Nghiên cứu hình thành mô hình liên kết cụm, xã về phòng chống thiên tai, dịch bệnh

TMO – Tình trạng bố trí cán bộ ở cấp xã hiện nay, số lượng tuy đủ nhưng chất lượng chưa đáp ứng yêu cầu. Nhiều cán bộ công chức được tuyển dụng từ trước khi cải cách, không đáp ứng tiêu chuẩn mới về năng lực, trình độ và kinh nghiệm, nhất là trong các lĩnh vực chuyên môn phức tạp như xây dựng, đất đai, tài chính – kế toán, công thương, nông nghiệp – môi trường.

6 tháng đầu năm 2025, tình hình kinh tế - xã hội các tỉnh Đồng Tháp, An Giang, Cà Mau và Vĩnh Long đạt được nhiều kết quả tích cực. Cụ thể, tăng trưởng GRDP đạt mức khá, trong đó An Giang và Vĩnh Long dẫn đầu với mức tăng xấp xỉ hoặc vượt 8%. Các ngành công nghiệp-xây dựng và dịch vụ tiếp tục giữ vai trò chủ lực thúc đẩy tăng trưởng.

Ngành công nghiệp - xây dựng tăng trưởng mạnh tại cả 04 địa phương, đóng vai trò động lực then chốt. Ngành dịch vụ phục hồi tốt, đặc biệt ở An Giang và Cà Mau nhờ du lịch nội địa phát triển, nông nghiệp tăng trưởng chậm tại các địa phương do chịu tác động bởi biến đổi khí hậu và biến động giá.

(Ảnh minh họa)

Tổng kim ngạch xuất khẩu tỉnh An Giang đạt 640 triệu USD, tăng hơn 9% so với cùng kỳ. Các mặt hàng chủ lực gồm gạo, thủy sản và rau quả chế biến. Tỉnh Đồng Tháp xuất khẩu đạt trên 600 triệu USD, tăng nhẹ so với cùng kỳ với ngành thủy sản và trái cây đóng vai trò chủ đạo. Tỉnh Cà Mau xuất khẩu tăng 7,4% đạt khoảng 670 triệu USD chủ yếu từ ngành tôm và hàng thủy sản chế biến. Tỉnh Vĩnh Long xuất khẩu đạt khoảng 385 triệu USD tăng gần 11% so với cùng kỳ, tập trung vào hàng may mặc, đồ gỗ và nông sản chế biến.

Các địa phương đã đạt được những kết quả tích cực trong thu hút đầu tư và phát triển doanh nghiệp nhờ vào việc cải thiện môi trường đầu tư, đẩy mạnh xúc tiến thương mại, tập trung vào thế mạnh địa phương, thu hút các tập đoàn, doanh nghiệp lớn trong và ngoài nước đầu tư vào các lĩnh vực chế biến và năng lượng tái tạo. 

Trong đó, Cà Mau nổi bật với các dự án năng lượng và công nghiệp trọng điểm như Nhà máy điện khí LNG, Đạm Cà Mau mở rộng. Tỉnh Vĩnh Long có bước phát triển mạnh mẽ trong thu hút FDI, đặc biệt tại các KCN như Hòa Phú, Bình Minh với vốn FDI đạt trên 1 tỷ USD. Đồng Tháp và An Giang tập trung thu hút đầu tư vào lĩnh vực chế biến nông - thủy sản và logistics gắn với vùng nguyên liệu. Hơn 1.000 doanh nghiệp thành lập mới tại mỗi địa phương, chủ yếu trong lĩnh vực thương mại, dịch vụ, chế biến nông sản và logistics. Tỷ lệ doanh nghiệp đăng ký trực tuyến đạt từ 95-100%. Các địa phương đều đẩy mạnh cải cách thủ tục hành chính, ứng dụng công nghệ trong cấp phép và hỗ trợ nhà đầu tư. Các doanh nghiệp có xu hướng chuyển từ đầu tư nhỏ lẻ sang các dự án có quy mô lớn, công nghệ cao, gắn với chuỗi giá trị sản xuất.

Về nhà ở xã hội, tỉnh An Giang dẫn đầu trong 4 địa phương về tiến độ xây dựng nhà ở xã hội, đã xây dựng chính sách cụ thể để thu hút nhà đầu tư vào lĩnh vực xây dựng nhà ở xã hội, đã hoàn thành 1.809 căn đạt 72% kế hoạch năm 2025. Với mục tiêu là 6.500 căn nhà đến năm 2030. Tỉnh cũng đã hoàn thành hơn 3.100 căn thực hiện chương trình xóa nhà tạm, nhà dột nát cho hộ nghèo, hộ chính sách.

