Xuất khẩu thủy sản dần phục hồi, lấy lại đà tăng trưởng

TMO - Theo Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, trong 8 tháng vừa qua, nhóm thuỷ sản xuất khẩu đạt 5,68 tỷ USD, giảm 25,4%. Mặc dù còn giảm mạnh song mức giảm này đang có dấu hiệu rút ngắn hơn so với những tháng đầu năm.

Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu Thủy sản Việt Nam (VASEP) phân tích, trong tháng 6, kim ngạch xuất khẩu thủy sản Việt Nam đạt hơn 767 triệu USD, giảm 23,7% so với cùng kỳ năm ngoái; tháng 7 đạt 778 triệu USD, giảm 17,5%; tháng 8 ước đạt 846 triệu USD, vẫn giảm hơn 15%, nhưng đây là mức tăng trưởng âm thấp nhất trong 6 tháng gần đây.

Trong đó, đối với mặt hàng cá tra trong tháng 8, xuất khẩu đã ghi nhận mức sụt giảm ít nhất trong 6 tháng. Tính đến hết tháng 8, xuất khẩu cá tra gần 1,2 tỷ USD, giảm 34% so với cùng kỳ năm 2023. Đối với mặt hàng tôm, tuy xuất khẩu chưa đột phá nhưng 3 tháng gần đây có doanh số cao hơn hẳn so với những tháng đầu năm. Sau khi tăng trưởng âm liên tục trong suốt 6 tháng đầu năm, xuất khẩu tôm sang Hoa Kỳ trong tháng 7 đã ghi nhận mốc tăng trưởng dương đầu tiên với mức tăng 14%. 

Cục Xuất nhập khẩu (Bộ Công Thương) nhận định xuất khẩu thủy sản có khả năng phục hồi kể từ quý IV/2023. 

So với tôm và cá tra, xuất khẩu các mặt hàng hải sản giảm nhẹ hơn, với mức giảm 15% so với cùng kỳ năm ngoái và duy trì doanh số ổn định qua từng tháng. Những thị trường tiêu thụ hải sản lớn nhất gồm Nhật Bản, Hoa Kỳ, Hàn Quốc, EU. Điển hình là mặt hàng cá ngừ sang Hàn Quốc tăng ấn tượng. Tính lũy kế 7 tháng năm 2023, xuất khẩu cá ngừ sang thị trường này đã tăng gấp 2,5 lần cùng kỳ năm 2022, đạt hơn 7 triệu USD.

Cục Xuất nhập khẩu (Bộ Công Thương) nhận định, mặc dù còn đối mặt với nhiều khó khăn, nhưng xuất khẩu thủy sản có khả năng phục hồi kể từ quý IV/2023 khi nhu cầu mùa lễ hội cuối năm tăng lên, nguồn cung giảm do giá thấp kéo dài khiến người nuôi hạn chế thả nuôi và giá một số loại thủy sản có dấu hiệu gần chạm đáy. Thị trường Trung Quốc và Nhật Bản... cũng đã có thêm những tín hiệu khả quan.

Điều này cho thấy thị trường sẽ có xu hướng khả quan hơn trong các tháng cuối năm 2023. VASEP cho rằng, doanh nghiệp cần xác định khoảng thời gian khá dài hoạt động cầm chừng. Mục tiêu quan trọng nhất của các doanh nghiệp hiện nay là duy trì lực lượng lao động có tay nghề cao, đủ khả năng đáp ứng yêu cầu sản xuất cho giai đoạn phục hồi. Trong bối cảnh những thị trường chính sụt giảm sức mua, doanh nghiệp và hiệp hội đẩy mạnh quảng bá, xúc tiến thương mại để khai thác hiệu quả dư địa của từng thị trường, kể cả thị trường nhỏ.

