Nâng cao hiệu quả các mô hình kinh tế tập thể, hợp tác xã

TMO - Thời gian qua, ở tỉnh Sơn La, mô hình kinh tế tập thể, hợp tác xã (HTX), đang được xác định là một trong những giải pháp quan trọng, thu hút người dân tham gia phát triển sản xuất hiệu quả. Từ đó, góp phần ổn định đời sống của các xã viên, phát triển kinh tế - xã hội địa phương.

Sau hơn 20 năm thực hiện Nghị quyết số 13 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa IX về tiếp tục đổi mới, phát triển, nâng cao hiệu quả kinh tế tập thể và 11 năm thi hành Luật Hợp tác xã năm 2012, khu vực kinh tế tập thể, HTX trên địa bàn Sơn La đã có bước phát triển đáng kể. Các HTX nông nghiệp đã chủ động trong xây dựng phương án, kế hoạch sản xuất gắn với chuỗi giá trị từ sản xuất đến tiêu thụ, góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế, giảm nghèo bền vững.

Đến hết tháng 6 năm 2023, trên địa bàn tỉnh Sơn La có 930 hợp tác xã đăng ký thành lập, 06 liên hiệp hợp tác xã. Trong đó, 06 tháng đầu năm thành lập mới 35 HTX, đạt 46,67% kế hoạch, giải thể 08 HTX, bằng 40% kế hoạch. Doanh thu bình quân 6 tháng của HTX đạt 1.500 triệu đồng; Lãi bình quân của HTX đạt 150 triệu đồng, đạt 75% kế hoạch năm 2023. Tổng số thành viên của các HTX là 38.942 người, bằng 105% kế hoạch. Tổng số lao động thường xuyên trong các HTX là 10.500 người, thu nhập bình quân người lao động đạt 48 triệu đồng/người/năm.

Phát triển kinh tế tập thể, HTX góp phần nâng cao giá trị sản xuất nông nghiệp, tạo thuận lợi trong tiêu thụ nông sản. 

Trong lĩnh vực nông, lâm, thủy sản là lĩnh vực thế mạnh của tỉnh, các HTX, Liên hiệp HTX tập trung vào trồng cây ăn quả tại những địa bàn có thế mạnh như huyện Mộc Châu, Vân Hồ, Yên Châu, Mai Sơn, Sông Mã, Phù Yên, Mường La, gắn liên kết tiêu thụ với các nhà máy chế biến trên địa bàn, sản phẩm OCOP và xuất khẩu. Lĩnh vực công nghiệp, tiểu thủ công nghiệp, điện nước các HTX chủ yếu hoạt động ngành nghề thêu dệt thổ cẩm, gia công cơ khí và sản xuất tiểu thủ công nghiệp, cung cấp điện, nước....Lĩnh vực thương mại, dịch vụ du lịch, quản lý chợ có 80 HTX hoạt động chủ yếu kinh doanh nông sản, bán hàng tạp hóa, dịch vụ du lịch, tắm nước nóng thiên nhiên. Lĩnh vực vận tải có 08 HTX tham gia thực hiện nhiệm vụ dịch vụ vận chuyển hàng nông sản và chế biến nông sản.

Theo đánh giá của UBND tỉnh, kinh tế tập thể, HTX trên địa bàn tỉnh Sơn La đã và đang góp phần chuyển dịch cơ cấu ngành trồng trọt và thúc đẩy sản xuất nguyên liệu. Từ đó, đưa khả năng cạnh tranh của các sản phẩm nông sản của tỉnh Sơn La được nâng lên trên thị trường trong và ngoài nước. Đồng thời, thúc đẩy phát triển kinh tế ở các vùng có điều kiện kinh tế - xã hội khó khăn, đặc biệt khó khăn, tạo ra sản phẩm hàng hóa lớn, tập trung và xây dựng thương hiệu hình ảnh nông sản Sơn La.

Xác định kinh tế tập thể, HTX có vai trò quan trọng thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội địa phương, huyện Mộc Châu luôn triển khai thực hiện các chính sách hỗ trợ thành lập, phát triển HTX nông nghiệp theo Luật Hợp tác xã năm 2012. Đến nay, trên địa bàn huyện có 101 HTX nông nghiệp, tổng vốn điều lệ gần 170 tỷ đồng, với hơn 1.000 thành viên, tạo việc làm cho 1.224 lao động thường xuyên, trên 1.500 lao động theo mùa vụ.

Các lĩnh vực ngành nghề chủ yếu, như: Sản xuất, kinh doanh rau, củ, cây ăn quả; sản xuất, chế biến, kinh doanh chè; nuôi trồng nấm; kinh doanh, dịch vụ vật tư nông nghiệp; nuôi cá lồng; trồng cây dược liệu; trồng, kinh doanh hoa các loại; sản xuất, kinh doanh dịch vụ nông lâm nghiệp. Trong đó có 40 HTX hoạt động theo chuỗi giá trị; 32 HTX lắp đặt hệ thống tưới nhỏ giọt, tưới tiết kiệm công nghệ Israael với tổng diện tích hơn 140 ha; 11 HTX tổ chức trồng rau, hoa, quả trong nhà lưới; 38 HTX áp dụng sản xuất theo quy trình VietGAP đã được cấp giấy chứng nhận, với tổng diện tích hơn 490 ha.

Mô hình kinh tế tập thể, HTX được các địa phương trên địa bàn tỉnh đẩy mạnh triển khai. 

