Xuất khẩu thủy sản đối diện với nhiều thách thức trong 6 tháng cuối năm

TMO - Sau nhiều tháng tăng trưởng ổn định, xuất khẩu thủy sản trong tháng 6/2025 đã chững lại, dự báo còn đối diện với nhiều thách thức trong nửa cuối năm.

Theo số liệu từ Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu Thủy sản Việt Nam (VASEP), xuất khẩu thủy sản tháng 6/2025 đạt 876 triệu USD, chỉ tăng 4% so với cùng kỳ năm trước. Đây là mức tăng trưởng khiêm tốn nhất trong nửa đầu năm và thấp hơn hẳn so với mức tăng trưởng hơn 20% của tháng Năm. Lũy kế 6 tháng đầu năm, xuất khẩu thủy sản đạt 5,2 tỷ USD, tăng gần 19% so với cùng kỳ năm ngoái. Xuất khẩu sang Hoa Kỳ đạt 891 triệu USD vẫn tăng 16%. Tuy nhiên, từ tháng 6, nhiều doanh nghiệp đã chủ động dừng xuất khẩu sang thị trường này để tránh rủi ro bị đánh thuế cao.

Kết quả trên có được nhờ sự phục hồi của thị trường quốc tế, cùng với những nỗ lực của cộng đồng doanh nghiệp và sự hỗ trợ tích cực từ các cơ quan đại diện Việt Nam ở nước ngoài, đặc biệt là các thương vụ. Tại nhiều chương trình xúc tiến thương mại ở các thị trường trọng điểm, các đại sứ quán và Thương vụ đã đồng hành, hỗ trợ hiệu quả cho doanh nghiệp thủy sản trong việc quảng bá, kết nối và mở rộng thị trường.

Bên cạnh đó, các Hiệp định thương mại tự do (FTA) mà Chính phủ đã đàm phán và ký kết đang phát huy hiệu quả rõ rệt, mang lại nhiều lợi ích thiết thực cho ngành. Ưu đãi thuế quan, điều kiện tiếp cận thị trường thuận lợi và các cam kết mở cửa thương mại giúp doanh nghiệp nâng cao sức cạnh tranh và mở rộng quy mô xuất khẩu.

Theo các chuyên gia tại VASEP, cùng với những tín hiệu tích cực, ngành thủy sản vẫn phải đối mặt với nhiều thách thức. Trong đó thuế, rào cản thương mại tiếp tục ảnh hưởng đến sản xuất thủy sản làm giá thành sản xuất cao, ảnh hưởng đến khả năng cạnh tranh. Biến đổi khí hậu, thời tiết diễn biến bất thường, với khả năng xuất hiện nhiều cơn bão có thể ảnh hưởng trực tiếp đến hoạt động nuôi trồng, khai thác thủy sản. Các địa phương phải đối mặt với khó khăn khi vừa thực hiện nhiệm vụ chuyên môn, vừa sắp xếp, kiện toàn tổ chức bộ máy và nhân sự... 

Ủy ban châu Âu (EC) vẫn giữ cảnh báo “thẻ vàng”, các quốc gia nhập khẩu ngày càng siết chặt tiêu chuẩn về nguồn gốc và tính hợp pháp của sản phẩm. Việc chưa kiểm soát hiệu quả tình trạng khai thác bất hợp pháp, không báo cáo và không theo quy định (IUU) để gỡ cảnh báo “thẻ vàng” của EC không chỉ ảnh hưởng đến uy tín quốc tế mà còn đe dọa trực tiếp đến khả năng tiếp cận, duy trì và mở rộng thị trường xuất khẩu thủy sản của Việt Nam. Ngoài ra, do lượng hàng tồn kho tại các thị trường lớn vẫn còn ở mức cao, ảnh hưởng đến nhu cầu nhập khẩu trong thời gian tới.

Xuất khẩu thủy sản đối diện với nhiều thách thức trong 6 tháng cuối năm (Ảnh minh họa). 

Xung đột giữa Israel và Iran ngày càng căng thẳng, ảnh hưởng trực tiếp đến chiến lược mở rộng thị trường sang khu vực Trung Đông. Trong 5 năm trở lại đây, Trung Đông gồm các quốc gia giàu có như Israel, UAE, Saudi Arabia, Qatar là các thị trường tiềm năng trong chiến lược đa dạng hoá thị trường của ngành thủy sản Việt Nam. Với thu nhập cao và nhu cầu tiêu thụ thủy sản ngày càng tăng, xuất khẩu thủy sản Việt Nam vào khu vực này đã tăng gấp đôi từ 198 triệu USD (năm 2020) lên 366 triệu USD (2024). 

Ngoài ra, tại thị trường Ai Cập, Iraq, UAE…, thủ tục hải quan và logistics cũng trở nên chậm trễ, ảnh hưởng không nhỏ đến tiến độ giao hàng. Giá dầu và nhiên liệu tăng mạnh, kéo theo chi phí bao bì, cấp đông, bảo quản và vận hành nhà máy tăng theo. Doanh nghiệp nhỏ, năng lực tài chính hạn chế đang gặp khó trong việc duy trì đơn hàng dài hạn... 

Cục Chất lượng, Chế biến và Phát triển thị trường (Bộ Nông nghiệp và Môi trường) nhận định, mục tiêu xuất khẩu thủy sản 10 tỷ USD trong năm nay là thách thức lớn. Bởi vậy, trong 6 tháng cuối năm, cần có các giải pháp cụ thể để có thể hoàn thành các mục tiêu đề ra.

Cục Chất lượng, Chế biến và Phát triển thị trường sẽ phối hợp với Cục Thủy sản và Kiểm ngư thúc đẩy mở lại thị trường Trung Quốc cho tôm hùm bông nếu thành công sẽ mang lại kết quả khả quan. Đồng thời, mới đây, Brazil đã sửa quy định hóa lý đối với cá tra và chính thức mở cửa cho cá rô phi, mở ra cơ hội mới để tăng xuất khẩu các mặt hàng này vào thị trường Brazil.   

Thời gian tới, ngành thủy sản cần tập trung tạo đột phá về khoa học công nghệ theo tinh thần Nghị quyết số 57 về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia; đồng thời tiếp tục cắt giảm, cải cách mạnh mẽ thủ tục hành chính; đẩy mạnh hợp tác quốc tế. 

Theo chỉ tiêu được giao, ngành thủy sản phải đạt mức tăng trưởng 4,35% trong năm 2025. Để hoàn thành mục tiêu này, cần tập trung vào lĩnh vực nuôi trồng thủy sản, trong đó, vấn đề con giống là yếu tố then chốt quyết định hiệu quả sản xuất. Việc nâng cao chất lượng và chủ động nguồn giống đòi hỏi sự vào cuộc mạnh mẽ hơn từ khu vực doanh nghiệp tư nhân.

Đối với nuôi biển, cần đẩy mạnh ứng dụng công nghệ, kêu gọi các tập đoàn lớn tham gia đầu tư quy mô, hiện đại hóa thiết bị và công nghệ nuôi biển. Bên cạnh đó, cần xây dựng chuỗi liên kết chặt chẽ giữa các khâu nuôi trồng, chế biến và tiêu thụ. Lĩnh vực khai thác cũng cần có những chuyển biến mạnh mẽ, đặc biệt trong thiết kế, đóng mới tàu cá hiện đại, đầu tư trang thiết bị bảo quản và sơ chế sản phẩm ngay trên tàu.../.

Lê Hằng