Ứng dụng công nghệ thúc đẩy phát triển ngành chè Sơn La

TMO - Việc đẩy mạnh ứng dụng khoa học – công nghệ từ vùng nguyên liệu đến chế biến sâu đang giúp ngành chè Sơn La nâng cao sức cạnh tranh, hướng tới phát triển bền vững và mở rộng thị trường tiêu thụ sản phẩm.

Những năm gần đây, ngành chè Sơn La đang có bước chuyển mình rõ nét nhờ đẩy mạnh ứng dụng khoa học công nghệ vào sản xuất và chế biến. Nhiều hợp tác xã đã mạnh dạn đầu tư máy móc hiện đại, áp dụng quy trình sản xuất an toàn, truy xuất nguồn gốc bằng mã QR.

Nhờ đó, chất lượng chè ngày càng ổn định, hương vị được nâng cao, đáp ứng yêu cầu khắt khe của thị trường trong và ngoài nước. Cùng với đó, công nghệ chế biến sâu giúp đa dạng hóa sản phẩm, không chỉ dừng ở chè khô truyền thống mà còn phát triển các dòng sản phẩm cao cấp như chè túi lọc, chè matcha, bột trà xanh.

Việc liên kết sản xuất theo chuỗi giá trị giữa người dân, hợp tác xã và doanh nghiệp cũng ngày càng chặt chẽ, góp phần hình thành vùng nguyên liệu tập trung, nâng cao thu nhập cho người trồng chè, từng bước khẳng định thương hiệu chè Sơn La trên thị trường. Theo thống kê, toàn tỉnh Sơn La hiện có trên 5.900 ha chè, sản lượng trên 60.000 tấn chè búp tươi/năm, tập trung tại các xã Vân Hồ, Tà Xùa, Phiêng Cằm, Phiêng Khoài, Bình Thuận...

Để nâng cao giá trị, tỉnh đã chỉ đạo các sở, ngành hỗ trợ các địa phương, doanh nghiệp, HTX sản xuất chè thâm canh, ứng dụng công nghệ cao và chế biến sâu, xây dựng các sản phẩm chất lượng cao và thương hiệu bền vững. Cùng với mở rộng diện tích và sản lượng, tỉnh ta chú trọng chuyển giao kỹ thuật, xây dựng vùng chè công nghệ cao, áp dụng quy trình sản xuất VietGAP, hữu cơ; bảo hộ chỉ dẫn địa lý, xây dựng thương hiệu, truy xuất nguồn gốc; hình thành chuỗi liên kết bền vững giữa doanh nghiệp, HTX và nông dân.

Đồng thời thúc đẩy đầu tư, xúc tiến thương mại, hỗ trợ doanh nghiệp và HTX nâng cấp công nghệ chế biến, tạo sản phẩm chè chất lượng cao, tăng sức cạnh tranh trên thị trường. Đến nay, tỉnh đã xây dựng vùng chè công nghệ cao Vinatea Mộc Châu, liên kết với 1.179 hộ nông dân trồng gần 330 ha chè, tạo nguồn nguyên liệu ổn định, chất lượng đồng đều và giúp nhân dân tiếp cận quy trình canh tác hiện đại, nâng cao hiệu quả kinh tế.

Đáng chú ý, có 5 sản phẩm chè được bảo hộ nhãn hiệu mang địa danh của tỉnh, gồm: Chỉ dẫn địa lý Chè Shan tuyết Mộc Châu; nhãn hiệu chứng nhận Chè Ô long Mộc Châu, Chè Phổng Lái; nhãn hiệu tập thể Chè Tà Xùa Bắc Yên và sản phẩm Chè Shan tuyết Mộc Châu đã được bảo hộ tại Thái Lan, mở ra cơ hội lớn cho xuất khẩu.

