Xuất khẩu giảm, ngành điều tiếp tục đối diện với nhiều thách thức

TMO - Trước những khó khăn trong thị trường tiêu thụ, Hiệp hội Điều Việt Nam (Vinacas) đã kiến nghị Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn điều chỉnh hạ mục tiêu giá trị xuất khẩu cả năm nay xuống 3,2 tỷ USD, so với chỉ tiêu được giao là 3,8 tỷ USD, tuy nhiên xuất khẩu điều vẫn đối diện nguy cơ khó cán đích. 

Số liệu từ Tổng cục Hải quan cho thấy, đầu năm đến nay, cả nước xuất khẩu khoảng 249.364 tấn hạt điều, giá trung bình 6.017,7 USD/tấn, thu về trên 1,5 tỷ USD. Ba thị trường tiêu thụ hạt điều lớn nhất của Việt Nam là Mỹ, Trung Quốc, Hà Lan đều ghi nhận sự sụt giảm. Cụ thể, xuất khẩu sang Mỹ 76.225 tấn, tương đương 440,65 triệu USD; giảm 8,7% về lượng, giảm 4,9% về kim ngạch so với cùng kỳ năm 2021.

Xuất khẩu sang Trung Quốc đạt 28.489 tấn, tương đương 180,89 triệu USD, giảm 27% về lượng, giảm 37,9% về kim ngạch và giảm 14,8% về giá. Thị trường Hà Lan giảm 20,5% về lượng và giảm 18,5% kim ngạch so với cùng kỳ năm 2021, đạt 26.735 tấn, tương đương 137,75 triệu USD.

Hiệp hội Điều Việt Nam (Vinacas) cho biết xuất khẩu điều năm 2022 vẫn tiếp tục gặp khó khăn, giá cước tàu biển neo ở mức cao, giá nhân xuất khẩu không tăng kịp so với đà tăng của điều thô, các nhà máy không thể cân đối giá thành chế biến và giá xuất khẩu… Chính vì thế, số lượng nhân điều xuất khẩu của Việt Nam dự báo sẽ giảm trong các tháng tiếp theo, kéo dài đến hết quý IV/2022.

Ảnh minh họa 

Đề cập đến nguyên nhân của sự sụy giảm giá trị xuất khẩu trên, Vinacas cho rằng, khi xảy ra xung đột với Ukraine, Nga bị cấm vận về kinh tế trên trường quốc tế, đã bị loại hệ thống thanh toán SWIFT (Hiệp hội Viễn thông tài chính liên ngân hàng toàn cầu), gây rất nhiều khó khăn trong thanh toán của các doanh nghiệp xuất khẩu điều đi thị trường Nga và châu Âu. Không chỉ vậy, hiện ngành điều đang đứng trước những thách thức về tiêu chuẩn kỹ thuật mới của thị trường Trung Quốc, châu Âu, Mỹ.

Tại thị trường Trung Quốc, châu Âu việc kiểm dư lượng thuốc bảo vệ thực vật (thuốc trừ sâu) trong nhân điều. Nhiều lô đã bị từ chối nhận hàng do dư lượng thuốc trừ sâu cao hơn tiêu chuẩn cho phép (mức giới hạn tối đa là 0.01 ppm). Tại thị trường Hoa Kỳ, tiêu chuẩn AFI (các tiêu chuẩn chất lượng thương mại) hiện hành chưa quy định rõ ràng về loại hàng LBW (hạt điều nhân nám nhạt) và DW (hạt điều thứ phẩm) của Việt Nam xuất đi so với tiêu chuẩn AFI ban hành năm 2009. 

Trước các khó khăn trên cùng với lạm phát tăng cao ở một số nước nhập khẩu điều lớn, chi phí vận chuyển tăng… Vinacas khuyến nghị các Bộ ngành Trung ương và chính quyền các địa phương tạo các điều thuận lợi nhất cho các doanh nghiệp ngành điều, đặc biệt về các chính sách thuế, hải quan.

Văn phòng Thông báo và Điểm hỏi đáp quốc gia về vệ sinh dịch tễ và kiểm dịch động thực vật Việt Nam (Văn phòng SPS Việt Nam) tiếp tục phối hợp với các cơ quan chức năng, Hiệp hội để hỗ trợ các doanh nghiệp ngành điều trong việc triển khai thực hiện các quy định mới về kiểm soát an toàn thực phẩm của thị trường nước ngoài, đặc biệt là thị trường Trung Quốc, EU, Hoa Kỳ.

Theo Hiệp hội, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn cần tiếp tục hỗ trợ nghiên cứu, xây dựng các tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật chuyên ngành cho hạt điều và các sản phẩm phụ của cây điều. Đồng thời tổ chức đánh giá, quy hoạch ổn định, lâu dài các vùng trồng điều. Trong điều kiện khó gia tăng diện tích, đề nghị giải pháp hợp tác khai thác, phát triển vùng nguyên liệu điều tại Campuchia và Nam Lào.

Bộ Công Thương, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Bộ Ngoại giao và các cơ quan ngoại giao, Thương vụ Việt Nam ở nước ngoài tăng cường thông tin về thị trường, khách hàng, xu hướng tiêu dùng và các rủi ro về thương mại tại các thị trường nước ngoài và hỗ trợ doanh nghiệp ngành điều khi có những khó khăn không lường trước được có thể xảy ra.

Hiệp hội Điều Việt Nam khuyến nghị các doanh nghiệp chế biến điều cần lưu ý khâu bảo quản nguyên liệu và thành phẩm đã chế biến. Chất lượng phải là yếu tố tiên quyết khi xuất khẩu. Về lâu dài, các doanh nghiệp nên tập trung đầu tư vào công nghệ cao để chế biến sâu nhằm gia tăng giá trị cho hạt điều.

Vũ Hoàng