Xuất khẩu thủy sản tiếp tục sụt giảm

TMO - Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu Thủy sản Việt Nam (VASEP) cho biết, doanh nghiệp thủy sản đang chịu áp lực nặng nề vì thị trường tiêu thụ "lao dốc", giá xuất khẩu sụt giảm mạnh trong khi sản xuất, chế biến trong nước bị gánh nặng chi phí sản xuất tăng cao, nhất là thức ăn, con giống và các chi phí cơ bản khác.

Số liệu thống kê cho thấy, kim ngạch xuất khẩu thủy sản tháng 4/2023 tiếp tục sụt giảm 28% so với cùng kỳ năm 2022, chỉ đạt 810 triệu USD. Tính chung 4 tháng, xuất khẩu thủy sản đạt trên 2,6 tỷ USD, thấp hơn 31% so với cùng kỳ năm 2022.

Về các thị trường, xuất khẩu thủy sản của Việt Nam sang Mỹ duy trì mức giảm sâu 51% trong tháng 4, khiến Mỹ rơi xuống vị trí thứ 3 trong các thị trường nhập khẩu thủy sản, sau Nhật Bản và Trung Quốc. Lũy kế 4 tháng đầu năm 2023, xuất khẩu thủy sản sang Mỹ ước đạt 418 triệu USD, giảm trên 57% so với cùng kỳ. Xuất khẩu thủy sản sang Trung Quốc dù có tín hiệu tốt hơn, nhưng vẫn chưa ghi nhận được tăng trưởng dương so với cùng kỳ năm 2022. Tính đến hết tháng 4, xuất khẩu thủy sản Việt Nam sang Trung Quốc ước đạt 435 triệu USD, giảm 37%.

Hai thị trường Hàn Quốc, Nhật Bản có mức độ sụt giảm ít hơn Mỹ và Trung Quốc nhưng đều có giá trị nhập khẩu thấp hơn so với cùng kỳ năm ngoái. Xuất khẩu tôm sang những thị trường này đang giảm và được bù đắp bằng doanh thu từ hoạt động gia công chế biến xuất khẩu các mặt hàng hải sản cho các nhà chế biến, kinh doanh hải sản nước ngoài.

Về mặt hàng, xuất khẩu cá tra chỉ đạt chưa đầy 600 triệu USD trong 4 tháng đầu năm nay, giảm 46% so với cùng kỳ năm 2022. Xuất khẩu tôm cũng bị tác động mạnh bởi sụt giảm sang thị trường tiêu thụ lớn nhất là Mỹ. Tính đến hết tháng 4, giá trị xuất khẩu tôm đạt trên 891 triệu USD, giảm 44%.

Trong số các mặt hàng hải sản xuất khẩu, mực và một số loài cá biển khác (trừ cá ngừ) có chiều hướng tích cực hơn trong tháng 4. Theo đó, xuất khẩu các loài cá biển khác tăng 9%, xuất khẩu mực, bạch tuộc tăng 3. Trong khi đó, xuất khẩu cá ngừ vẫn giảm 36%, các loài hải sản khác đều sụt giảm với tỷ lệ 2 con số. Xuất khẩu thủy sản được dự báo sẽ vẫn gặp khó khăn do nhu cầu của thị trường thế giới sụt giảm. Do đó, VASEP đang nỗ lực triển khai các chương trình xúc tiến thương mại. 

Cá tra là mặt hàng thủy sản giảm sâu nhất (46% so với cùng kỳ năm 2022) trong 4 tháng đầu năm 2023. Ảnh: VS. 

Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu Thủy sản Việt Nam cho biết, trong bối cảnh năm 2023 lạm phát khiến nhu cầu tiêu thụ giảm ở hầu hết các thị trường chính và tác động xấu đến sản xuất trong nước khiến cho lượng đơn hàng xuất khẩu của các doanh nghiệp thủy sản giảm từ 20-50%, lượng tồn kho tăng. Thị trường khó khăn, sản xuất nguyên liệu trong nước bị chững lại. Chi phí sản xuất nguyên liệu tăng cao cùng với sự tăng giá bao bì, vật tư, năng lượng, nhân công…trong khi thủy sản Việt Nam đang bị áp lực cạnh tranh về nguồn cung và giá bán với các nước Ecuador, Ấn Độ, Thái Lan, Indonesia tại các thị trường lớn.

