Phát triển bền vững ngành thủy sản: Giảm đánh bắt, tăng nuôi trồng

TMO - Tận dụng, khai thác tiềm năng, thế mạnh phát triển nguồn lợi thủy sản, ngành nông nghiệp tỉnh Vĩnh Long đã đẩy mạnh phát triển ngành thủy sản theo hướng tăng tỷ trọng sản lượng nuôi trồng, tập trung vào các loài đặc sản có chất lượng, giá trị cao, đa dạng sản phẩm.

Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tỉnh Vĩnh Long, vùng nuôi cá lồng, bè ở địa phương này tập trung chủ yếu các xã cù lao thuộc huyện Long Hồ và TP Vĩnh Long. Ngoài 2 đối tượng chủ lực là cá tra và cá điêu hồng, người dân còn nuôi một số đối tượng thủy sản có giá trị kinh tế để tăng giá trị sản xuất và giảm thiểu rủi ro trong sản xuất như: tôm càng xanh, thát lát, cá hô, cá trê vàng, cá lóc, lươn, ba ba, ếch… Tính đến tháng 5/2023, toàn tỉnh hiện có khoảng 1.200 chiếc lồng, bè đang thả nuôi; có gần 360ha nuôi cá tra thâm canh giảm 3,5% so với cùng kỳ (trong đó, hiện có trên 190ha đang thả nuôi, giảm 21,7% so với cùng kỳ 2022). 

Để hỗ trợ nghề nuôi thủy sản phát triển, thời gian qua, bên cạnh việc hỗ trợ con giống, ngành chức năng cũng đã tổ chức nhiều buổi hội thảo, các lớp tập huấn chuyển giao khoa học kỹ thuật để người dân chuyển đổi từ mô hình nuôi truyền thống sang mô hình nuôi theo hướng an toàn VietGAP có hiệu quả. ngành chuyên môn theo dõi sát tiến độ thu hoạch cá lồng bè và cá nuôi theo hướng xuất khẩu; kiểm soát chặt chẽ các cơ sở sản xuất kinh doanh con giống và thức ăn thủy sản, đảm bảo cung cấp nguồn giống, thức ăn có chất lượng tốt phục vụ cho nuôi trồng thủy sản; đồng thời, đề ra giải pháp xúc tiến tìm kiếm thị trường đầu ra cho sản phẩm thủy sản.

Tuy nhiên, thời gian qua, người nuôi thủy sản vẫn gặp một số khó khăn như: nguồn giống chất lượng khan hiếm, giá thức ăn đầu vào tăng, nguồn lực đầu tư cho phát triển thủy sản chưa tương xứng với nhu cầu và chỉ tiêu tăng trưởng; giá cá tra nguyên liệu giữ ở mức thấp trong thời gian dài khiến nhiều doanh nghiệp, người nuôi cá tra bị thua lỗ, không còn vốn tái sản xuất. Trong khi đó, thời tiết thay đổi thất thường nên tiềm ẩn nguy cơ dịch bệnh, khiến người nuôi lo lắng.

Tỉnh Vĩnh Long xây dựng vùng nuôi cá tra an toàn thực phẩm theo quy trình nuôi tiên tiến VietGAP giai đoạn 2023 - 2025. 

Tỉnh Vĩnh Long cũng đang tập trung tận dụng tối đa tiềm năng, lợi thế về điều kiện tài nguyên, nhân lực để phát triển ngành thủy sản trở thành ngành sản xuất hàng hóa, dịch vụ theo hướng hiện đại, có năng suất, chất lượng và giá trị gia tăng cao. Đến năm 2030, Vĩnh Long phấn đấu diện tích nuôi trồng thủy sản đạt 2.250 ha; trong đó diện tích nuôi cá tra 500 ha và có 2.000 lồng bè nuôi thủy sản. Tổng sản lượng thủy sản đạt 166.000 tấn/năm.

Để đạt được mục tiêu trên, ngành nông nghiệp tỉnh tập trung phát triển sản xuất thủy sản theo hướng ứng dụng công nghệ cao gắn với bảo vệ môi trường; ứng dụng tiến bộ khoa học kỹ thuật để nâng cao năng suất, chất lượng, giá trị sản xuất thủy sản. Tỉnh cũng khuyến khích đầu tư phát triển nuôi trồng thủy sản ở các khu vực đất nông nghiệp canh tác không hiệu quả, ảnh hưởng xâm nhập mặn với các loài thủy sản nuôi phù hợp, góp phần cải thiện thu nhập cho lao động nông thôn, xây dựng nông thôn mới.

Trước đó, dự án Hỗ trợ xây dựng vùng nuôi cá tra an toàn thực phẩm theo quy trình nuôi tiên tiến VietGAP giai đoạn 2023 – 2025” thuộc Chương trình khuyến nông được UBND tỉnh phê duyệt với mục tiêu  xây dựng các vùng nuôi cá tra phát triển theo hướng bền vững ứng dụng quy trình VietGAP nhằm nâng cao chất lượng sản phẩm, đảm bảo an toàn thực phẩm, an toàn dịch bệnh, an toàn môi trường và truy xuất được nguồn gốc. 

