Thúc đẩy giải pháp gia tăng giá trị ngành hàng cà phê

TMO - Theo dự báo của Cục Chất lượng, Chế biến và Phát triển thị trường (Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn), ngành cà phê Việt Nam sẽ tiếp tục thuận lợi nhờ nhu cầu thế giới có khả năng phục hồi và nguồn cung trong nước được bảo đảm cả về sản lượng lẫn chất lượng, đáp ứng yêu cầu xuất khẩu trong năm 2023.

Theo Bộ NN&PTNT, cà phê luôn là cây công nghiệp chủ lực của Việt Nam trong nhiều năm qua, hiện đứng thứ 2 cả nước về diện tích. Ngành cà phê đóng góp 3% GDP cả nước, tạo việc làm và thu nhập ổn định cho trên 600.000 hộ nông dân. Gần đây, dù kinh tế thế giới có nhiều thời điểm gặp khó khăn, dẫn đến sức mua sụt giảm, nhưng Việt Nam vẫn duy trì được tốc độ tăng trưởng xuất khẩu cà phê ở mức đáng khích lệ. Theo số liệu thống kê, xuất khẩu cà phê năm 2022 đạt 1,78 triệu tấn với giá trị hơn 4 tỷ USD, tăng 13,8% về khối lượng và tăng 32% về giá trị so với năm 2021 nhờ giá tăng. Giá cà phê xuất khẩu bình quân năm 2022 đạt 2.281,7 USD/tấn, tăng 16% so với năm 2021.

Cục Xuất nhập khẩu (Bộ Công Thương) thông tin tính đến giữa tháng 2, giá cà phê Robusta và Arabica trên thị trường thế giới tiếp tục tăng.  Bên cạnh đó, yếu tố thời tiết không thuận lợi tại Brazil và báo cáo tồn kho giảm đã tác động tích cực lên thị trường cà phê thế giới. Hiệp hội Cà phê hạt (GCA) khu vực Bắc Mỹ báo cáo tồn kho tháng 1-2023 giảm 1,8% so với tháng 12-2022, xuống ở mức 6,265 triệu bao. Do đó, xu hướng tăng giá được dự báo sẽ tiếp tục diễn ra trong thời gian tới.

 Nâng tỷ trọng chế biến sâu góp phần gia tăng giá trị cà phê nói riêng và sản xuất nông sản nói chung. Ảnh:VL 

Thông tin từ Hiệp hội Cà phê Ca cao Việt Nam cho thấy, tổng diện tích trồng cà phê cả nước khoảng 710.000 ha, nhưng thu hoạch chỉ khoảng 650.000 ha và chế biến sâu với tỷ lệ rất thấp. Là địa phương đứng thứ 3 về diện tích canh tác cà phê trên cả nước, Chủ tịch UBND tỉnh Đắk Nông Hồ Văn Mười cho biết, hiện nay, diện tích cà phê tại Đắk Nông ước đạt 139.932 ha (sau tỉnh Đắk Lắk và Lâm Đồng). Năng suất bình quân đạt 2,8 tấn/ha, tổng sản lượng ước đạt 356.612 tấn. Cà phê được trồng tại Đắk Nông chủ yếu là cà phê vối Robusta (chiếm 99% diện tích). 

Tuy nhiên,  điểm yếu của ngành cà phê Đắk Nông là chưa chuyên sâu, còn manh mún nhỏ lẻ. Nếu không khắc phục được tình trạng này, rất khó nâng cao giá trị ngành cà phê. Tỉnh mong muốn Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn hỗ trợ cho tỉnh có bộ giống cây cà phê tốt. Tỉnh vừa cấp phép cho một doanh nghiệp cà phê sạch, cây cà phê trồng dưới tán rừng, dùng công nghệ sấy thăng hoa, giúp phát triển kinh tế dưới tán rừng. 

