[Thỏa thuận Xanh] Thách thức và cơ hội cho doanh nghiệp Việt

TMO – Trong bối cảnh biết đổi khí hậu diễn biến phức tạp, gây nhiều thiệt hại, Liên minh châu Âu đang và sẽ đặt ra nhiều tiêu chuẩn xanh khắt khe đối với hàng hóa nhập khẩu. Vì vậy, đòi hỏi cấp bách các doanh nghiệp cần chủ động theo dõi và thích ứng với các chính sách trong khuôn khổ Thỏa thuận Xanh châu Âu để duy trì xuất khẩu bền vững.

Các chính sách xanh của Liên minh châu Âu (EU) đang đặt ra những thách thức mới cho doanh nghiệp xuất khẩu Việt Nam. Để tiếp cận thị trường này, các doanh nghiệp không chỉ phải đảm bảo chất lượng sản phẩm mà còn phải chứng minh được rằng sản phẩm của họ thân thiện với môi trường và được sản xuất theo các quy trình bền vững. Điều này đòi hỏi doanh nghiệp phải đầu tư vào công nghệ mới, xây dựng hệ thống quản lý chất lượng và minh bạch hóa thông tin về sản phẩm. Tuy nhiên, việc đáp ứng các yêu cầu này cũng sẽ giúp doanh nghiệp nâng cao năng lực cạnh tranh và mở ra cơ hội tiếp cận những thị trường có yêu cầu cao về chất lượng trên toàn cầu.

Theo Bộ Công Thương, các chính sách xanh được nhận diện tới thời điểm hiện tại của Thỏa thuận Xanh của EU đang tạo ra những thay đổi lớn đối với xuất khẩu của Việt Nam. Các nhóm sản phẩm như điện tử, công nghệ thông tin, nông sản, thực phẩm (đặc biệt là cà phê, điều, hạt tiêu, cacao, thịt…) và dệt may sẽ chịu tác động mạnh nhất. Các sản phẩm này sẽ phải đáp ứng những yêu cầu ngày càng khắt khe về hiệu quả năng lượng, giảm thiểu chất thải, và sử dụng nguyên liệu tái chế. Đơn cử, các sản phẩm điện tử phải được thiết kế để dễ dàng sửa chữa và tái chế, trong khi nông sản phải được trồng theo phương pháp hữu cơ và không sử dụng hóa chất độc hại. Các loại sản phẩm hóa chất (bao gồm phân bón, pin, ắc quy), các loại sản phẩm vật liệu xây dựng (bao gồm sắt thép, nhôm, xi măng) và bao bì của các loại sản phẩm (nhất là bao bì thực phẩm, hóa chất…) cũng được dự báo sẽ chịu tác động mạnh nhất từ quá trình chuyển đổi xanh ở thị trường EU trong thời gian tới.

Doanh nghiệp cần nắm vững và thích ứng với các quy định về ứng phó biến đổi khí hậu của EU. Ảnh minh họa.

Thỏa thuận Xanh châu Âu đặt ra một thách thức lớn đối với doanh nghiệp Việt Nam, đó là việc nắm bắt và tuân thủ một hệ thống các quy định phức tạp và luôn thay đổi. Do không có một bộ các tiêu chuẩn xanh chung, đồng thời, không có một lộ trình chuyển đổi xanh thống nhất cho tất cả các loại hàng hóa xuất khẩu sang EU, các doanh nghiệp Việt Nam cần phải chủ động tìm hiểu, thường xuyên cập nhật thông tin về các quy định cụ thể áp dụng cho từng loại sản phẩm, từ đó, có thể thích ứng kịp thời với những yêu cầu mới.

Xét các yêu cầu cụ thể của các Thỏa thuận Xanh châu Âu, rõ ràng thách thức lớn nhất đối với các nhà sản xuất, xuất khẩu Việt Nam là khả năng đáp ứng các tiêu chuẩn ngày càng khắt khe. Việc tuân thủ các tiêu chuẩn kỹ thuật, vệ sinh an toàn thực phẩm và kiểm dịch động thực vật của EU vốn đã đòi hỏi nỗ lực đáng kể. Với các tiêu chuẩn xanh mới, yêu cầu về công nghệ, kiểm soát chuỗi cung ứng và năng lực quản trị sẽ càng cao hơn, đặt ra áp lực lớn lên doanh nghiệp. Khả năng chuyển đổi công nghệ, quản lý chuỗi cung ứng hiệu quả, nâng cao kỹ năng cho người lao động và đáp ứng các yêu cầu về báo cáo, khai báo là những yếu tố quyết định thành công.