Tổng quy mô đầu tư xây dựng mô hình là 80 ha nuôi cá tra được đào tạo, đánh giá, chứng nhận VietGAP. Cùng với đó là tập huấn chuyển giao kỹ thuật nuôi cá tra thâm canh theo quy trình VietGAP; giám sát chủ động dịch bệnh cá tra (thu 156 mẫu cá và 156 mẫu bùn để giám sát bệnh gan thận mủ và bệnh xuất huyết trên cá tra); giám sát chủ động môi trường (thu 156 mẫu nước ao nuôi để giám sát các chỉ tiêu môi trường ao nuôi cá tra) và kiểm soát dư lượng chất cấm (thu 30 mẫu cá tra để kiểm soát dư lượng chất cấm trong quá trình nuôi)…

Địa điểm thực hiện dự án tại các xã An Bình, Bình Hòa Phước, Đồng Phú, Hòa Ninh (huyện Long Hồ), xã Quới An, Quới Thiện, Thanh Bình, Tân An Luông (huyện Vũng Liêm), xã Phú Thành, Lục Sĩ Thành (huyện Trà Ôn), xã Chánh An, An Phước, Tân An Hội, Tân Long Hội, Tân Long, thị trấn Cái Nhum, Mỹ An (huyện Mang Thít), xã Tân Quới, Tân Bình, Tân An Thạnh (huyện Bình Tân) và xã Ngãi Tứ (huyện Tam Bình). 

Tỉnh Vĩnh Long đã đẩy mạnh phát triển ngành thủy sản theo hướng tăng tỷ trọng sản lượng nuôi trồng, tập trung vào các loài đặc sản có chất lượng, giá trị cao, đa dạng sản phẩm. 

Kế hoạch thực hiện Chiến lược phát triển thủy sản đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045 trên địa bàn tỉnh Vĩnh Long nhấn mạnh những nhiệm vụ quan trọng đối với lĩnh vực nuôi trồng thủy sản. Phát triển nuôi trồng thủy sản ứng dụng công nghệ tiên tiến (công nghệ ương, nuôi bể nổi, công nghệ Biofloc, Semi-Biofloc, công nghệ tuần hoàn, nhà kín.…) đối tượng chủ lực, kinh tế của tỉnh: cá tra, tôm càng xanh, cá lóc, cá thác lác cườm, cá rô phi (điêu hồng), lươn,….

Góp phần tiết kiệm và sử dụng hiệu quả nguồn tài nguyên đất- nước, giảm xả thải ô nhiễm môi trường, giảm sử dụng hóa chất, kháng sinh trong nuôi trồng thủy sản, tăng năng suất, hiệu quả kinh tế. Phát triển các vùng nuôi đối tượng chủ lực theo liên kết chuỗi có chỉ dẫn địa lý, mã số vùng nuôi, gắn với thị trường tiêu thụ. Đảm bảo các vùng nuôi đối tượng chủ lực đều được đăng ký mã số nuôi trồng, tăng số lượng cơ sở được chứng nhận tiêu chuẩn nuôi trồng (GAP, ASC, BAP,…).

Phát triển các cơ sở sản các loài giống thủy sản có giá trị kinh tế. Trong đó xây dựng ít nhất 01 cơ sở sản xuất giống thủy sản trên địa bàn tỉnh được chứng nhận cơ sở sản xuất giống an toàn sinh học, an toàn dịch bệnh, cung cấp con giống chất lượng, sạch bệnh trong và ngoài tỉnh.  Xây dựng bản đồ số hóa dữ liệu quan trắc, cảnh báo, giám sát môi trường nguồn nước ở các vùng nuôi trồng thủy sản, nuôi lồng bè tập trung trên địa bàn tỉnh, tích hợp vào hệ thống dữ liệu quan trắc, giám sát môi trường quốc gia.

Phát triển nuôi trồng thủy sản tại ở các vùng xâm nhập mặn mới hình thành do ảnh hưởng của biến đổi khí hậu, và các vùng này không còn lợi thế để duy trì sản xuất nông nghiệp có hiệu quả. Phát triển các vùng nuôi thủy sản sinh thái, nuôi hữu cơ, nuôi lồng bè, nuôi kết hợp thân thiện môi trường, sản xuất sản phẩm sạch, an toàn thực phẩm đáp ứng nhu cầu tiêu thụ nội địa và xuất khẩu.

Trong bối cảnh nguồn lợi thủy sản tự nhiên ngày càng cạn kiệt thì việc chuyển hướng sang phát triển nuôi biển theo hướng công nghiệp hiện đại, bền vững là hết sức cấp thiết Mặc dù đánh bắt trên biển vẫn là lĩnh vực quan trọng, chiếm gần 43% trong tổng sản lượng thủy sản và chiếm hơn 40% về kim ngạch xuất khẩu thủy sản, nhưng lĩnh vực này đang đối mặt với muôn vàn khó khăn, rủi ro, thách thức.

Theo Tổng cục Thủy sản, định hướng của ngành thủy sản là chuyển dịch giảm sản lượng đánh bắt, tăng sản lượng nuôi biển nhưng vẫn đảm bảo xuất khẩu tăng trưởng giá trị kim ngạch hàng năm ở mức 4-5%. Vấn đề cấp thiết hiện nay của ngành thủy sản Việt Nam là chuyển từ khai thác sang nuôi trên biển, đồng thời quản lý chặt chẽ theo quy hoạch nuôi trồng thủy sản để cải thiện chuỗi giá trị.  

Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định 1664/QĐ-TTg ngày 4/10/2021 phê duyệt Đề án phát triển nuôi trồng thủy sản trên biển đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045. Mục tiêu chung của Đề án là phát triển nuôi biển trở thành một ngành sản xuất hàng hóa quy mô lớn, công nghiệp, đồng bộ, an toàn, hiệu quả, bền vững và bảo vệ môi trường sinh thái; tạo ra sản phẩm có thương hiệu, đáp ứng nhu cầu của thị trường trong nước và xuất khẩu.

Minh Phương