Ứng dụng công nghệ cao nâng tầm ngành hàng cá tra

TMO - Cá tra là ngành hàng chủ lực của tỉnh Đồng Tháp. Việc ứng dụng khoa học công nghệ tiên tiến vào các khâu trong quá trình sản xuất, chế biến cá tra góp phần cải thiện quy trình nuôi, đáp ứng khối lượng hàng hóa lớn, có giá trị cao...Từ đó nâng tầm giá trị ngành hàng cá tra cho tỉnh Đồng Tháp nói riêng và cả Việt Nam nói chung.

Theo Cục Thủy sản, năm 2024 dù phải đối mặt với nhiều khó khăn, thách thức, như giá một số hàng hóa, vật tư đầu vào phục vụ phát triển thủy sản vẫn còn ở mức cao. Đặc biệt với sự hỗ trợ của các cơ quan quản lý và hiệp hội, ngành cá tra Việt Nam đạt kết quả cao về chất lượng và giá trị. Sản lượng cá tra năm 2024 ước đạt 1,67 triệu tấn, bằng 99% so cùng kỳ 2023.

Tính đến ngày giữa tháng 10/2024, kim ngạch xuất khẩu cá tra đạt 1,56 tỉ USD, tăng 8,9% so cùng kỳ năm 2023. Dự kiến, đến cuối năm xuất khẩu cá tra của Việt Nam sẽ đạt 2 tỷ USD.

Đối với tỉnh Đồng Tháp, cá tra từ lâu đã được xác định là ngành hàng chủ lực của tỉnh, diện tích nuôi cá thương phẩm đạt 2.630ha, với sản lượng 540.000 tấn. Không chỉ gia tăng về diện tích nuôi qua từng năm, tỉnh cũng rất chú trọng ứng dụng khoa học công nghệ để nâng cao giá trị ngành hàng. Năm 2024, ngành nông nghiệp đã triển khai ứng dụng 04 kết quả nghiên cứu khoa học để giải quyết các vấn đề về bệnh gan thận mũ, bóng hơi, bệnh nhiễm khuẩn và xử lý các phụ phẩm chế biến làm phân hữu cơ, góp phần giảm giá thành và nâng cao hiệu quả cho sản xuất.

Ngoài ra, phối hợp với Viện Nghiên cứu Nuôi trồng thuỷ sản II tiếp nhận giống cá tra hậu bị cải thiện di truyền tăng trưởng nhanh, kháng bệnh để thay thế dần đàn cá tra bố mẹ tại địa phương để nâng cao chất lượng con giống. Việc chuyển đổi số trong quản lý ngành hàng cá tra cũng rất được quan tâm, cập nhật số liệu trên nền tảng chuyển đổi số ngành nông nghiệp; hướng dẫn, giải quyết các khó khăn đảm bảo việc nhập số liệu đầy đủ chính xác, phục vụ tốt cho công tác chỉ đạo điều hành của lãnh đạo địa phương.

Định kỳ thực hiện cập nhật báo cáo số liệu trên nền tảng số cơ sở dữ liệu quốc gia của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn các thông tin nuôi thủy sản, quan trắc môi trường, sản xuất giống, sản xuất thức ăn thủy sản và phát triển sản phẩm mới tạo điều kiện cho các doanh nghiệp dễ dàng tiếp cận. Theo đánh giá, cá tra là ngành được kiểm soát nghiêm ngặt hơn các ngành hàng khác vì có sự kiểm tra liên tục của đối tác ở các nước đang xuất khẩu.

Chính vì vậy, trong thời gian qua, Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Đồng Tháp đã phối hợp với các đơn vị liên quan xây dựng, hỗ trợ và hướng dẫn doanh nghiệp, hợp tác xã, hộ nuôi áp dụng các quy trình, sản xuất theo tiêu chuẩn VietGAP, GlobalGAP, ASC, BAP v.v. và thực hiện truy xuất nguồn gốc. Đến nay, toàn tỉnh có 374 cơ sở được cấp mã số nhận diện cơ sở nuôi với diện tích 1.636 ha, trong đó, diện tích nuôi của doanh nghiệp chiếm 40,8% (tương ứng 667 ha) và hộ cá thể chiếm 59,2% (tương ứng 969 ha).

Phần lớn các hộ nuôi nhỏ lẻ thực hiện liên kết với các doanh nghiệp sản xuất thức ăn, doanh nghiệp chế biến để ổn định nguồn cung ứng đầu vào và đầu ra với diện tích khoảng 805 ha. Diện tích đang áp dụng và được chứng nhận các tiêu chuẩn trên nuôi cá tra là 242,4 ha (chiếm khoảng 15% diện tích nuôi cá tra toàn tỉnh).

