Tháo gỡ điểm nghẽn tập trung phát triển ngành logistics

TMO - Để phát triển ngành logistics, Thành phố Hồ Chí Minh cần tháo gỡ điểm nghẽn về hạ tầng và nguồn nhân lực, đồng thời tăng cường liên kết vùng, tạo thuận lợi cho logistics.  

Sở Công Thương TP.HCM cho biết trong những năm qua, tốc độ tăng trưởng doanh thu dịch vụ logistics của doanh nghiệp thành phố tăng trưởng trung bình 14% (năm 2018 tăng trưởng đạt 12%, năm 2019 đạt 14,7%). Tỷ trọng đóng góp của logistics vào GRDP TP.HCM năm 2018 ước đạt 8,3%, năm 2019 xấp xỉ 8,7%.

Thành phố tập trung đầy đủ các loại hình logistics: cảng biển, cảng sông, cảng hàng không, ga hàng hoá. Tuy nhiên, các cụm cảng khu vực TP.HCM gồm nhiều bến nhỏ lẻ, thiếu tập trung, liên kết, luồng vào và độ sâu bến thường hẹp và nông nên hạn chế tàu có trọng tải lớn vào hoạt động.

Bên cạnh đó, các bến khu vực TP.HCM chỉ được đầu tư xây dựng thô sơ luồng hàng chỉ mới tập trung phục vụ cho các doanh nghiệp xung quanh, chưa được đầu tư cơ sở hạ tầng hiện đại và thiếu sự kết nối nên thường ùn tắc. Với những tồn đọng trên, TP.HCM chưa có Trung tâm logistics đáp ứng tiêu chí trong Quyết định số 1012/QĐ-TTg ngày 03/7/2015 của Thủ tướng Chính phủ.

Cùng với đó, hệ thống kho bãi cũng bộc lộ nhiều hạn chế khi các kho hàng và trung tâm phân phối tại khu vực TP.HCM đang có xu hướng thu hẹp, chuyển dần về phía tỉnh Bình Dương và Đồng Nai. Hệ thống kho lạnh chưa phát triển, ít người đầu tư kho lạnh trong khi nhu cầu kho lạnh khá cao, dẫn đến khó thuê được kho lạnh và cước lưu kho cao.

TP.HCM tập trung tháo gỡ điểm nghẽn về hạ tầng giao thông và nguồn nhân lực để để phát triển ngành logistics 

Thông tin về hệ thống giao thông cầu đường chưa đầy đủ. Bên cạnh đó, xe tải lớn bị cấm vào các trục đường nội đô làm tăng chi phí vận chuyển nhiều lần. Chính vì vậy nếu doanh nghiệp Việt Nam nếu không liên kết và tận dụng thế mạnh của nhau để tạo thành một hệ thống hoàn chỉnh khép kín thì khó cạnh tranh với các doanh nghiệp nước ngoài.

UBND TP.HCM cho biết, Thành phố đã đặt mục tiêu phải phát triển logistics trở thành ngành dịch vụ mũi nhọn, đóng góp tích cực cho hoạt động sản xuất, kinh doanh trên địa bàn. Phấn đấu tốc độ tăng trưởng doanh thu dịch vụ logistics của doanh nghiệp TP.HCM đạt 15% vào năm 2025 và đạt 20% vào năm 2030; tỷ trọng đóng góp của logistics vào GRDP thành phố đến năm 2025 đạt 10% và đến năm 2030 đạt 12%; góp phần kéo giảm chi phí logistics cả nước so với GDP quốc gia đến năm 2025 còn khoảng 10 - 15%.

Thành phố đang tập trung triển khai các nhiệm vụ trọng tâm của ngành trong chuỗi kế hoạch tổng thể phát triển ngành logistics đến năm 2025, định hướng đến năm 2030. Trong đó, tập trung hình thành các trung tâm logistics, phát triển nguồn nhân lực là các nhiệm vụ then chốt trong 3 trụ cột chính. Tuy nhiên, ngoài những thuận lợi, TP.HCM cũng nhìn nhận có 2 điểm nghẽn lớn đang cản trở sự phát triển logistics thành phố, bao gồm vấn đề về hạ tầng giao thông và phát triển nguồn nhân lực.

Thành phố có thế mạnh về vị trí địa lý khi nằm giữa các trục giao thông Bắc - Nam, Đông - Tây nên trở thành trung tâm lưu chuyển hàng hóa trong nước và xuất nhập khẩu cho khu vực phía Nam. Tuy nhiên, hạ tầng giao thông của Thành phố chưa đáp ứng yêu cầu thực tế. Cụ thể, các tuyến đường vành đai kết nối các tỉnh, thành triển khai còn chậm, chưa tương xứng tiềm năng phát triển. Do đó, giao thương hàng hóa 2 chiều giữa Thành phố với các tỉnh còn chưa tương xứng với tiềm năng.

Cùng với đó, chất lượng nguồn nhân lực cho ngành logistics cũng chưa đáp ứng đủ. Đánh giá về hiện trạng công tác đào tạo thì mối liên kết giữa hệ thống các trường đào tạo với các doanh nghiệp logsitics còn chưa chặt chẽ, thiếu sự tương tác, kết nối để nắm bắt nhu cầu từ đào tạo đến đầu ra; mặt khác, chất lượng nguồn nhân lực logistics cũng chưa tương xứng với tiềm năng phát triển của thành phố.  

Nâng cao năng lực cho các doanh nghiệp cũng như nguồn nhân lực phục vụ ngành logistics là giải pháp quan trọng 

Ngoài hai điểm nghẽn lớn trên, ngành logistics của TP.HCM nói riêng và Việt Nam nói chung còn bị một điểm nghẽn khác là hạ tầng mềm chưa phát triển đồng bộ. Cụ thể là ứng dụng công nghệ, chuyển đổi số chưa phát triển, thiếu đồng bộ, chưa được quy hoạch lâu dài nên thường dễ gây hiệu ứng domino tắt nghẽn, phát sinh nhiều công đoạn thừa, làm chậm và gia tăng chi phí logistics cho doanh nghiệp…

Các chuyên gia cho rằng, để khơi thông nguồn lực logistics, cần đẩy mạnh liên kết vùng giữa TP.HCM và các tỉnh, thành phố lân cận trong vấn đề phát triển hạ tầng giao thông, quy hoạch các trung tâm logistics cũng như vấn đề đào tạo nguồn nhân lực, làm sao cho phát huy được tổng hòa lợi ích.

Phát triển nguồn nhân lực về chất và lượng theo định hướng quốc tế để ứng dụng thành tựu khoa học-kỹ thuật (trí tuệ nhân tạo, di động, người máy và máy bay không người lái, blockchain, thực tế ảo tăng cường) là yếu tố cốt lõi trong việc thúc đẩy các chiến lược phát triển ngành. Đồng thời, liên kết vùng thúc đẩy phân bổ và dịch chuyển nguồn lao động logistics giữa các địa phương góp phần giảm chi phí cạnh tranh, giảm áp lực đào tạo và cơ hội việc làm.

Nhằm đáp ứng nhu cầu nhân lực cho ngành logistics, hiện nay TP.HCM cũng cần xác định 2 nhiệm vụ chiến lược là đẩy nhanh đào tạo ngắn hạn cho doanh nghiệp logistics nhỏ và vừa để bổ sung lượng lao động đang thiếu hụt. Đồng thời, cũng đã tập trung đào tạo nguồn nhân lực chuyên sâu để ngang bằng trình độ quốc tế, có thể liên kết với các tỉnh để đào tạo. 

Phương Thoa