Tại tỉnh Gia Lai cũng đang trồng khoảng 99.000 ha cà phê, trong đó có 46.000 ha cà phê theo các tiêu chuẩn 4C, organic, áp dụng công nghệ tưới tiêu cho cà phê. Đại diện Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tỉnh Gia Lai, giá trị xuất khẩu cà phê của Gia Lai hiện đạt 490 triệu USD, tăng từ mức 323 triệu USD của năm 2021 cho thấy sự tăng trưởng nhanh về giá trị xuất khẩu. Tỉnh Gia Lai cũng định hướng tới năm 2030 tiếp tục ổn định diện tích khoảng 100.000 ha. Toàn tỉnh, hiện có khoảng 80 nhà máy và các cơ sở chế biến cà phê. Tỷ lệ cà phê qua chế biến khoảng 5,7%, còn lại xuất khẩu thô.

Để tăng giá trị cho cây cà phê cần xuyên suốt thực hiện từ tăng giá trị đầu vào, giá trị đầu ra của sản phẩm. Trước tiên là vật tư nông nghiệp, như: giống, vì muốn giảm chi phí, tăng cạnh tranh cần phát triển giống cà phê để tăng năng suất, chất lượng cao, kháng sâu bệnh... Đồng thời, cơ giới hóa nông nghiệp, Brazil đã cơ giới hóa trong khi Việt Nam còn thủ công, cơ giới hóa còn chậm.

Đại diện Cục Xúc tiến thương mại (Bộ Công Thương) tại TP.HCM cho biết: Để nâng cao giá trị và thương hiệu cà phê Việt, các doanh nghiệp cần có sự phối hợp với các đơn vị của Bộ Công Thương ở nước ngoài để nghiên cứu tìm hiểu nhu cầu thị trường nhằm có thay đổi phù hợp. Đồng thời, các doanh nghiệp cần có sự thay đổi trong các khâu như nhân viên phụ trách sale xuất khẩu và thu mua hàng hóa. Lý do, ngoài tham gia hội chợ trực tiếp thì thì hiện xu thế quốc tế đang có phiên bản hội chợ online và kỹ năng bán hàng phải thay đổi về logic, suy nghĩ. 

Kiểm soát, nâng cao chất lượng vùng trồng cà phê tạo điều kiện cho chế biến sạch, đáp ứng nhu cầu xuất khẩu. 

Tại hội thảo "Tăng giá trị cho cà phê Việt, cách nào?" vừa được tổ chức, nhiều ý kiến cho rằng, để nâng cao giá trị nông sản Việt trong đó có ngành hàng cà phê thì chế biến sâu sẽ mang lại giá trị gia tăng lớn hơn nhiều so với xuất khẩu nguyên liệu thô. Muốn nâng tỷ trọng chế biến sâu, gia tăng giá trị cà phê nói riêng, nông sản nói chung cần có chính sách khuyến khích cho các doanh nghiệp trong nước tập trung nghiên cứu phát triển, tạo ra các dòng sản phẩm đa dạng phục vụ thị trường. 

Đây cũng chính là tiền đề để xây dựng thương hiệu cho sản phẩm với thị trường nội địa và quốc tế. để phát triển và nâng giá trị cà phê Việt trong thời gian tới, cần chú trọng đầu tư sản xuất cà phê sạch để đáp ứng thị trường tiêu thụ, đặc biệt là những thị trường khó tính. Khi đã có nguồn nguyên liệu sạch, chúng ta phải chế biến sâu. Bên cạnh đó cần xây dựng chỉ dẫn địa lý cho các vùng trồng cà phê lớn để gia tăng giá trị cho sản phẩm cà phê từ các vùng trồng này. 

Trong bối cảnh các thị trường xuất khẩu lớn ngày càng quy định các tiêu chuẩn kỹ thuật cao hơn cho các sản phẩm nhập khẩu, bên cạnh việc đẩy mạnh chế biến sâu, việc  tập trung vào chỉ dẫn địa lý, truy xuất nguồn gốc, an toàn vệ sinh thực phẩm… là mấu chốt cho ngành cà phê phát triển. Theo đó, cần sự chung tay liên kết chuỗi giá trị từ người sản xuất đến khâu cuối cùng thì mới xây dựng được thương hiệu cà phê mạnh cho Việt Nam, hướng tới giá trị xuất khẩu ngành cà phê đạt 6 tỷ USD.

Thu Hương