương...

Thủ tướng Chính phủ ban hành Quyết định số 1288/QĐ-TTg ngày 3/11/2023 phê duyệt Quy hoạch tỉnh Bắc Kạn thời kỳ 2021 - 2030, tầm nhìn đến năm 2050. Theo Phương án thăm dò, khai thác khoáng sản tỉnh Bắc Kạn thời kỳ 2021 - 2030, tầm nhìn đến năm 2050 có 128 khu vực với 11 loại khoáng sản thuộc thẩm quyền cấp phép của UBND tỉnh. Qua rà soát, trong 128 khu vực nằm trong quy hoạch có 41 khu vực khoáng sản dự kiến sẽ triển khai cấp phép hoạt động khoáng sản thông qua hình thức đấu giá quyền khai thác khoáng sản.

Để bảo đảm quản lý khoáng sản có hiệu quả, UBND tỉnh đã chỉ đạo Sở Tài nguyên và Môi trường khẩn trương xây dựng dự thảo kế hoạch triển khai thực hiện Phương án thăm dò, khai thác khoáng sản tỉnh Bắc Kạn thời kỳ 2021 - 2030, tầm nhìn đến năm 2050 trình UBND tỉnh xem xét, ban hành. Theo đó, Sở TN&MT có trách nhiệm chủ trì, phối hợp với các đơn vị liên quan xây dựng kế hoạch đấu giá quyền khai thác khoáng sản giai đoạn 2024 - 2026 trình UBND tỉnh phê duyệt; tham mưu cho UBND tỉnh thành lập Tổ liên ngành xác định giá khởi điểm, tiền đặt trước, bước giá, dự toán đầu tư thăm dò/khai thác khoáng sản và xét chọn hồ sơ của các tổ chức, cá nhân tham gia đấu giá quyền khai thác khoáng sản; lựa chọn đơn vị có chức năng theo quy định để thực hiện công tác đấu giá quyền khai thác khoáng sản…

Để tăng cường công tác quản lý nhà nước về tài nguyên khoáng sản trên địa bàn, nâng cao hiệu lực, hiệu quả, giảm thiểu rủi ro, nguy cơ thất thoát tài nguyên, kịp thời ngăn chặn các hành vi vi phạm trong hoạt động khoáng sản,  UBND tỉnh yêu cầu Giám đốc các Sở, Thủ trưởng các ngành liên quan, Chủ tịch UBND các huyện, thành phố tiếp tục thực hiện nghiêm các quy định của pháp luật về khoáng sản và các văn bản chỉ đạo của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, Bộ Tài nguyên và Môi trường, Tỉnh ủy và UBND tỉnh đã ban hành liên quan đến hoạt động khoáng sản; phối hợp chặt chẽ, có hiệu quả trong việc thực hiện Quy chế phối hợp trong quản lý nhà nước về khoáng sản trên địa bàn tỉnh Bắc Kạn đã ban hành tại Quyết định số 19/2023/QĐ-UBND ngày 17/7/2023. 

Địa phương này tăng cường quản lý hiệu quả hoạt động đấu giá quyền khai thác khoáng sản. 

Sở Tài nguyên và Môi trường chủ trì, phối hợp với các sở, ngành liên quan kiểm tra, rà soát các giấy phép thăm dò, khai thác khoáng sản đã cấp và các quyết định, văn bản cho phép thu hồi khoáng sản trong quá trình thực hiện dự án đầu tư đã được phê duyệt bảo đảm theo đúng quy định của pháp luật. Tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra, xử lý vi phạm đối với các hành vi khai báo sai sản lượng khoáng sản khai thác thực tế, không thực hiện công tác thống kê, kiểm kê trữ lượng khoáng sản; đình chỉ hoặc tham mưu thu hồi Giấy phép theo quy định đối với tổ chức, cá nhân vi phạm trong hoạt động khoáng sản. Tăng cường công tác quản lý nhà nước về việc sử dụng đất và chấp hành các quy định về bảo vệ môi trường trong khai thác, chế biến khoáng sản; kiên quyết xử lý nghiêm các trường hợp vi phạm về sử dụng đất, bảo vệ môi trường trong hoạt động khoáng sản theo quy định. 

Sở Công Thương (đối với các mỏ khoáng sản kim loại), Sở Xây dựng (đối với các mỏ vật liệu xây dựng thông thường) theo chức năng, nhiệm vụ quản lý, thẩm định, cho ý kiến về thiết kế mỏ/thiết kế cơ sở/thiết kế bản vẽ thi công… khẩn trương kiểm tra, rà soát, yêu cầu các đơn vị được cấp phép khai thác khoáng sản thực hiện đảm bảo theo đúng quy định; triển khai có hiệu quả việc chấp hành quy định của pháp luật về hoạt động quản lý, giám sát kỹ thuật an toàn trong khai thác, chế biến khoáng sản; an toàn trong hoạt động vật liệu nổ công nghiệp, hóa chất trên địa bàn tỉnh. Tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra, xử lý vi phạm đối với các hành vi khai thác khoáng sản khi không có thiết kế mỏ, không đúng thiết kế và công nghệ khai thác đã duyệt; kiên quyết xử lý hoặc kiến nghị cơ quan có thẩm quyền xử lý nghiêm các trường hợp vi phạm theo đúng quy định của pháp luật.

