Nâng cao năng lực cạnh tranh, đẩy mạnh xuất khẩu nông, lâm, thủy sản

TMO - Xuất khẩu các mặt hàng nông, lâm, thuỷ sản nửa đầu năm 2022 đạt nhiều kết quả tích cực song các doanh nghiệp sản xuất, xuất khẩu nông sản đang đối diện với nhiều khó khăn, thách thức lớn cần tháo gỡ.

Thời gian qua, xuất khẩu đang là điểm sáng của nền kinh tế Việt Nam nửa đầu năm 2022, trong đó ngành nông nghiệp đóng vai trò chủ chốt. Cụ thể, kim ngạch xuất khẩu các mặt hàng nông, lâm, thủy sản đạt gần 28 tỷ USD, tăng 13,9% (so với cùng kỳ năm 2021).

Trong đó, 9 nhóm sản phẩm có giá trị xuất khẩu đạt trên 1 tỷ USD, gồm: cà phê, cao su, điều, rau quả, gạo, cá tra, tôm, sản phẩm gỗ, đầu vào phục vụ sản xuất. Ngành nông nghiệp đã mang về thặng dư thương mại khoảng 5,75 tỷ USD, gấp 2 lần so với cùng kỳ năm 2021.

Theo thống kê của Tổng cục Hải quan, hiện nay, nông sản Việt Nam đã có mặt tại trên 180 quốc gia và vùng lãnh thổ. Xuất khẩu không những kích thích tăng trưởng kinh tế, gia tăng thu nhập quốc dân mà còn giúp giải quyết công ăn việc làm và thu nhập ổn định cho hàng triệu lao động trong nước.  

Xuất khẩu nông, lâm, thủy sản trong 6 tháng đầu năm của nước ta tăng gần 14% so với cùng kỳ năm ngoái 

Tuy nhiên, tại tọa đàm “Nâng cao năng lực cạnh tranh, đẩy mạnh xuất khẩu nông, lâm, thủy sản” ngày 26/7 tại TP. HCM, bà Vũ Thị Ánh Hồng, Tổng biên tập Báo Hải quan nhấn mạnh, dù đạt nhiều kết quả ấn tượng, song các doanh nghiệp sản xuất, xuất khẩu nông sản đã và đang phải đối mặt với nhiều khó khăn, thách thức lớn, như: Lạm phát tăng cao ở nhiều thị trường xuất khẩu quan trọng, ảnh hưởng của chiến sự Nga - Ukraine... khiến giá vật tư, nguyên liệu đầu vào, chi phí logistics tăng mạnh; cùng với tình trạng thiếu nguyên liệu sản xuất… đã ảnh hưởng trực tiếp đến giá thành xuất khẩu hàng hóa. 

Ngoài ra, mặt hàng nông, thuỷ sản Việt Nam vẫn chủ yếu xuất khẩu sản phẩm thô, xuất khẩu tiểu ngạch còn nhiều; kim ngạch xuất khẩu vào thị trường cao cấp còn ít; quy trình nuôi trồng, thu hoạch chưa đạt chuẩn, chế biến còn hạn chế… 

Đặc biệt, tình trạng mặt hàng nông, thủy sản ùn tắc tại một số cửa khẩu phía Bắc trong thời gian qua cho thấy ngành nông nghiệp cần có sự thay đổi mạnh mẽ trong sản xuất, chế biến để có thể đáp ứng tốt hơn những yêu cầu của thị trường xuất khẩu.

Trước thực tế trên, nhiều ý kiến cho rằng ngành nông nghiệp cần có sự thay đổi mạnh mẽ trong sản xuất, chế biến để nâng cao năng lực cạnh tranh, cũng như đẩy mạnh xuất khẩu các sản phẩm nông sản vào các nước bạn hàng truyền thống của Việt Nam, cũng như các quốc gia thuộc Hiệp định Thương mại tự do Việt Nam-EU (EVFTA), Hiệp định Đối tác Toàn diện và Tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP) là rất cần thiết. 

