Nâng cao hiệu quả bảo vệ rừng nhờ ứng dụng khoa học công nghệ

TMO - Nhằm đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ quản lý, bảo vệ rừng trong tình hình mới, ngành lâm nghiệp huyện Đình Lập (tỉnh Lạng Sơn) đã tích cực ứng dụng khoa học công nghệ thông qua các phần mềm giúp lực lượng kiểm lâm dễ dàng phát hiện những biến động của rừng. Qua đó, nâng cao hiệu quả công tác quản lý nhà nước trong bảo vệ, bảo tồn rừng.

Hướng tới mục tiêu rừng được bảo vệ, phát triển một cách bền vững, chất lượng, hiệu quả của rừng mang lại ngày một nâng cao, những năm qua, tỉnh Lạng Sơn đã đẩy mạnh công tác trồng, phục hồi rừng, gắn với tăng cường các giải pháp bảo vệ tài nguyên rừng, thúc đẩy ứng dụng công nghệ cao, chuyển đổi số trong công tác quản lý rừng hiệu quả.

Theo UBND tỉnh Lạng Sơn, với diện tích trên 602.400 ha quy hoạch đất lâm nghiệp, chiếm 72,5% tổng diện tích tự nhiên của tỉnh. Đến hết năm 2023, diện tích đất có rừng toàn tỉnh khoảng 578.021 ha, gồm cả diện tích đã trồng rừng chưa thành rừng. Những năm gần đây, ngành lâm nghiệp luôn giữ vai trò quan trọng, đóng góp giá trị lớn trên các mặt kinh tế - xã hội - môi trường và an ninh quốc phòng của tỉnh.

Riêng tại địa bàn huyện Đình Lập, địa phương có 90.789,64 ha đất có rừng, trong đó, rừng tự nhiên 20.015,99 ha, rừng trồng 70.773,65 ha. Với đặc điểm diện tích rừng lớn nhưng lực lượng kiểm lâm mỏng (đơn vị chỉ có 10 kiểm lâm địa bàn, mỗi kiểm lâm địa bàn phụ trách trung bình gần 10.000 ha rừng) nên rất khó khăn trong công tác quản lý nhà nước về lâm nghiệp trên địa bàn.

Chính vì vậy, thời gian qua, việc ứng dụng khoa học công nghệ trong công tác theo dõi diễn biến rừng đã được Hạt Kiểm lâm huyện đẩy mạnh thực hiện. Theo đó, công tác theo dõi, cập nhật các biến động về rừng được lực lượng kiểm lâm huyện thực hiện bằng việc sử dụng ảnh viễn thám (GIS) do vệ tinh cung cấp, đây là công cụ quan trọng trong giám sát rừng trên diện rộng.

Trong năm 2024, Hạt Kiểm lâm huyện đã tận dụng triệt để lợi ích của ảnh vệ tinh trong theo dõi diễn biến rừng. Cụ thể, ảnh vệ tinh sau khi thu thập, dữ liệu viễn thám được xử lý bằng phần mềm QGIS. Quá trình này bao gồm việc hiệu chỉnh ảnh, tính toán các chỉ số thực vật để phát hiện các điểm thay đổi trạng thái rừng, sau khi xác định được các vị trí có thay đổi trạng thái hoặc nguy cơ mất rừng, kiểm lâm địa bàn sẽ tiến hành kiểm tra trực tiếp tại thực địa để đánh giá và cập nhật. Đồng thời, đa số các cán bộ kiểm lâm phụ trách công tác theo dõi biến động rừng đều cài đặt phần mềm đọc bản đồ Gtfield, FRMS mobile... trên điện thoại để thay thế bản đồ giấy, phục vụ công tác tuần tra, thực địa, xác định vị trí và khoanh vẽ, thu thập thông tin lô rừng một cách nhanh chóng, chính xác.

Cùng với việc sử dụng ảnh viễn thám (GIS), Hạt Kiểm lâm huyện cũng tích cực ứng dụng thiết bị bay không người lái có gắn camera (flycam) phục vụ cho công tác quản lý, bảo vệ rừng. Theo đó, cán bộ kiểm lâm sử dụng flycam để kiểm tra thông tin một hoặc nhiều lô rừng. Nếu như theo dõi một lô rừng theo phương pháp truyền thống là quan sát từ dốc đối diện hoặc phải di chuyển đến lô rừng cần theo dõi thì với flycam sẽ bay chụp toàn cảnh lô rừng với thời gian ngắn, đặc biệt với các khu vực hiểm trở khó tiếp cận.

Từ những hình ảnh thu thập được, kiểm lâm địa bàn dễ dàng phân tích trạng thái rừng một cách chính xác trong phạm vi cần theo dõi và cập nhật lên phần mềm theo dõi diễn biến rừng FRMS 4.0. Để ứng dụng hiệu quả khoa học công nghệ, hiện nay, Hạt Kiểm lâm huyện đã được trang bị 2 máy GPS (hệ thống định vị toàn cầu) cầm tay; 3 máy flycam; 6 máy tính xách tay có cấu hình cao đã cài đặt ứng dụng FRMS.