Bên cạnh đó nhiều sản phẩm chè của Sơn La đã đã đạt chuẩn OCOP 4 sao, khẳng định uy tín và chất lượng chè Sơn La trên thị trường. Theo lãnh đạo HTX Sản xuất, kinh doanh và dịch vụ tổng hợp Bình Thuận, cho biết, dựa trên nền tảng nhãn hiệu “Chè Phổng Lái”, HTX phát triển thương hiệu “Chè Trọng Nguyên - Phổng Lái Thuận Châu”, đạt OCOP 4 sao cấp tỉnh năm 2019 và được công nhận sản phẩm công nghiệp nông thôn tiêu biểu cấp quốc gia năm 2021.

Người dân Sơn La thu hoạch chè. (Ảnh:SL). 

Hiện HTX hướng dẫn nông dân sản xuất theo hướng hữu cơ, ứng dụng khoa học kỹ thuật, mở rộng vùng nguyên liệu gần 500 ha, liên kết hơn 400 hộ trồng chè trong và ngoài tỉnh. Mỗi năm, HTX chế biến 400 - 500 tấn chè thành phẩm xuất khẩu sang Đài Loan.

Phát triển công nghiệp chế biến từ cây chè đang được thực hiện một cách đồng bộ, kết hợp giữa thâm canh công nghệ cao để tạo nguồn nguyên liệu chất lượng và chế biến sâu, đa dạng hóa sản phẩm để tối ưu hóa giá trị, khẳng định thương hiệu, mở rộng thị trường xuất khẩu và mang lại sinh kế bền vững, ổn định cho người trồng chè trên địa bàn tỉnh.

Để ngành hàng chè có nhiều đột phá, trước đó, UBND tỉnh Sơn La ban hành Kế hoạch số 90/KH-UBND về việc Triển khai nghị quyết 06-NQ/TU ngày 21/01/2021 của BCH Đảng bộ tỉnh về phát triển công nghiệp chế biến nông sản tỉnh Sơn La giai đoạn 2021-2025 và định hướng đến năm 2030.

Địa phương xác định nhiệm vụ trọng tâm, trong đó với ngành chế biến chè, tập trung nâng cấp, đổi mới công nghệ, đầu tư chế biến sâu và đa dạng, tăng giá trị sản phẩm, mở rộng thị trường tiêu thụ, tăng giá trị xuất khẩu. Thu hút đầu tư mới dự án chế biến sâu các sản phẩm chè. Phấn đấu đến năm 2025, sản lượng chè thương phẩm đạt 11.000 tấn, trong đó 15-20% sản phẩm chế biến sâu, 5% sản phẩm chè chế biến thủ công mang tính truyền thống tạo ra sản phẩm chè đặc sản có giá trị kinh tế cao, áp dụng cho vùng chè đặc sản như chè Tà Sùa, San Tuyết... gắn với sản phẩm OCOP, phục vụ du lịch. Giá trị sản phẩm chè tham gia xuất khẩu ước đạt 26 triệu USD…

Có thể khẳng định, ứng dụng công nghệ đang trở thành động lực quan trọng thúc đẩy ngành chè Sơn La phát triển theo hướng hiện đại và bền vững. Từ việc nâng cao năng suất, chất lượng đến đa dạng hóa sản phẩm, công nghệ đã giúp chè Sơn La từng bước vượt qua mô hình sản xuất truyền thống, nâng cao giá trị gia tăng và khả năng cạnh tranh.

Bên cạnh đó, việc gắn ứng dụng công nghệ với xây dựng thương hiệu, mở rộng thị trường tiêu thụ là yếu tố quan trọng để sản phẩm chè Sơn La vươn xa hơn. Khi công nghệ được áp dụng đồng bộ từ vùng nguyên liệu đến chế biến và phân phối, ngành chè Sơn La sẽ không chỉ là thế mạnh nông nghiệp địa phương mà còn trở thành ngành hàng có giá trị kinh tế cao, đóng góp tích cực cho phát triển kinh tế nông thôn và nâng cao đời sống người dân.

Ngọc Mai