Phó Cục trưởng Cục Giám sát Quản lý, Tổng cục Hải quan Đào Xuân Tám cho biết, thời gian qua thủ tục hải quan đối với hàng hóa xuất khẩu, đặc biệt là hàng nông, thủy sản đã được đơn giản hóa nhằm tạo thuận lợi thương mại và được ưu tiên trong thực hiện thủ tục hải quan, kiểm tra, giám sát hải quan.

Tuy nhiên, hiện nay, tình hình dịch bệnh Covid-19 vẫn có thể diễn biến phức tạp do đã xuất hiện biến chủng mới; nhiều nước trên thế giới còn áp dụng chặt chẽ các biện pháp kiểm soát phòng, chống dịch nên hoạt động xuất nhập khẩu có thể bị ảnh hưởng.

Vì vậy, để hạn chế ảnh hưởng, thiệt hại từ dịch bệnh, ngành Hải quan khuyến nghị các doanh nghiệp khi xuất nhập khẩu hàng hóa, đặc biệt là đối với mặt hàng nông, thủy sản cần lưu ý nghiên cứu, nắm bắt tình hình diễn biến dịch bệnh và chính sách kiểm soát phòng chống dịch của Việt Nam cũng như các nước có liên quan kịp thời; thực hiện hoạt động thương mại theo thông lệ quốc tế. 

Ngoài ra, các doanh nghiệp cũng cần nâng cao chất lượng nông sản đáp ứng được các điều kiện, tiêu chuẩn của các nước nhập khẩu; đa dạng hóa đối tượng khách hàng và thị trường xuất khẩu nông sản để tránh phụ thuộc vào các đối tượng, thị trường truyền thống; hoàn thành thủ tục hải quan sớm để khi hàng hóa đưa ra cửa khẩu không phải chờ đợi, bảo quản chờ xuất khẩu.

Để đẩy mạnh xuất khẩu, các doanh nghiệp cần nâng cao chất lượng, mẫu mã sản phẩm, tận dụng hiệu quả các Hiệp định thương mại tự do 

Nhằm tránh ùn ứ nông sản xuất khẩu sang Trung Quốc, đại diện Cục Xúc tiến Thương mại cho biết Bộ Công Thương tới đây sẽ tiếp tục phối hợp với các bộ, ngành liên quan hoàn thiện hệ thống hạ tầng thương mại, tăng khả năng kết nối phục vụ lưu thông hàng hóa cho sản xuất, xuất khẩu, giảm chi phí logistics.

Đồng thời, Bộ Công Thương sẽ phối hợp chặt chẽ với các tỉnh biên giới trong việc triển khai các phương án nâng cao hiệu quả và điều tiết tốt tốc độ thông quan hàng hóa xuất - nhập khẩu tại khu vực cửa khẩu biên giới giữa Việt Nam - Trung Quốc, đặc biệt là đối với các mặt hàng nông sản, thủy sản có tính chất thời vụ.

Bên cạnh đó, Bộ Công Thương cũng khuyến khích các doanh nghiệp chuyển mạnh sang xuất khẩu chính ngạch nhằm tránh rủi ro khi phụ thuộc vào hình thức buôn bán mang tính trao đổi cư dân biên giới. Các doanh nghiệp cần nhận thức rõ rằng, những quy định của Trung Quốc về nhập khẩu nông, thủy sản là những quy định mang tính kinh tế mà bất cứ nước nào muốn bảo vệ người tiêu dùng của nước họ đều phải quy định. Chính vì vậy, Việt Nam cần những giải pháp mang tính thích nghi với những quy định mới của Trung Quốc.

Tính đến thời điểm hiện tại, Việt Nam đã ký kết 15 FTA, mở ra cơ hội và tạo động lực xuất khẩu cho các doanh nghiệp. Tuy nhiên, để tận dụng được lợi thế từ các hiệp định này, các doanh nghiệp cần thay đổi tư duy kinh doanh trong bối cảnh mới, lấy sức ép về cạnh tranh là động lực để đổi mới và phát triển. Cần nâng cao chất lượng, mẫu mã sản phẩm; phát huy lợi thế cạnh tranh, tăng hiệu suất, và tận dụng tối đa lợi thế từ các hiệp định, đặc biệt là Hiệp định EVFTA. 

Hải Nam