Phát huy giá trị di sản sinh thái, tạo điểm nhấn du lịch ở Nam Cát Tiên

TMO - Phát huy thế mạnh từ di sản sinh thái, tỉnh Đồng Nai đang từng bước xây dựng thương hiệu du lịch Nam Cát Tiên mang đậm dấu ấn rừng xanh. Sự kết hợp giữa bảo tồn thiên nhiên, văn hóa cộng đồng và dịch vụ du lịch thân thiện mở ra hướng phát triển mới cho địa phương.

Vườn quốc gia Cát Tiên được đánh giá có đa dạng sinh học cao. Nơi đây ghi nhận 1.729 động vật, 1.655 thực vật bậc cao, trong đó hơn 100 động thực vật có tên trong Sách Đỏ Việt Nam cần được bảo tồn. Vườn được UNESCO công nhận là Khu dự trữ sinh quyển thế giới vào năm 2001 và 2011; di tích quốc gia đặc biệt năm 2012.

Vườn quốc gia Cát Tiên có diện tích hơn 82.000 ha. Nơi đây được UNESCO công nhận là Khu Dự trữ Sinh quyển Thế giới (2001 và 2011), Di tích Quốc gia đặc biệt (2012) và đặc biệt, từ ngày 20/4/2024, được Liên minh Bảo tồn Thiên nhiên Quốc tế (IUCN) công nhận vào "Danh lục Xanh" toàn cầu, trở thành vườn quốc gia đầu tiên của Việt Nam đạt danh hiệu này.

Nam Cát Tiên là một trong những thương hiệu du lịch có từ hàng chục năm nay của tỉnh Đồng Nai với những điểm đến được nhiều người biết đến như: Vườn quốc gia (VQG) Cát Tiên; Làng du lịch cộng đồng Tà Lài (xã Tà Lài)…Những năm gần đây, một số điểm đến khu vực Nam Cát Tiên đã không ngừng nỗ lực đẩy mạnh thương hiệu du lịch địa phương qua việc nâng cao chất lượng phục vụ, tạo sự đa dạng, mới lạ cho sản phẩm và chinh phục các giải thưởng du lịch danh giá trong nước và quốc tế. VQG Cát Tiên được xem là tâm điểm của du lịch khu vực Nam Cát Tiên và cả những địa bàn lân cận khác.

Từ nhiều năm trước, tỉnh Đồng Nai đã xây dựng các tour du lịch nội vùng, liên vùng đều lấy VQG Cát Tiên là điểm đến then chốt, kết nối với các điểm đến khác khu vực Nam Cát Tiên và lân cận như: Tour khám phá Khu du lịch Suối Mơ (xã Tân Phú) - vùng lúa Phú Điền (xã Phú Hòa) - VQG Cát Tiên; tour Làng du lịch cộng đồng Tà Lài - VQG Cát Tiên… Để trở thành tâm điểm cho các tour, góp phần thúc đẩy phát triển du lịch địa phương, VQG Cát Tiên luôn nỗ lực phát triển du lịch gắn liền với công tác bảo tồn và bảo vệ môi trường, tạo không gian du lịch khám phá thiên nhiên độc đáo.

Trong đó, tour xem thú đêm, khám phá khu Bàu Sấu tại VQG Cát Tiên là một trong những tour nổi tiếng, thu hút khách du lịch trong nước và quốc tế. Chia sẻ về sự phát triển du lịch xanh tại vườn, lãnh đạo VQG Cát Tiên cho biết: Đặc thù của điểm đến với những trải nghiệm hoàn toàn giữa không gian thiên nhiên gắn với những giá trị bền vững, gìn giữ môi trường và tài sản thiên nhiên.

Vườn quốc gia Cát Tiên vừa giành bốn Giải thưởng Du lịch Sinh thái Quốc tế năm 2025. 

Ngoài ra, VQG Cát Tiên còn nâng tầm thương hiệu du lịch qua việc chinh phục các giải thưởng du lịch trong nước và quốc tế. Như năm 2023, khu Bàu Sấu của VQG Cát Tiên được công nhận Top 7 điểm du lịch sinh thái năm 2023; năm 2024 VQG Cát Tiên còn được Liên minh Bảo tồn thiên nhiên quốc tế (IUCN) chính thức công nhận là khu bảo tồn thứ 72 trên thế giới đạt danh hiệu Danh lục Xanh IUCN.