Tại huyện Vân Hồ, toàn huyện hiện có 44 hợp tác xã (HTX) đang hoạt động, với 671 thành viên. Trong đó: HTX Nông nghiệp là 62 hợp tác xã nông nghiệp, HTX phi nông nghiệp là 04 HTX, thành lập mới 07 hợp tác xã, hoàn thành giải thể tự nguyện cho 03 hợp tác xã. Tổng số vốn hoạt động của Hợp tác xã đạt trên 259 tỷ đồng, thu nhập bình quân của thành viên Hợp tác xã đạt khoảng 5 triệu đồng/tháng.

Bên cạnh đó, UBND huyện cũng tập trung hỗ trợ nông dân trong phát triển sản xuất, chế biến, tiêu thụ nông sản, thực phẩm an toàn theo chính sách của tỉnh. Khuyến khích phát triển các hình thức liên kết giữa doanh nghiệp và nông dân trong sản xuất và tiêu thụ sản phẩm (như sản phẩm Chanh leo, chè, bò sữa,…); liên kết các hộ sản xuất thành các tổ hợp tác, hợp tác xã nhằm từng bước chuyển từ sản xuất theo các hộ gia đình riêng lẻ sang mô hình sản xuất hợp tác, liên kết, tập trung, quy mô lớn (như sản phẩm chè, rau, quả các loại).   

Các mô hình kinh tế hợp tác xã, kinh tế tập thể đang từng bước phát triển, khẳng định được vai trò, vị trí của mình trong công cuộc phát triển kinh tế nông nghiệp, nông thôn trên địa bàn huyện Sông Mã. Hiện nay, trên địa bàn huyện có 71 hợp tác xã (HTX), 1 liên hiệp HTX, với tổng số thành viên 761 người. Trong đó: có 66 HTX hoạt động trong lĩnh vực nông - lâm - ngư nghiệp với 726 thành viên. Tổng số vốn điều lệ gần 100 tỷ đồng.

Với mục tiêu là ưu tiên xây dựng các mô hình HTX gắn với chuỗi giá trị, sản phẩm chủ lực của địa phương, huyện đã chỉ đạo triển khai các chính sách hỗ trợ, khuyến khích phát triển HTX như: Hỗ trợ con, cây giống, khoa học kỹ thuật, in bao bì, nhãn mác chứng nhận VietGap, quảng bá giới thiệu sản phẩm. Các HTX phát triển đúng hướng và hiệu quả hơn, nhằm đảm bảo năng lực cạnh tranh trên thị trường, đồng thời tạo điều kiện cho các HTX đổi mới về tổ chức, hoạt động để thích ứng với cơ chế thị trường. Hiện nay, doanh thu bình quân của một HTX trên địa bàn huyện Sông Mã đạt trên 1,3 tỷ đồng/năm và lãi bình quân của một HTX là 130 triệu đồng/năm. Bên cạnh việc nâng cao thu nhập cho thành viên các HTX còn tạo việc làm thường xuyên cho khoảng 200 lao động địa phương, với thu nhập bình quân khoảng 60 triệu đồng/người/năm.

Tỉnh Sơn La phấn đấu năm 2024, trên địa bàn tỉnh Sơn La thành lập mới 75 HTX, giải thể 25 HTX, nâng tổng số HTX toàn tỉnh đạt 1.000 HTX với trên 40.000 thành viên; doanh thu bình quân của một HTX đạt 2.200 triệu đồng/năm; tạo việc làm cho khoảng 12.000 lao động thường xuyên; thu nhập bình quân của người lao động trong khu vực kinh tế tập thể, HTX đạt 55 triệu đồng/người/năm. Hỗ trợ tuyên truyền, hỗ trợ thành lập thêm 01 Liên hiệp HTX với 5 HTX thành viên, nâng tổng số Liên hiệp HTX của tỉnh lên 07 Liên hiệp HTX với tổng số 55 HTX thành viên.

Phát huy vai trò kinh tế tập thể, HTX giai đoạn 2021-2025, tỉnh Sơn La phấn đấu, nâng tỷ lệ HTX đạt tiêu chuẩn khá, giỏi từ 35% trở lên, giảm số HTX yếu kém xuống dưới 10%, số HTX làm ăn ổn định và có lãi từ 85-90%; thu nhập của cán bộ quản lý, thành viên tăng 15%/năm, doanh thu bình quân của HTX 2,6 tỷ đồng/năm, thu nhập bình quân của một thành viên HTX 60 triệu đồng/năm. Phấn đấu thực hiện nghĩa vụ với Nhà nước, lợi nhuận... hàng năm tăng từ 10-15% trở lên, góp phần thiết thực vào phát triển kinh tế - xã hội ở địa phương.

Trong thời gian tới, tỉnh Sơn La tiếp tục phát triển kinh tế tập thể năng động, hiệu quả, bền vững thực sự là thành phần quan trọng trong nền kinh tế với nhiều mô hình liên kết, hợp tác trên cơ sở tôn trọng bản chất, các giá trị và nguyên tắc của kinh tế tập thể, thu hút nông dân, hộ kinh tế cá thể, cá nhân và nhiều tổ chức tham gia kinh tế tập thể, HTX; không ngừng nâng cao thu nhập và chất lượng cuộc sống bảo đảm an sinh xã hội cho các thành viên, góp phần thực hiện tiến bộ, công bằng xã hội và thúc đẩy phát triển xã hội xanh, nhanh, bền vững. 

Lê An