Trong đó diện tích nuôi theo hướng VietGap là 403,27 ha; GlobalGAP 12,02 ha; ASC 123,48 ha; BAP 27,06 ha; ASC và GlobalGAP 31,64 ha; ASC và BAP 60,87 ha; GlobalGAP và BAP 10,74 ha. Bên cạnh đó, sự thành công của các Lễ hội, Ngày hội cá tra cũng đã tạo ra những cú đột phá cho sự phát triển của ngành hàng này trong năm 2023 và 2024.

Ứng dụng công nghệ trong nuôi cá tra giúp gia tăng giá trị, năng suất cao cho người nông dân. (Ảnh minh hoạ). 

Năm 2022, lần đầu tiên tỉnh tổ chức Lễ hội cá tra với chủ đề “Vươn ra biển lớn”. Trong khuôn khổ Lễ hội, bên cạnh những hoạt động văn hóa, giao thương còn có chuỗi Hội nghị tổng kết ngành hàng, Hội thảo về chuỗi nuôi trồng, chế biến, tiêu thụ cá tra, Tọa đàm khuyến nông.

Qua đó, đã cung cấp những giải pháp thiết thực cho việc phát triển ngành hàng cá tra trong những năm tiếp theo. Ngày hội cá tra Đồng Tháp năm 2024 với chủ đề “Hành trình xanh – Giá trị xanh” gồm nhiều hoạt động tôn vinh ngành hàng, cộng đồng người nuôi, doanh nghiệp cá tra đã thu hút đông đảo sự quan tâm của người dân, du khách. Khác với lần thứ nhất, ngày hội lần này chuyển trọng tâm các hoạt động xoay quanh chủ thể, tức là người nuôi và chủ doanh nghiệp; đồng thời, chú trọng xây dựng mối liên kết 04 nhà “Nhà nước – Nhà khoa học – Nhà doanh nghiệp – Nhà nông”.

Đây không chỉ là cơ hội kết nối, gắn kết, thúc đẩy tinh thần hợp tác của cộng đồng này vì sự phát triển của ngành nói riêng trong bối cảnh ngày càng có nhiều thách thức, mà còn thúc đẩy các hoạt động bảo vệ môi trường và phát triển bền vững trong ngành nuôi trồng thủy sản nói chung. Mục tiêu phấn đấu trong năm 2025, tỉnh có 100% cơ sở nuôi cá tra được số hóa mã nhận diện theo quy định; 100% cơ sở nuôi cá tra thương phẩm được cấp giấy chứng nhận đủ điều kiện sản xuất hoặc ký cam kết sản xuất thực phẩm an toàn theo quy định; 50% diện tích nuôi cá tra thương phẩm áp dụng và được chứng nhận tiêu chuẩn thực hành nông nghiệp tốt GAP.

Môi trường được giám sát chặt chẽ, có 60% diện tích vùng nuôi hệ thống xử lý nước thải, bùn thải theo quy định; 100% nguồn nước cấp trên dòng sông chính được quan trắc thường xuyên theo quy định. Theo đó, tỉnh  Đồng Tháp sẽ tiếp tục thực hiện tái cơ cấu ngành hàng cá tra, tập trung phát triển theo hướng nâng cao giá trị gia tăng và phát triển bền vững.

Để phát triển giống cá tra ứng phó với biến đổi khí hậu, rào cản thương mại quốc tế, Lãnh đạo tỉnh Đồng Tháp cho rằng, cần tổ chức tuyên truyền, phổ biến cho các cơ sở sản xuất, kinh doanh giống thuỷ sản thực hiện đầy đủ các quy định của Luật Thuỷ sản; hướng dẫn tất cả cơ sở sản xuất giống thực hiện công bố hợp quy đối với giống cá tra theo quy định; đầu tư xây dựng hoàn chỉnh hạ tầng kỹ thuật các vùng sản xuất cá tra giống; xây dựng và hoàn thiện hệ thống giống cá tra 03 cấp v.v.. 

Đồng thời, cần đẩy mạnh chuyển đổi số, ứng dụng khoa học công nghệ cao trong quá trình chăn nuôi cá tra, đầu tư cơ sở hạ tầng một cách bài bản cho các vùng ương nuôi cá giống và thương phẩm; tăng cường thực hiện tốt Đề án liên kết sản xuất giống cá tra 3 cấp chất lượng cao vùng Đồng bằng sông Cửu Long, nhằm đáp ứng đủ nhu cầu con giống chất lượng cao, ổn định cung - cầu, xây dựng thương hiệu, truy xuất nguồn gốc, huy động các thành phần kinh tế tham gia chuỗi. Từ đó, góp phần phát triển ngành hàng cá tra theo hướng bền vững đáp ứng các yêu cầu của thị trường trong nước và quốc tế.

Xuân Thuỷ