Đặc biệt, tháng 10-2025, VQG Cát Tiên được Mạng lưới Du lịch sinh thái châu Á (AEN) trao tặng 4 giải thưởng du lịch sinh thái quốc tế 2025 (AEN-IEA 2025) ở các hạng mục: Bảo tồn đa dạng sinh học, Xúc tiến du lịch sinh thái (Ecotourism Promotion Category), Quản trị điểm đến (Destination Governance Category) và giải thưởng vì cộng đồng (Community Champion Category). Cùng với VQG Cát Tiên, các điểm đến khu vực lân cận trong khu vực Nam Cát Tiên như: Làng du lịch cộng đồng Tà Lài, các khu nghỉ dưỡng… có nhiều cố gắng trong xây dựng thương hiệu du lịch.

Đặc biệt, sau đại dịch Covid-19, những nỗ lực này tăng lên nhiều lần để vực dậy một nền du lịch bị kiệt quệ từ sự “đóng băng” kéo dài do đại dịch.

Ngành du lịch đang tăng tốc triển khai các giải pháp thúc đẩy phát triển du lịch theo hướng xanh, bền vững, dựa trên những tài nguyên sẵn có như: rừng, thác, hồ và những kết quả từ xây dựng nông thôn mới… Trong đó, khu vực Nam Cát Tiên là một trong những cực tăng trưởng du lịch quan trọng của tỉnh. Để tiếp tục cụ thể hóa Nghị quyết của Tỉnh ủy, HĐND tỉnh, thời gian tới, Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch sẽ tiếp tục xây dựng những kế hoạch phát triển du lịch gắn với khai thác, bảo tồn bền vững những giá trị thiên nhiên.

Qua đó hình thành những hình thái du lịch mới, tạo sự phong phú, hấp dẫn du khách như: Khu Dự trữ sinh quyển thế giới Đồng Nai, VQG Cát Tiên, hồ Trị An, suối Mơ, thác Mơ, núi Bà Rá; các làng nghề truyền thống, làng dân tộc…Một trong những sự thay đổi lớn nhất tại khu vực Nam Cát Tiên phải kể đến sự hồi sinh của Làng du lịch cộng đồng Tà Lài. Ðây là điểm đến ấn tượng trên bản đồ du lịch trong nước và quốc tế với các hoạt động trải nghiệm sinh hoạt văn hóa của người S’tiêng, Châu Mạ tại xã Tà Lài, tỉnh Đồng Nai.

VQG Cát Tiên trở thành điểm đến thu hút du khách trong và ngoài nước. (Ảnh: NM).

Trước đó năm 2020, du lịch Tà Lài có dấu hiệu suy giảm. Các hoạt động du lịch trầm lắng và gần như không mang lại giá trị kinh tế cho người dân. Tuy nhiên, không để du lịch Tà Lài phục hồi,  những hoạt động du lịch trải nghiệm cộng đồng gắn với sự sẻ chia, bảo vệ môi trường được người dân tích cực triển khai.

Với những nỗ lực đó, tháng 5-2025, sản phẩm du lịch Tà Lài Eco Lodge tại Làng du lịch cộng đồng Tà Lài được Chương trình Chứng nhận du lịch bền vững Đông Nam Á (ICRT-SEA) trao Giải thưởng Du lịch có trách nhiệm Đông Nam Á 2025. Mới đây nhất, vào cuối tháng 10-2025, Khu nghỉ dưỡng Cát Tiên Jungle Lodge tại xã Nam Cát Tiên được Hiệp hội Kinh doanh quốc tế (International Business Association) trao Giải thưởng Top 10 khách sạn tốt nhất thế giới năm 2025 (World’s 10 Best Boutique Hotel Awards 2025).

Phát huy giá trị di sản sinh thái Nam Cát Tiên không chỉ mang ý nghĩa bảo tồn tài nguyên, môi trường, mà còn mở ra hướng đi bền vững cho ngành du lịch Đồng Nai. Với định hướng khai thác dựa trên nguyên tắc hài hòa giữa gìn giữ thiên nhiên và phát triển kinh tế, địa phương đang từng bước hình thành thương hiệu du lịch đặc trưng, khác biệt so với các vùng lân cận.

Nam Cát Tiên có tiềm năng lớn nhờ hệ sinh thái rừng nhiệt đới phong phú, nhiều loài động thực vật quý hiếm cùng không gian văn hóa bản địa đặc sắc, tạo nên sức hút mạnh mẽ cho du khách trong và ngoài nước. Đẩy mạnh phát triển du lịch Nam Cát Tiên sẽ không chỉ mang lại lợi ích kinh tế mà còn góp phần lan tỏa thông điệp về trách nhiệm với thiên nhiên.

Đồng Nai đang khẳng định vị thế là địa phương tiên phong trong việc gắn kết giữa bảo tồn và phát triển, biến di sản sinh thái Nam Cát Tiên trở thành biểu tượng cho du lịch xanh khu vực Đông Nam Bộ.

Minh An