Đồng Nai khoanh vùng bảo tồn, phát triển các loài dược liệu

TMO - Tỉnh Đồng Nai tiếp tục bảo tồn và khai thác bền vững cây thuốc tự nhiên và phát triển trồng cây thuốc có tiềm năng về giá trị y tế, kinh tế góp phần đa dạng hóa cơ cấu cây trồng và nâng cao thu nhập cho người dân trên địa bàn tỉnh.

Theo đánh giá của Viện Dược liệu (Bộ Y tế), Đồng Nai có quỹ đất phong phú, phì nhiêu, các loại đất khá đại diện cho các loại đất trong vùng và phù hợp các cây công nghiệp, lương thực và dược liệu. Khí hậu nhiệt đới gió mùa cận xích đạo với nền nhiệt độ cao, có hai mùa rõ rệt là những đặc điểm tương đối đặc trưng của các tỉnh vùng Nam Bộ. Thành phần loài cây thuốc của tỉnh Đồng Nai rất phong phú, đa dạng. Riêng tại Khu Bảo tồn Thiên nhiên - Văn hóa Đồng Nai đã ghi nhận được 1.552 loài thực vật, trong đó có nhiều loài đặc hữu, quý, hiếm với nhiều giá trị khác nhau.  

Tiếp tục triển khai Kế hoạch bảo tồn và phát triển dược liệu tỉnh Đồng Nai đến năm 2025 và định hướng đến năm 2035, tỉnh Đồng Nai sẽ bảo tồn khai thác bền vững cây thuốc tự nhiên và phát triển trồng cây thuốc có tiềm năng về giá trị y tế, kinh tế, là thế mạnh của địa phương đáp ứng nhu cầu thị trường, góp phần đa dạng hóa cơ cấu cây trồng và nâng cao thu nhập cho người dân trên địa bàn tỉnh.

Công nhận tại công ty dược phẩm trên địa bàn tỉnh thu hoạch cây trinh nữ đưa vào sơ chế (Ảnh: BN). 

Trong đó, tỉnh sẽ tiếp tục nghiên cứu bảo tồn và phát triển các nguồn gen đặc hữu, quý, hiếm, có giá trị kinh tế cao tại tỉnh Đồng Nai gồm 18 loài cây thuốc thuốc đặc hữu, quý hiếm, có giá trị có tên trong Sách đỏ Việt Nam (2007), Danh lục đỏ cây thuốc Việt Nam (2019) và Nghị định 84/2021 NĐ-CP về quản lý động thực vật rừng nguy cấp, quý, hiếm và thực thi công ước CITES. Các địa điểm bảo tồn bao gồm: Khu Bảo tồn Thiên nhiên - Văn hóa Đồng Nai; Vườn Quốc gia Cát Tiên, và Rừng phòng hộ Tân Phú. 

Tỉnh sẽ xây dựng Quy trình khai thác bền vững một số loài cây dược liệu có tiềm năng khai thác và sử dụng ở tỉnh gồm các nội dung cơ bản sau: Tên cây dược liệu; tên khoa học; Tiêu chuẩn cây khai thác; Thời vụ khai thác thích hợp; Phương pháp khai thác/thu hái; Phương pháp chế biến sơ bộ dược liệu đã khai thác/thu hái.

Nghiên cứu xây dựng quy trình nhân giống, trồng và sơ chế một số loài cây dược liệu theo GACP-WHO tại tỉnh. Xây dựng hệ thống cơ sở dữ liệu truy xuất nguồn gốc, trao đổi thông tin trong chuỗi sản xuất, tiêu thụ dược liệu. Dữ liệu kết nối, cập nhật, và trao đổi thông tin liên ngành, liên nhà trong chuỗi sản xuất, tiêu thụ dược liệu phục vụ công tác sản xuất, phân phối tiêu thụ dược liệu, tối ưu hóa cung và cầu dược liệu một cách tự chủ.

Địa phương này ưu tiên phát triển 15 loài cây dược liệu tại 3 vùng của tỉnh: Vùng I (khu vực phía Bắc tỉnh Đồng Nai): phát triển trồng dưới tán rừng 4 loài/nhóm loài cây dược liệu là Bách bệnh, Sa nhân, Trà hoa vàng, Lá khôi; Trồng tập trung hoặc xen canh 3 loài là Dó bầu, Nhân trần, Thiên môn đông.  

