Rừng FSC – “Chìa khóa” phát triển lâm nghiệp bền vững ở Quảng Nam

TMO - Tỉnh Quảng Nam đang tập trung phát triển rừng gỗ lớn gắn với chứng chỉ FSC (Forest Stewardship Council), hướng đến mục tiêu nâng cao giá trị kinh tế, bảo vệ môi trường, ứng phó biến đổi khí hậu.

Kinh nghiệm từ HTX Nông nghiệp Hiệp Thuận

Thành lập từ tháng 3/2017, Hợp tác xã (HTX) Nông nghiệp Hiệp Thuận là một trong những đơn vị tiên phong tại Quảng Nam đạt chứng chỉ FSC. Ban đầu, HTX có 54 hộ dân tham gia với 239 ha rừng được cấp chứng chỉ. Đến năm 2023, quy mô đã tăng lên 249 hộ, quản lý gần 1.400 ha rừng FSC. HTX đặt mục tiêu đến năm 2030 đạt từ 2.500-3.000 ha, trong đó ít nhất 50% diện tích có chu kỳ kinh doanh trên 6 năm.

HTX Hiệp Thuận đang quản lý gần 1.400 ha rừng FSC, mỗi năm thu mua hơn 3.000 tấn gỗ lớn của người dân. (Ảnh: N.Trân).

HTX hỗ trợ các hộ dân tham gia thông qua các lợi ích thiết thực: cung cấp giống chất lượng cao (miễn phí hoặc trả sau), bao tiêu sản phẩm với giá cạnh tranh, tổ chức tập huấn kỹ thuật, và hỗ trợ chuyển đổi từ chu kỳ ngắn sang chu kỳ dài. Đặc biệt, quỹ rủi ro của HTX chi trả gấp 10 lần mức đóng góp hàng năm (200-400 nghìn đồng/ha) để bù đắp thiệt hại do thiên tai. Ông Trần Văn Tuấn, một hộ dân tại xã Hiệp Thuận chia sẻ: “Trước đây, gia đình tôi chỉ thu được khoảng 70-80 triệu đồng từ 1 ha rừng keo ngắn hạn. Nay chuyển sang rừng gỗ lớn, sau 10 năm có thể thu trên 200 triệu đồng/ha. Mặc dù thời gian dài hơn, nhưng lợi ích kinh tế bền vững hơn rất nhiều”.

Ông Nguyễn Hữu Dương, Giám đốc HTX, cho biết: “Chúng tôi xây dựng vườn ươm giống chất lượng cao, hỗ trợ toàn bộ cây giống và cho vay không lãi suất với rừng từ 5 tuổi trở lên. HTX thu mua gỗ FSC cao hơn giá thị trường 5-7%. Với sự hỗ trợ từ chính quyền và các tổ chức quốc tế, chúng tôi không ngừng mở rộng quy mô và nâng cao đời sống kinh tế của các thành viên”.

Doanh nghiệp đồng hành người dân phát triển rừng FSC

Công ty CP Đầu tư & Phát triển Lâm nghiệp Quảng Nam (QNAFOR) tại xã Quế Thọ, huyện Hiệp Đức, đã triển khai liên kết trồng rừng FSC với các hộ dân. Ban đầu, công ty dự kiến thuê đất, nhưng do đất sản xuất manh mún, họ chuyển sang hợp tác với nhóm hộ dân. Ông Đoàn Văn Hùng, Chủ tịch HĐQT QNAFOR, chia sẻ: “Chúng tôi hỗ trợ người dân về kỹ thuật và kinh phí tập huấn để đạt chứng chỉ FSC. Tuy nhiên, những khó khăn về giống cây trồng và thủ tục pháp lý đã làm chậm tiến độ. Chúng tôi đang tìm kiếm sự hỗ trợ từ các tổ chức quốc tế để duy trì chiến lược phát triển bền vững”.

 QNAFOR hướng dẫn người dân thực hành trồng rừng gỗ lớn. (Ảnh: QNAFOR).

Theo ông Hùng, suy thoái kinh tế đã làm giảm nhu cầu thu mua gỗ nguyên liệu, ảnh hưởng đến kế hoạch phát triển rừng gỗ lớn. Thêm vào đó, phần lớn rừng sản xuất tại địa phương là đất đồi dốc, phân tán và chưa có sổ đỏ, không đáp ứng tiêu chí FSC. Dù vậy, QNAFOR vẫn kiên trì với mục tiêu tăng trưởng bền vững hàng năm. “Chính sách hỗ trợ của Nhà nước khá phức tạp, thường thực hiện sau đầu tư, khiến người dân phải chờ lâu. Ngoài ra, việc chứng minh nguồn gốc cây giống, kỹ thuật trồng và yêu cầu sổ đỏ là những rào cản lớn. Doanh nghiệp đã tận dụng nguồn lực tài chính và tìm kiếm hỗ trợ từ các tổ chức quốc tế để hỗ trợ người dân, nhưng hiện tại vẫn gặp nhiều khó khăn”, ông Hùng chia sẻ thêm.

Hướng phát triển ngành gỗ bền vững

Chứng chỉ FSC được coi là “chìa khóa” giúp Quảng Nam phát triển ngành gỗ bền vững. Việc đầu tư vào rừng FSC không chỉ mang lại nguồn thu nhập ổn định cho người dân mà còn góp phần bảo vệ môi trường, chống biến đổi khí hậu và thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội bền vững.

Theo Sở NN&PTNT Quảng Nam, tỉnh hiện có gần 724.000 ha rừng và đất lâm nghiệp, trong đó hơn 218.800 ha là rừng trồng. Tuy nhiên, chỉ khoảng 19.300ha đạt chứng chỉ FSC. Sản lượng gỗ khai thác hàng năm đạt khoảng 1,65 triệu m³, nhưng phần lớn gỗ từ rừng trồng chưa được cấp chứng chỉ FSC do những vướng mắc pháp lý, đặc biệt là thiếu sổ đỏ và khó truy xuất nguồn gốc gỗ nguyên liệu.

Quảng Nam đặt mục tiêu đến năm 2030 có 30.000 ha rừng trồng sản xuất đạt chứng chỉ FSC. (Ảnh minh hoạ).

Nghị quyết số 15 của Tỉnh ủy Quảng Nam đặt mục tiêu đến năm 2030 có 30.000 ha rừng trồng sản xuất đạt chứng chỉ FSC. Để đạt được mục tiêu này, tỉnh tập trung tuyên truyền về lợi ích của chứng chỉ FSC đối với người dân, cải thiện quản lý đất đai, nâng cao năng lực quản lý rừng bền vững, đồng thời khuyến khích liên kết giữa doanh nghiệp và hộ gia đình. Mô hình liên kết không chỉ nâng cao giá trị sản phẩm lâm nghiệp mà còn tăng sức cạnh tranh trên thị trường, góp phần xây dựng chuỗi giá trị bền vững cho ngành lâm nghiệp./.

Nam Trân