[Quản lý chất thải rắn sinh hoạt] Cần thống nhất đầu mối quản lý (Bài 1)

TMO - Những năm gần đây, vấn đề xử lý chất thải rắn, trong đó có rác thải sinh hoạt luôn là chủ đề được dư luận quan tâm bởi vấn đề này đang gây tác động tiêu cực đến môi trường, hệ sinh thái, sức khỏe người dân cũng như mỹ quan đô thị.

Theo các chuyên gia, những Quy định, Nghị định và Thông tư về Quản lý chất thải rắn đã nêu rõ quyền, nghĩa vụ và trách nhiệm của cơ quan, tổ chức, cộng đồng dân cư, hộ gia đình và cá nhân trong hoạt động giảm thiểu chất thải rắn sinh hoạt phát sinh tại nguồn. Để đạt được hiệu quả cao trong việc thực thi Luật, cần nâng cao năng lực thực hiện của địa phương; vai trò đồng thuận của người dân và xã hội trong việc cùng thực hiện quản lý chất thải rắn sinh hoạt theo quy định của pháp luật; tăng cường hạ tầng kỹ thuật và công nghệ đảm bảo thực hiện tốt công tác quản lý chất thải rắn sinh hoạt, nhất là công tác giám sát, thanh tra.

Các chuyên gia nêu quan điểm, hàng năm, cơ quan quản lý môi trường của Nhà nước phải thực hiện đánh giá về thực hiện pháp luật bảo vệ môi trường đối với quản lý chất thải rắn sinh hoạt, từ đó có những điều chỉnh phù hợp, nhất là đối với quy định trong các nghị định, thông tư.

Cần thống nhất đầu mối quản lý chất thải rắn sinh hoạt.

Trong Hội thảo do Hội Bảo vệ Thiên nhiên và Môi trường Việt Nam tổ chức mới đây về công tác quản lý thu gom, vận chuyển, xử lý chất thải rắn sinh hoạt, TS. Trần Văn Miều, Phó Chủ tịch Hội Bảo vệ Thiên nhiên và Môi trường Việt Nam cho rằng, cần thực hiện một số giải pháp như: Các cơ quan chức năng cần thống nhất đầu mối trong chỉ đạo thực hiện công tác bảo vệ môi trường và ứng phó với biến đổi khí hậu; Trung ương và địa phương xây dựng chính sách cần tham vấn nhân dân, đối thoại với nhân dân và đảm bảo công tác phản biện, kiểm tra và giám sát của cộng đồng dân cư.

Ông nêu quan điểm, Chính phủ, Bộ Tài nguyên và Môi trường cần xác định lộ trình từ nay đến năm 2024 tổ chức thực hiện phân loại rác tại nguồn, thu tiền theo khối lượng hoặc trọng lượng rác và xử phạt vi phạm hành chính đối với vi phạm không phân loại rác; tăng cường truyền thông phổ biến cho người dân biết về những chính sách mới về thu gom, vận chuyển, xử lý chất thải rắn sinh hoạt; phát huy vai trò của các đoàn thể nhân dân trong tuyên truyền vận động đoàn viên, hội viên và người dân thực hiện thu gom, phân loại rác tại nguồn, sử dụng bao bì đúng quy định và chuyển giao rác cho đơn vị dịch vụ.

Ngoài ra, các đơn vị, địa phương tăng cường công tác theo dõi, kiểm tra, nhắc nhở người dân; quy hoạch xây dựng các điểm thu gom rác hợp lý, thuận tiện và đảm bảo cảnh quan môi trường; tăng cường năng lực cho đội ngũ cán bộ cấp xã làm nhiệm vụ theo dõi việc phân loại rác và xử phạt các hành vi vi phạm.

Theo các chuyên gia, công tác xử lý chất thải rắn còn nhiều khó khăn, bất cập. Một phần do chưa thực hiện phân loại chất thải rắn sinh hoạt tại nguồn. Cho đến nay, các địa phương (đặc biệt là Hà Nội và TP. HCM) mới chỉ làm tốt công tác phân loại chất thải rắn tại nguồn đối với chất thải công nghiệp và y tế, còn phân loại chất thải rắn sinh hoạt vẫn đang là bài toán khó tìm lời giải. Điều này tạo gánh nặng thêm cho công tác thu gom, vận chuyển và xử lý.

Bàn về công nghệ xử lý, theo các chuyên gia, hiện nay công nghệ xử lý chất thải đa số vẫn sử dụng công nghệ lạc hậu. Một số nhà thầu duy trì vệ sinh môi trường năng lực còn hạn chế, chưa chủ động nghiên cứu, cải tiến công nghệ thu gom; hầu hết nhà thầu tại các địa bàn sử dụng các hình thức thu gom thu công, sử dụng phương tiện lạc hậu: Xe ba bánh, xe tự chế; nhiều địa phương vẫn thực hiện hình thức tổ đội, thu gom rác đổ về các điểm trung chuyển rồi nhà thầu mới sử dụng máy xúc lên phương tiện vận chuyển; một số xe vận chuyển cũ, chưa đảm bảo chất lượng.

Đối với các đô thị lớn, một số đơn vị chưa xây dựng phương án dự phòng, phương tiện vận chuyển đẩy nhanh tiến độ khi xảy ra sự cố tại các khu xử lý chất thải rắn sinh hoạt tập trung hoặc khi chủ đầu tư có nhiệm vụ đột xuất. Đây cũng là một trong những nguyên nhân gây ùn ứ rác thải trong thời gian vừa qua, khi điều kiện thời tiết bất lợi dẫn đến khối lượng chất thải rắn sinh hoạt thu gom chậm, tuy nhiên khi cần huy động bổ sung phương tiện vận chuyển hết rác tồn đọng tại cơ sở thì chưa đáp ứng năng lực, dẫn đến chậm giải phóng các điểm tập kết, gây bức xúc cho người dân. Việc xây dựng hạ tầng cho thu gom, vận chuyển và xử lý chất thải rắn rất chậm và bất cập. Tại khu vực nội thành, việc tìm quỹ đất để xây dựng các điểm tập kết chất thải rắn sau khi thu gom từ các ngõ xóm rất khó khăn, hầu hết mang tính tạm thời. Không khó để bắt gặp các xe đẩy rác được gia cố thêm bằng các thanh gỗ, tre đầy ắp gây mất mỹ quan đô thị.

Tại những khu đô thị, quá trình đô thị hóa cùng với sự gia tăng dân số đã kéo theo các vấn đề về chất thải rắn và rác thải sinh hoạt tăng về khối lượng, gây áp lực lớn cho công tác bảo vệ môi trường. Việc thu gom, xử lý rác thải sinh hoạt bảo đảm hiệu quả đối với các đô thị lớn như Hà Nội và TP. HCM không chỉ là vấn đề ở địa phương. Việc này đòi hỏi cần triển khai đồng bộ nhiều giải pháp từ phân loại rác, đầu tư hạ tầng đến các chính sách đi kèm và phải có lộ trình phù hợp, đặc biệt phải thống nhất đầu mối quản lý.

Bài tiếp theo: “Ai gây ô nhiễm, người đó phải trả tiền” (Bài 2)

Phạm Yến – Thanh Bình