Đến thời điểm hiện tại, diễn biến thị trường đang có những tín hiệu tích cực tác động đến sản xuất và xuất khẩu thủy sản như sự phục hồi của một số thị trường chính (Mỹ, Nhật Bản, Hàn Quốc) trong 3 tháng gần đây; kết quả đánh giá hệ thống kiểm soát vệ sinh an toàn thực phẩm đối với cá da trơn xuất khẩu của Cơ quan Kiểm dịch và An toàn thực phẩm Mỹ - FSIS có kết quả tích cực, khẳng định uy tín và thương hiệu cá tra Việt Nam, tạo động lực xuất khẩu cá tra sang thị trường này. Sau tin Nhật Bản xả nước thải từ nhà máy điện hạt nhân Fukushima người tiêu dùng nước này thận trọng với các sản phẩm thủy sản nội địa, các thị trường khác cũng cân nhắc việc nhập khẩu thủy sản từ Nhật, từ đó cơ cấu xuất nhập khẩu thủy sản trên thị trường thế giới thay đổi sẽ có lợi cho Việt Nam.

Các địa phương cần đảm bảo chất lượng tại vùng nuôi trồng đồng thời đẩy mạnh liên kết sản xuất để nâng cao giá trị thủy sản. 

Theo đánh giá của Bộ NN&PTNT, ngành thủy sản vẫn còn một số hạn chế đến từ việc chuỗi giá trị toàn ngành chưa mạnh mẽ trong đổi mới công nghệ, giá thành sản xuất ở mức cao. Bởi sức cạnh tranh nằm ở giá thành, buộc ngành thủy sản phải giảm giá thành sản xuất, nếu đi theo đường mòn, làm theo cách cũ trong bối cảnh mới, sẽ không nâng cao được sức cạnh tranh. Bên cạnh đó, hiện chi phí sản xuất tôm Việt Nam cao hơn Ecuador và Ấn Độ, vì vậy muốn tăng tính cạnh tranh Việt Nam cần tập trung vào chế biến giá trị gia tăng nhiều hơn trong 2023. Việc này hơn đòi hỏi khoản đầu tư khá lớn từ doanh nghiệp.

Trong bối cảnh cạnh tranh khốc liệt và đòi hỏi ngày càng cao của các thị trường nhập khẩu và nội địa về chất lượng, an toàn thực phẩm, phát triển thủy sản cần được tái cơ cấu từ khâu giống, nuôi trồng, chế biến và xuất khẩu. Ngành thủy sản đã đẩy mạnh phát triển với ba thị trường lớn là châu Âu, Mỹ và Trung Quốc. Thời gian tới, Cục Chất lượng, Chế biến và Phát triển thị trường tiếp tục triển khai phát triển thị trường Quảng Tây (Trung Quốc) thông qua hoàn thành ký kết ghi nhớ về hợp tác phát triển nông nghiệp và thương mại nông sản.  Bộ đã phối hợp cùng các tỉnh, thành phố tăng cường chỉ đạo nuôi trồng thuỷ sản các tháng cuối năm 2023, đảm bảo kế hoạch tăng trưởng.

Để đảm bảo nguồn nguyên liệu cho chế biến xuất khẩu những tháng cuối năm, ngành Nông nghiệp cần chủ động bám sát tình hình sản xuất tại địa phương, khả năng cung ứng nguyên liệu đầu vào cho chế biến; phối hợp chặt chẽ với VASEP trong đánh giá lượng nguyên liệu tồn kho, nhu cầu nguyên liệu cho chế biến xuất khẩu để chỉ đạo sản xuất hiệu quả phục vụ chế biến, xuất khẩu. Về giải pháp hạ giá thành sản xuất, cần áp dụng kỹ thuật tiên tiến ở tất cả các khâu trong quy trình nuôi để tăng tỷ lệ sống, giảm hệ số chuyển đổi thức ăn; liên kết sản xuất để giảm khâu trung gian, đảm bảo vật tư đầu vào đến tay người nuôi nhanh nhất. Ngoài ra, các bên có liên quan tăng cường xúc tiến thương mại, xây dựng và phát triển thương hiệu để thủy sản Việt Nam nâng cao giá trị gia tăng, khẳng định vị thế trên thị trường quốc tế.

Thu Hà