Sản phẩm OCOP phải theo hướng bền vững, thân thiện môi trường

TMO – Nhiều sản phẩm đã đạt tiêu chuẩn cao và có thể đề nghị công nhận cấp quốc gia, nhưng vẫn tồn tại không ít hạn chế. Đơn cử như hồ sơ thiếu minh chứng, bao bì đơn giản, chưa gắn kết rõ nét với bản sắc địa phương, hay chưa đảm bảo các tiêu chuẩn an toàn thực phẩm quốc tế. 

Theo Cục chất lượng, Chế biến và Phát triển thị trường, Bộ Nông nghiệp và Môi trường, chương trình OCOP đã và đang trở thành trụ cột quan trọng trong xây dựng nông thôn mới nâng cao. Tính đến tháng 9/2025, cả nước có hơn 17.300 sản phẩm OCOP đạt từ 3 sao trở lên, trong đó số lượng sản phẩm đạt 5 sao vẫn còn rất khiêm tốn. Riêng khu vực đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL) hiện có gần 4.000 sản phẩm OCOP, đứng thứ 2 cả nước, với lợi thế nổi bật ở nhóm thực phẩm. Tuy nhiên, tỷ lệ sản phẩm 3 sao chiếm áp đảo, cho thấy dư địa nâng cấp chất lượng còn rất lớn.

Miến dong – một trong những sản phẩm OCOP của nhiều địa phương.

Qua đánh giá hồ sơ nhóm sản phẩm thực phẩm tại ĐBSCL, nhiều sản phẩm đã đạt tiêu chuẩn cao và có thể đề nghị công nhận cấp quốc gia, nhưng vẫn tồn tại không ít hạn chế: hồ sơ thiếu minh chứng, bao bì đơn giản, chưa gắn kết rõ nét với bản sắc địa phương, hay chưa đảm bảo các tiêu chuẩn an toàn thực phẩm quốc tế. Một số sản phẩm còn vi phạm ghi nhãn, thiếu chứng nhận vùng nguyên liệu, chưa xây dựng kế hoạch thu hồi sản phẩm hay truy xuất nguồn gốc điện tử. Do đó, cần chuẩn hóa đồng bộ từ hồ sơ minh chứng, hệ thống quản lý chất lượng đến chiến lược thị trường. Sản phẩm OCOP phải gắn với tiêu chuẩn VietGAP, GlobalGAP, áp dụng HACCP, ISO 22000 và tiến tới các chứng chỉ quốc tế như IFS, FSSC 22000 để đủ điều kiện xuất khẩu.

Đồng thời, cần đầu tư mạnh hơn cho bao bì, nhãn mác đa ngữ, mã QR truy xuất điện tử, và mở rộng hợp đồng dài hạn với nông dân, hợp tác xã. Phát triển thị trường bền vững cho sản phẩm OCOP không chỉ dừng lại ở việc nâng hạng sao, mà còn gắn liền với trách nhiệm xã hội, bảo vệ môi trường và gia tăng thu nhập cho người dân. Khu vực ĐBSCL có đầy đủ lợi thế để trở thành trung tâm OCOP chất lượng cao, nếu kiên trì thực hiện lộ trình: chuẩn hóa, nâng cấp, mở rộng và phát triển bền vững. Đây chính là con đường đưa nông sản Việt Nam vươn ra thị trường toàn cầu.

Theo các chuyên gia, việc kết nối sản phẩm OCOP giữa các vùng miền đang trở thành xu hướng tất yếu nhằm nâng tầm giá trị hàng hóa nông sản Việt. Để sản phẩm OCOP thực sự vươn xa, các địa phương và chủ thể cần chú trọng vào tiêu chuẩn chất lượng, có cơ chế kiểm soát và chứng nhận minh bạch, từ đó tạo dựng niềm tin bền vững với người tiêu dùng. Sản phẩm OCOP ngày nay phải đi theo hướng bền vững, thân thiện với môi trường, ưu tiên công nghệ sinh học, hữu cơ và vi sinh. Đồng thời, thị trường có nhu cầu cao về những sản phẩm tốt cho sức khỏe như thực phẩm ít đường, không đường, sản phẩm dinh dưỡng phù hợp cho trẻ em và người cao tuổi.

Bên cạnh đó, xu hướng tiêu dùng combo, giỏ quà đa dạng cũng đang thịnh hành, đặc biệt ở các đô thị lớn, bởi tính tiện lợi và tiết kiệm thời gian mua sắm. Về kênh tiêu thụ, ông Hải chỉ rõ rằng ngoài phương thức truyền thống như Hợp tác xã, chủ thể mang sản phẩm chào hàng tại hội chợ, triển lãm trong khu vực, cần đẩy mạnh thương mại điện tử, kết nối với hệ thống bán lẻ hiện đại, siêu thị, cửa hàng tiện lợi, cũng như xây dựng điểm bán OCOP tại các tuyến du lịch và trung tâm hành chính địa phương.

Đây không chỉ là nơi tiêu thụ mà còn là điểm quảng bá hình ảnh, gắn kết sản phẩm với văn hóa, làng nghề và du lịch bản địa. Chuyên gia khuyến nghị các chủ thể OCOP cần chú trọng câu chuyện thương hiệu, từ bao bì, nhãn mác đến dịch vụ hậu mãi. Chính quyền địa phương nên đồng hành bằng cách quy hoạch không gian giới thiệu, tạo hạ tầng cơ bản và khuyến khích sự tham gia của doanh nghiệp xã hội, Hợp tác xã trong vận hành. Chỉ khi chất lượng, sự độc đáo và tính bền vững được đặt lên hàng đầu, sản phẩm OCOP mới đủ sức chinh phục người tiêu dùng trong và ngoài nước…/.

THIÊN LÝ