Cán bộ Kiểm lâm huyện Đình Lập sử dụng phần mềm Locus Map giám sát hoạt động tuần tra bảo vệ rừng trên địa bàn. (Ảnh: HC). 

Hiện, 100% kiểm lâm địa bàn đều sử dụng điện thoại di động thông minh cài đặt phần mềm bản đồ trên điện thoại như: vTools, FRMS Mobile, Locus Map, Map plus, Qfield, GTFiel... Nhờ ứng dụng khoa học kỹ thuật đã góp phần tích cực ngăn chặn những biến động xấu xâm hại đến tài nguyên rừng, đẩy lùi tình trạng phá rừng trái phép, đặc biệt giúp lực lượng kiểm lâm thực hiện công tác cập nhật diễn biến tài nguyên rừng được nhanh chóng và chính xác.

Đại điện Hạt Kiểm lâm huyện phụ trách địa bàn xã Đình Lập cho biết, nếu như trước đây, công tác quản lý, bảo vệ rừng còn gặp nhiều khó khăn như: địa bàn rộng, có những khu vực hiểm trở không thể đi vào được... thì hiện nay, nhờ ứng dụng khoa học công nghệ đã góp phần giúp lực lượng chức năng tiết kiệm được thời gian đi rừng mà lại cập nhật được diễn biến tài nguyên rừng nhanh chóng và chính xác hơn.

Đồng thời phát hiện và ngăn chặn kịp thời các hành vi xâm hại rừng. Tháng 11/2024, nhờ sử dụng thiết bị flycam để kiểm tra rừng, các cán bộ chuyên trách bảo vệ rừng đã trực tiếp phát hiện đối tượng đang thực hiện hành vi phá rừng trái pháp luật tại xã Đình Lập và ngay sau đó, đã phối hợp với công an xã ngăn chặn, xử lý kịp thời. Với giải pháp đã triển khai, công tác cập nhật diễn biến rừng trên địa bàn huyện hiện nay được thực hiện nhanh hơn rất nhiều.

Đồng thời, các kết quả có độ chính xác cao hơn so với trước đây. Trong năm 2024, Hạt Kiểm lâm huyện đã cập nhật diễn biến tài nguyên rừng đạt 11.300 ha, tăng hơn 3.500 ha so với năm 2023 (là đơn vị ứng dụng khoa học kỹ thuật theo dõi, cập nhật diễn biến tài nguyên rừng với diện tích nhiều nhất so với hạt kiểm lâm các huyện, thành phố khác).

Số vụ vi phạm quy định trong lĩnh vực lâm nghiệp giảm 28 vụ so với năm 2023. Đồng thời, đơn vị đã báo cáo, tham mưu Chi cục Kiểm lâm kiểm tra hiện trạng 9 dự án đầu tư trên địa bàn huyện, trong quá trình kiểm tra hiện trạng các dự án ở khu vực đồi cao, dốc, đơn vị đã kết hợp việc sử dụng ảnh vệ tinh, ảnh Google earth, thiết bị flycam giúp công tác kiểm tra hiện trạng được nhanh chóng.

Với kết quả trên, đơn vị được Chi cục Kiểm lâm đánh giá là đơn vị điển hình, tiêu biểu trong việc ứng dụng khoa học công nghệ trong theo dõi diễn biến rừng. Phát huy những kết quả đạt được, thời gian tới, đơn vị sẽ tiếp tục chỉ đạo các tổ, bộ phận, các kiểm lâm địa bàn tiếp tục ứng dụng công nghệ trong thực hiện nhiệm vụ, theo dõi, cập nhật diễn biến rừng và đất lâm nghiệp bằng các phần mềm, thiết bị; đồng thời tổ chức tập huấn, phổ biến đối với các đồng chí chưa nắm chắc khoa học công nghệ nhằm đồng bộ năng lực trong đơn vị.

Công tác bảo vệ, cập nhật diễn biến tài nguyên rừng có ý nghĩa quan trọng trong việc hoạch định các chiến lược quản lý, bảo vệ sử dụng và phát triển rừng trên địa bàn tỉnh. Thời gian tới, huyện Đình Lập sẽ tiếp tục đẩy mạnh sử dụng các ứng dụng công nghệ thông tin, kịp thời cập nhật phiên bản mới nhất đối với các phần mềm, ứng dụng theo các hướng dẫn, quy định của nhà nước. Đồng thời, tiếp tục tổ chức các hoạt động hỗ trợ, hướng dẫn nâng cao năng lực của đội ngũ cán bộ trong sử dụng các ứng dụng. Qua đó, góp phần nâng cao công tác quản lý, bảo vệ rừng hiệu quả.

Thái Sơn