Tuyên bố La Habana: Khoa học công nghệ đóng vai trò chen chốt trong giải quyết thách thức biến đổi khí hậu

TMO – Các nước nhất trí thông qua Tuyến bố Habana về vai trò của khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo trong phát triển kinh tế, thích ứng biến đổi khí hậu.

Theo đó, tại Hội nghị Thượng đỉnh Nhóm G77 và Trung Quốc với chủ đề “Các thách thức phát triển hiện nay: Vai trò của khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo”, các nhà lãnh đạo đã nhất trí thông qua Tuyên bố La Habana. Theo đó, Nhóm G77 kêu gọi thiết lập một trật tự kinh tế thế giới mới, tăng cường tiếng nói của các nước phương Nam, thúc đẩy cải cách hệ thống quản trị kinh tế và tài chính toàn cầu bao trùm, hiệu quả và toàn diện hơn.

Các nước G77 và Trung Quốc nhấn mạnh vai trò quan trọng của khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo, vừa là động lực, vừa là chất xúc tác cho tăng trưởng bao trùm, giải quyết thách thức của biến đổi khí hậu và thực hiện đầy đủ Chương trình nghị sự 2030 về phát triển bền vững. Thúc đẩy môi trường cởi mở, công bằng trong phát triển khoa học, công nghệ, ưu tiên chuyển giao công nghệ cho các nước đang phát triển, chú trọng hợp tác kỹ thuật số, thu hẹp khoảng cách số. Đồng thời yêu cầu tăng cường hợp tác Bắc – Nam về tài chính cho phát triển; thúc đẩy hợp tác Nam – Nam, các mô hình ba bên và các cơ chế hợp tác mới trong lĩnh vực khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo.

Hội nghị Thượng đỉnh nhóm các nước đang phát triển G77 (Nhóm G77).

Việt Nam với tư cách là thành viên sáng lập đã tích cực tham gia, đóng góp có trách nhiệm vào các nội dung nghị sự của G77, góp phần giải quyết các vấn đề khu vực, quốc tế và nâng cao tiếng nói của các nước đang phát triển. Việt Nam đánh giá cao vai trò, đóng góp trách nhiệm của Cuba với vai trò là Chủ tịch Nhóm G77 và Trung Quốc năm 2023, góp phần đưa nội dung nghị sự của Nhóm ngày càng thực chất và bám sát yêu cầu phát triển của các nước phương Nam. Từ thực tiễn và kinh nghiệm phát triển, Việt Nam đề xuất các giải pháp quan trọng nhằm thúc đẩy xây dựng các nền tảng cho hợp tác khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo giữa các nước phương Nam, hướng tới mục tiêu thực hiện thành công các mục tiêu phát triển bền vững.

Hội nghị thượng đỉnh Nhóm G77 và Trung Quốc lần đầu tiên được đánh giá có tầm ảnh hưởng đối với các nước đang phát triển, thu hút sự tham dự của đông đảo lãnh đạo các nước và các tổ chức quốc tế cho thấy sự quan tâm ngày càng gia tăng của các nước đang phát triển đối với các cơ chế hợp tác phương Nam, trong đó có G77; góp phần tạo thêm động lực thúc đẩy hợp tác giữa các nước đang phát triển, nhất là về khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo trong bối cảnh toàn cầu mới hiện nay.

Dẫn đầu đoàn đại biểu Việt Nam tham dự Hội nghị Thượng đỉnh Nhóm G77, Phó Thủ tướng Chính phủ Trần Hồng Hà đề xuất 4 nhóm nội dung về định hướng hợp tác trọng tâm đối với Nhóm G77 và Trung Quốc, Cụ thể: Trong bối cảnh các thách thức toàn cầu gia tăng, yêu cầu cấp thiết là thúc đẩy hợp tác quốc tế, trong đó có hợp tác Nam – Nam, hợp tác Bắc – Nam, đề cao chủ nghĩa đa phương, với tinh thần tăng cường hơn nữa đoàn kết quốc tế trong giải quyết các vấn đề toàn cầu.

Giải quyết hài hòa giữa sở hữu trí tuệ với phạm trù đạo đức trong trách nhiệm chia sẻ, chuyển giao công nghệ vị nhân sinh, cùng nhau giải quyết các vấn đề toàn cầu như dịch bệnh, đói nghèo, biến đổi khí hậu, giảm phát thải. Trong khuôn khổ Bắc - Nam, cần đẩy mạnh hợp tác, tận dụng thế mạnh về vốn, công nghệ của các nước phát triển; hình thành các cơ chế bảo lãnh tín dụng, cung cấp vốn ưu đãi cho các dự án phát triển công nghệ; xây dựng các khuôn khổ pháp lý cho nghiên cứu và phát triển (R&D) nhằm nâng cao năng lực cho các  nước đang phát triển. Trong khuôn khổ Nam - Nam, khoa học, công nghệ cần trở thành lĩnh vực hợp tác chủ chốt trong giai đoạn mới. Các nước G77 mong muốn Trung Quốc tiếp tục tăng cường hơn nữa hỗ trợ, hợp tác với các nước G77 trong lĩnh vực này.

Thúc đẩy đào tạo phát triển nguồn nhân lực, phát huy năng lực đổi mới, sáng tạo, lấy con người là chủ thể, là trung tâm trong đó giới trẻ là lực lượng tiên phong. Nhóm G77 và Trung Quốc cần tăng cường giao lưu thanh niên, chia sẻ kinh nghiệm khởi nghiệp, ứng dụng khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo.

Kiến tạo các khung chính sách và đầu tư nhất là trong hợp tác công - tư, tạo lập hệ sinh thái nghiên cứu, chuyển giao và phát triển sản phẩm khoa học công nghệ giữa Nhà nước, doanh nghiệp, nhà khoa học và cơ sở nghiên cứu, đào tạo. Chú trọng thúc đẩy nghiên cứu phát triển các lĩnh vực mới từ quá trình chuyển đổi xanh, chuyển đổi số như công nghệ vật liệu, lượng tử, sinh học, năng lượng, công nghệ biển, hạ tầng thông minh, các loại hình kinh tế mới. Việt Nam ủng hộ mạnh mẽ các sáng kiến của Cuba về việc tổ chức Hội nghị Bộ trưởng khoa học, công nghệ 3 năm một lần và chọn ngày 16/9 hàng năm là Ngày khoa học, công nghệ của các nước phương Nam. Hội nghị Thượng đỉnh Nhóm G77 và Trung Quốc với chủ đề “Các thách thức phát triển hiện nay: Vai trò của khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo” diễn ra từ ngày 15-18/9 tại Cuba.

Nhóm G77 là tổ chức liên minh chính phủ lớn nhất của các nước đang phát triển được thành lập năm 1964 với 77 quốc gia sáng lập trong đó có Việt Nam nhằm thúc đẩy lợi ích kinh tế chung của các quốc gia thành viên. Hiện nhóm G77 đã mở rộng tới 134 quốc gia thành viên, đại diện cho 80% dân số thế giới và khoảng 70% số thành viên Liên hợp quốc.

LAN HƯƠNG