Đồng Tháp, Vĩnh Long và Cà Mau đang trong giai đoạn đầu triển khai, các dự án đang trong giai đoạn hoàn tất thủ tục pháp lý. Các địa phương đã tích cực rà soát, lồng ghép chỉ tiêu nhà ở xã hội vào kế hoạch phát triển đô thị và KCN, tuy nhiên, chưa đạt tiến độ như kỳ vọng.

Trong 7 tháng đầu năm 2025 tình hình thực hiện kế hoạch đầu tư công tại các tỉnh An Giang, Đồng Tháp, Vĩnh Long và Cà Mau có nhiều chuyển biến tích cực, tuy nhiên vẫn còn một số khó khăn, vướng mắc khiến tỷ lệ giải ngân chưa đồng đều. Cụ thể, tỷ lệ giải ngân số vốn đầu tư công theo kế hoạch đầu tư công năm 2025 của Đồng Tháp đạt 33,5%; Vĩnh Long đạt 36%; Cà Mau ước đạt 27,2%; An Giang đạt 22,79% vốn địa phương, 27,90% vốn Trung ương. Nhìn chung các địa phương đã tích cực đẩy nhanh tiến độ thực hiện các dự án, tuy nhiên tỷ lệ giải ngân vẫn còn thấp so với bình quân cả nước là 39,45%.

Về chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững, Đồng Tháp giải ngân đạt 85,9% kế hoạch; Vĩnh Long đạt 30,38%; Cà Mau đạt 11,1%; An Giang đạt 58,8%. Giải ngân chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới của Đồng Tháp đạt 59,2% kế hoạch; An Giang đạt 73,16%; Vĩnh Long đạt 39,13%; Cà Mau đạt 64,9%. Về chương trình phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số, Cà Mau giải ngân đạt 37,7% kế hoạch; An Giang đạt 43,5%.

Phó Thủ tướng Chính phủ Trần Hồng Hà. Ảnh: TK

Mới đây, trong buổi làm việc với các tỉnh An Giang, Cà Mau, Đồng Tháp, Vĩnh Long về đôn đốc, tháo gỡ khó khăn, vướng mắc trong sản xuất kinh doanh, xuất nhập khẩu, thúc đẩy tăng trưởng kinh tế, xây dựng hạ tầng, nhà ở xã hội, đầu tư công, các chương trình mục tiêu quốc gia và công tác triển khai chính quyền địa phương 2 cấp, Phó Thủ tướng Chính phủ Trần Hồng Hà nhấn mạnh yêu cầu các địa phương đánh giá lại toàn diện tình hình giải ngân vốn đầu tư công và các chương trình mục tiêu quốc gia. Trong đó, 4 tỉnh Đồng Tháp, An Giang, Cà Mau và Vĩnh Long được chỉ rõ là có tỷ lệ giải ngân thấp hơn mức trung bình cả nước.

Phó Thủ tướng Chính phủ yêu cầu các địa phương khẩn trương xác định rõ nguyên nhân chủ quan và khách quan, nhất là các điểm nghẽn liên quan đến thủ tục đất đai, đấu thầu, cấp phép xây dựng, và phân bổ vốn. Trong bối cảnh hệ thống pháp luật đã được sửa đổi, hoàn thiện đáng kể với nhiều luật và nghị định mới ban hành, địa phương cần rà soát kỹ để phát hiện vướng mắc còn tồn tại do tổ chức thực thi, không chờ đợi sửa luật tiếp theo.

Đối với các dự án bị chậm do vướng mắc pháp lý, nhất là các dự án liên quan đến kết luận thanh tra, kiểm tra hoặc bản án, Chính phủ đang trình Bộ Chính trị xem xét cơ chế cho phép các địa phương xử lý theo hướng, dự án đã có kết luận thì xem xét cho triển khai tiếp sau khi khắc phục; những dự án chưa có kết luận sẽ tạm loại khỏi danh mục vướng mắc để không ảnh hưởng kế hoạch đầu tư.

Về lâu dài, Phó Thủ tướng Chính phủ đề nghị Bộ Tài chính và các bộ ngành liên quan tổng hợp các đề xuất cụ thể, phân loại theo nhóm kiến nghị đã giải quyết xong, đang xử lý, và cần có cam kết thời hạn hoàn thành. Các địa phương được giao trách nhiệm thống kê các dự án chậm triển khai, báo cáo kèm theo nguyên nhân và đề xuất xử lý, nhằm có cơ sở ra quyết định ở cấp Trung ương.

Phó Thủ tướng Chính phủ cũng lưu ý đến việc lồng ghép đầu tư công với các chương trình phát triển hạ tầng vùng biên, vùng sâu, như các tuyến đường kết nối Đất Mũi – Cà Mau, cảng Hòn Khoai và tuyến tránh đô thị ở An Giang, Đồng Tháp. Các bộ, ngành được giao nhiệm vụ phối hợp xây dựng báo cáo, đề xuất cơ chế đặc thù để thúc đẩy các dự án hạ tầng có ý nghĩa chiến lược về phát triển kinh tế gắn với quốc phòng – an ninh.