Trước tình hình này, Hiệp hội kiến nghị Thủ tướng Chính phủ xem xét để sớm có một chương trình kích cầu để tạo tâm lý yên tâm cho nông-ngư dân duy trì sản xuất nguyên liệu. Đối với vấn đề tín dụng và lãi suất, Hiệp hội kiến nghị Thủ tướng Chính phủ và Ngân hàng Nhà nước xem xét chỉ đạo: Điều chỉnh lãi suất vay USD xuống dưới 4% để hỗ trợ cho Doanh nghiệp xuất khẩu. Đề nghị Chính phủ rà soát thủ tục và xem xét có các gói tín dụng ưu đãi dành cho hộ nuôi tôm nhỏ lẻ, cho các doanh nghiệp thủy sản được giãn nợ 3-5 tháng cho các khoản vay đến hạn phải trả trong Quý 1-2/2023.  

Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính yêu cầu các bộ, ngành, địa phương theo chức năng quản lý nhà nước, thẩm quyền, tích cực chủ động phối hợp chặt chẽ có hiệu quả cùng các Hiệp hội, doanh nghiệp quyết liệt thực hiện các giải pháp để tháo gỡ các khó khăn, vướng mắc, thúc đẩy sản xuất, xuất khẩu thủy sản. Thủ tướng yêu cầu Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn chủ trì, phối hợp các cơ quan, địa phương liên quan triển khai thực hiện quyết liệt, hiệu quả các giải pháp khắc phục "thẻ vàng" IUU của EC, tìm kiếm, xúc tiến thị trường mới cho hoạt động xuất khẩu nông sản Việt Nam. Tiếp tục tổ chức điều tra, đánh giá tổng thể nguồn lợi thủy sản làm cơ sở cho quản lý, phát triển thủy sản bền vững; tăng đầu tư hạ tầng nghề cá, đáp ứng được yêu cầu chống khai thác IUU.

Bộ Công Thương tập trung công tác xúc tiến thương mại, mở rộng thị trường; tiếp tục đàm phán, ký kết các hiệp định thương mại với các đối tác tiềm năng; đấu tranh bảo vệ thương hiệu, các mặt hàng xuất nhập khẩu trên thị trường quốc tế khi xảy ra tranh chấp thương mại. Hướng dẫn các cơ chế, quy định của luật pháp để giúp người dân và doanh nghiệp thực hiện đúng các quy định của pháp luật, các cam kết quốc tế, phát triển sản xuất kinh doanh thuận lợi; chỉ đạo nâng cao hiệu quả phối hợp giữa các cơ quan đại diện ngoại giao, các tham tán thương mại với các Hiệp hội ngành hàng, doanh nghiệp để hỗ trợ thông tin về các chính sách, thị trường tại các quốc gia, thị trường quan trọng và thị trường ngách.

Hiệp hội chủ trì, phối hợp cùng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Bộ Công Thương và các bộ, ngành liên quan triển khai đề án xây dựng thương hiệu cho ba sản phẩm chủ lực có lợi thế cạnh tranh của Việt Nam là tôm, cá tra, cá ngừ và các sản phẩm quan trọng khác; thúc đẩy chuyển đổi số, áp dụng các tiến bộ khoa học kỹ thuật công nghệ vào sản xuất kinh doanh để giảm giá thành sản xuất, nâng cao khả năng cạnh tranh và bảo vệ môi trường....

Theo Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, 4 tháng đầu năm 2023, xuất khẩu mặt hàng nông lâm thủy sản giảm sâu và vẫn gặp nhiều khó khăn do tình hình chung của kinh tế thế giới. kim ngạch xuất khẩu tháng 4 ước đạt 4,54 tỷ USD, giảm 8,3% (so sánh với cùng kỳ năm trước); giảm 1,2 triệu USD so với tháng 3 (4,66 tỷ USD). Tính tổng 4 tháng, xuất khẩu nông lâm thủy sản (NLTS) đạt 15,66 tỷ USD, giảm 13,3%; xuất siêu 2,51 tỷ USD, giảm 37,7%. Ngoài các nhóm hàng nông sản và chăn nuôi tăng; còn lại, các mặt hàng thủy sản, lâm sản đều giảm.  

Linh Phan