Mặc dù các yêu cầu xanh của EU đặt ra nhiều thách thức, nhưng với sự chuẩn bị kỹ lưỡng và từ sớm, các doanh nghiệp Việt Nam hoàn toàn có thể đáp ứng. EU thường công bố dự thảo chính sách và mở cửa cho ý kiến đóng góp từ rất sớm, giúp doanh nghiệp có thời gian thích ứng. Hơn nữa, lộ trình triển khai các chính sách này thường diễn ra dần dần, tạo điều kiện cho doanh nghiệp thực hiện từng bước. Không chỉ vậy, nhiều tiêu chuẩn xanh chỉ yêu cầu doanh nghiệp thay đổi một số quy trình làm việc hoặc cách thức khai báo thông tin, chứ không nhất thiết đòi hỏi đầu tư quá lớn. Thậm chí, một số tiêu chuẩn mới của EU đã từng là những tiêu chuẩn tự nguyện mà doanh nghiệp đã thực hiện trước đó để đáp ứng yêu cầu của khách hàng.

Theo các chuyên gia, các chính sách xanh của EU dù đặt ra thách thức lớn trong ngắn hạn, nhưng về lâu dài, chuyển đổi xanh lại là một cơ hội vàng cho doanh nghiệp Việt Nam. Bằng cách chủ động thích ứng, doanh nghiệp sẽ tiên phong tiếp cận thị trường sản phẩm xanh đầy tiềm năng của EU, nơi nhu cầu của người tiêu dùng ngày càng hướng tới các sản phẩm bền vững. Hơn nữa, việc tuân thủ các tiêu chuẩn xanh của EU sẽ giúp doanh nghiệp dễ dàng thâm nhập các thị trường khác trên thế giới cũng đang đặt mục tiêu phát triển bền vững. Không chỉ vậy, chuyển đổi xanh còn giúp doanh nghiệp Việt Nam tiết kiệm chi phí sản xuất, nâng cao hiệu quả kinh doanh; đồng thời, góp phần quan trọng thúc đẩy tiến trình chuyển đổi xanh của nền kinh tế Việt Nam.

Thỏa thuận Xanh châu Âu (EGD) là Chương trình tổng thể và dài hạn của Liên minh châu Âu (EU), nhằm ứng phó với các vấn đề khẩn cấp về khí hậu toàn cầu đến năm 2050. Thỏa thuận này được thông qua ngày 15/1/2020, EGD định hình chiến lược của EU để đạt mục tiêu phát thải ròng bằng 0 (trung hòa về phát thải) và trở thành khu vực kinh tế sử dụng ít nhất các nguồn lực tự nhiên vào năm 2050. EGD cũng nhằm mục đích bảo vệ, bảo tồn và nâng cao nguồn vốn tự nhiên của EU, đồng thời bảo vệ sức khỏe, hạnh phúc của công dân trước những rủi ro, tác động liên quan đến môi trường.

Mặt khác, EGD hàm chứa chiến lược của EU nhằm đảm bảo khả năng tự chủ, ổn định thương mại, giảm sự phụ thuộc vào nguồn cung ứng dầu, khí, tài nguyên khoáng sản từ một số đối tác và thiết lập tiêu chuẩn cho các thị trường xanh có lợi cho doanh nghiệp (DN) châu Âu. Việc EU từng bước thực thi các mục tiêu trong EGD sẽ có tác động trực tiếp đến các hoạt động kinh doanh trên thị trường EU, trong đó có hoạt động sản xuất, xuất khẩu hàng hóa của Việt Nam.

EU hiện đang là một trong các thị trường xuất khẩu hàng hóa lớn nhất của Việt Nam, với tốc độ tăng trưởng ngày càng lớn dưới tác động tích cực, lan tỏa của Hiệp định thương mại tự do Việt Nam – EU (EVFTA). Để tiếp tục khai thác hiệu quả và bền vững thị trường này, việc hiểu và tuân thủ đầy đủ các quy định xanh ở thị trường EU là đặc biệt quan trọng với các nhà sản xuất, xuất khẩu Việt Nam cũng như các cơ quan quản lý Nhà nước liên quan.

VŨ MINH