Về tổ chức chính quyền cấp xã, Phó Thủ tướng ghi nhận các địa phương đã chủ động triển khai mô hình chính quyền hai cấp và được người dân đồng tình, ủng hộ. Tuy nhiên, thực tế cho thấy nhiều nơi đang gặp khó khăn về nhân sự, thiếu hụt cán bộ chuyên môn, bố trí chưa đúng người, đúng việc, và hạ tầng kỹ thuật yếu kém. Tình trạng bố trí cán bộ ở cấp xã hiện nay, số lượng tuy đủ nhưng chất lượng chưa đáp ứng yêu cầu. Nhiều cán bộ công chức được tuyển dụng từ trước khi cải cách, không đáp ứng tiêu chuẩn mới về năng lực, trình độ và kinh nghiệm, nhất là trong các lĩnh vực chuyên môn phức tạp như xây dựng, đất đai, tài chính – kế toán, công thương, nông nghiệp – môi trường...

Bên cạnh đó, tình trạng phân tán nguồn lực do chia nhỏ lực lượng từ cấp huyện về xã cũng gây khó khăn trong việc duy trì tính chuyên môn hóa. Để khắc phục, Phó Thủ tướng đề nghị các tỉnh rà soát tổng thể “ngân hàng cán bộ”, đánh giá nhu cầu theo từng lĩnh vực, từng địa bàn; từ đó tiến hành điều động, luân chuyển cán bộ từ nơi thừa sang nơi thiếu, ưu tiên sử dụng biên chế dự phòng hiện có.

Trước mắt, địa phương có thể ký hợp đồng ngắn hạn cho các vị trí cấp thiết như kế toán, địa chính… Sau đó, khi có quy định đầy đủ về tiêu chí chức danh, sẽ tuyển dụng chính thức. Phó Thủ tướng Chính phủ giao Bộ Nội vụ khẩn trương xây dựng, sớm ban hành văn bản hướng dẫn xây dựng tiêu chí, vị trí việc làm và khung năng lực để các địa phương có cơ sở triển khai. Đồng thời nhấn mạnh giải pháp “cầm tay chỉ việc”, yêu cầu tổ chức các chương trình đào tạo chuyên sâu, thực tiễn cho cán bộ cấp xã, thay vì chỉ tập huấn lý thuyết. Với những lĩnh vực như kế toán, môi trường, xây dựng… nếu địa phương không đủ khả năng đào tạo thì cần kiến nghị bộ, ngành chủ quản hỗ trợ.

Ngoài yếu tố con người, hạ tầng kỹ thuật tại các xã cũng chưa đáp ứng được yêu cầu vận hành bộ máy mới. Các địa phương đánh giá lại hiện trạng cơ sở vật chất, trang thiết bị, hạ tầng công nghệ thông tin, trong đó lưu ý việc thiếu máy tính, máy in, thiết bị scan, đường truyền yếu đã gây cản trở nghiêm trọng đến việc triển khai dịch vụ công trực tuyến và chuyển đổi số…

Phó Thủ tướng Chính phủ gợi mở các địa phương nghiên cứu hình thành mô hình liên kết chuyên môn theo cụm, liên xã trong các lĩnh vực đặc thù như phòng chống thiên tai, dịch bệnh, y tế dự phòng, thú y, bảo vệ thực vật… Theo đó, trong khi mỗi xã chưa thể bố trí đầy đủ cán bộ chuyên môn cho từng lĩnh vực, có thể thiết lập các tổ chức chuyên môn liên kết vùng dưới sự quản lý của các cơ quan cấp tỉnh, vừa đảm bảo hiệu quả, vừa tiết kiệm nguồn lực.

Mô hình này sẽ đặc biệt hữu ích trong bối cảnh các xã mới sáp nhập có quy mô dân số lớn, địa bàn rộng, khối lượng công việc vượt khả năng xử lý của bộ máy hiện tại. Liên kết chuyên môn sẽ giúp tăng tính chủ động trong ứng phó thiên tai, dịch bệnh, đồng thời tạo tiền đề cho việc triển khai hiệu quả các nhiệm vụ phát triển bền vững tại cơ sở. Cần có cơ chế đặc thù cho các địa phương vùng sâu, vùng xa, hải đảo, nơi gặp nhiều khó khăn về nhân lực, hạ tầng và đời sống cán bộ. Cần xem xét chính sách hỗ trợ nhà ở, điều kiện đi lại, phụ cấp công tác xa để bảo đảm cán bộ yên tâm làm việc…/.

PHƯƠNG ĐIỀN