Cục Thuế tỉnh chủ trì, phối hợp với các cơ quan, đơn vị, địa phương liên quan rà soát kỹ việc chấp hành kê khai, nộp thuế, phí và các nghĩa vụ tài chính khác trong hoạt động khoáng sản đảm bảo theo đúng quy định. Xử lý nghiêm theo quy định các trường hợp kê khai, nộp thuế không đúng, đầy đủ. Thường xuyên gửi số liệu kê khai của các tổ chức, cá nhân, đơn vị về sản lượng khoáng sản khai thác, chế biến trong quá trình thực hiện nghĩa vụ tài chính cho Sở Tài nguyên và Môi trường, Sở Công Thương, Sở Xây dựng để phối hợp rà soát, xử lý các trường hợp vi phạm về khai thác khoáng sản vượt công suất, sử dụng khoáng sản không có nguồn gốc hợp pháp theo quy định; kiểm tra, rà soát lại việc hoàn thuế, đặc biệt đối với các doanh nghiệp có khối lượng hoàn thuế lớn.

Sở Kế hoạch và Đầu tư rà soát các dự án khai thác khoáng sản, chế biến khoáng sản đã được chấp thuận chủ trương đầu tư nhưng hoạt động không hiệu quả, kéo dài thời gian xây dựng, chậm đưa dự án vào hoạt động, không đáp ứng tiến độ theo chứng nhận đầu tư, kiến nghị xem xét thu hồi chứng nhận đầu tư; xử lý, kiến nghị xử lý vi phạm theo quy định. Sở Công Thương chủ trì, phối hợp với Cục Thuế tỉnh và các đơn vị có liên quan rà soát, kiểm tra nguồn gốc nguyên liệu đầu vào của tất cả các nhà máy, cơ sở chế biến khoáng sản trên địa bàn tỉnh để kịp thời phát hiện, ngăn chặn, xử lý nghiêm các trường hợp vi phạm trong chế biến, sử dụng khoáng sản theo quy định.

Sở Tài nguyên và Môi trường chủ trì, phối hợp với Quỹ Phát triển đất, rừng và Bảo vệ môi trường tỉnh đôn đốc các đơn vị được cấp phép khai thác khoáng sản ký quỹ cải tạo phục hồi môi trường đầy đủ theo quy định; xử lý nghiêm các trường hợp vi phạm theo quy định.

UBND các huyện, thành phố chỉ đạo, thực hiện tốt công tác thanh tra, kiểm tra, xử lý nghiêm các tổ chức, cá nhân vi phạm pháp luật về khoáng sản đối với các hoạt động khai thác khoáng sản trái phép, vận chuyển, tiêu thụ khoáng sản không có nguồn gốc hợp pháp theo thẩm quyền. Tổ chức, huy động lực lượng ngăn chặn, xử lý kịp thời hoạt động khai thác khoáng sản trái phép ngay sau khi phát hiện hoặc nhận được báo tin xảy ra hoạt động khai thác khoáng sản trái phép trên địa bàn; xử lý nghiêm vi phạm theo quy định của pháp luật; trường hợp vượt quá thẩm quyền báo cáo UBND tỉnh để xử lý theo quy định của pháp luật. 

Chỉ đạo UBND cấp xã thực hiện nghiêm Phương án bảo vệ khoáng sản chưa khai thác; phối hợp chặt chẽ, có hiệu quả với các địa phương liên quan trong việc thực hiện Quy chế phối hợp trong quản lý, kiểm tra, xử lý vi phạm trong hoạt động khoáng sản nhằm ngăn chặn hoạt động khai thác khoáng sản trái phép tại khu vực giáp ranh, đặc biệt là khoáng sản cát, sỏi lòng sông; kiên quyết xử lý trách nhiệm người đứng đầu chính quyền địa phương, nhất là cấp xã khi để xảy ra hoạt động khai thác khoáng sản trái phép kéo dài gây hậu quả nghiêm trọng.

Đối với các tổ chức, cá nhân được cấp phép hoạt động khoáng sản trên địa bàn tỉnh chấp hành nghiêm các nội dung của giấy phép được cấp, chỉ được phép hoạt động khi đã hoàn thiện đầy đủ các thủ tục theo quy định; nghiêm cấm mua, bán, vận chuyển, tiêu thụ, tàng trữ khoáng sản không có nguồn gốc hợp pháp; nếu vi phạm phải chịu trách nhiệm hoàn toàn trước pháp luật; thực hiện đầy đủ trách nhiệm và nghĩa vụ theo quy định của pháp luật trong thăm dò, khai thác, chế biến, vận chuyển, tiêu thụ khoáng sản; nộp ngân sách nhà nước đầy đủ theo quy định.

Bùi Hiền