Vùng II (Vùng gò đồi trung tâm): Phát triển 4 loài/nhóm loài tập trung hoặc xen cây công nghiệp/cây ăn quả là: Xáo tam phân, Trinh nữ hoàng cung, Nhân trần, Thiên môn đông. Vùng III (Khu vực phía Đông - Nam tỉnh): Phát triển 8 loài/nhóm loài tập trung hoặc trồng xen cây công nghiệp/cây ăn quả gồm có: Hoài sơn, Kim ngân, Lạc tiên, Mạch môn, Nhàu, Sâm bố chính, Thiên môn đông, Trinh nữ hoàng cung.  

Các doanh nghiệp, tổ chức, cá nhân đầu tư sản xuất giống cây dược liệu ở tỉnh phối hợp chặt chẽ với các đơn vị chuyên nghiên cứu, sản xuất giống cây dược liệu chuyển giao quy trình sản xuất giống sạch bệnh, năng suất và chất lượng cao, đặc tính tốt, phù hợp với từng vùng sinh thái, phục vụ sản xuất dược liệu trên địa bàn tỉnh. Căn cứ vào sản lượng dược liệu thu hái từ tự nhiên và trồng trọt dự kiến qua các năm, định hướng đến năm 2035 xây dựng các cơ sở sơ chế, chế biến dược liệu. 

Đồng Nai hướng tới mục tiêu mở rộng các cơ sở sơ chế, chế biến dược liệu.  

Tỉnh hướng tới mục tiêu xây dựng vùng sản xuất dược liệu có 01 - 02 chuỗi liên kết nghiên cứu, nuôi trồng, chế biến, sản xuất các sản phẩm chất lượng cao đáp ứng nhu cầu thị trưởng, tuân thủ nguyên tắc, tiêu chuẩn thực hành tốt trồng và thu hái cây thuốc của Tổ chức Y tế thế giới (GACP-WTIO) bằng việc áp dụng công nghệ cao.

Để đạt được các mục tiêu trên, Đồng Nai triển khai hiệu quả công tác quy hoạch và quản lý quy hoạch, thông tin dự báo định hướng sản xuất gắn với thị trường và chuyển giao tiến bộ khoa học kỹ thuật. Xây dựng quy hoạch chi tiết từng vùng trồng dược liệu, phát huy lợi thế sản phẩm truyền thống đặc trưng địa phương, nâng cao hiệu quả sử dụng tài nguyên đất. Tích tụ ruộng đất qua hình thức liên kết hình thành HTX, Tổ hợp tác sản xuất nông nghiệp, hình thành nên chuỗi giá trị hàng hóa nông sản.

Khuyến khích quy hoạch các vùng trồng cây dược liệu tập trung để đảm bảo hiệu quả cho công tác quản lý. Vận động nông dân góp quyền sử dụng đất, lao động, liên kết với các doanh nghiệp để có diện tích đất tập trung liền khoảnh để sản xuất dược liệu. Huy động các hộ gia đình và hợp tác xã thực hiện với sự phối kết hợp giữa bốn nhà: nhà quản lý, nhà khoa học, nhà doanh nghiệp, nhà nông. 

Áp dụng các tiến bộ kỹ thuật trong sản xuất giống, chăm sóc, thu hái và bảo quản, nâng cao chất lượng chế biến theo các tiêu chuẩn đã được Bộ Y tế ban hành. Xây dựng các mô hình ứng dụng các công nghệ mới, tiên tiến trong sản xuất. Tăng cường công tác khuyến nông, hướng dẫn người sản xuất thực hiện đúng quy trình kỹ thuật về canh tác, thu hái, bảo quản để duy trì và nâng cao sản xuất, chất lượng sản phẩm.

Tập trung cho nghiên cứu, tuyến chọn, lai tạo, nhập nội giống cây dược liệu có ưu thế vượt trội, đáp ứng yêu cầu thị trường; nghiên cứu xây dựng, hoàn thiện quy trình canh tác, thâm canh, bảo quản sau thu hoạch, chế biến đóng gói dược liệu đảm bảo tiêu chí GACP-WHO; tăng cường công tác khuyến nông, xây dựng mô hình trình diễn liên kết tổ chức sản xuất, chế biến, tiêu thụ sản phẩm.../.

Mạnh Cường