Lưới điện thông minh - giải pháp bền vững cho ngành điện

TMO - Bộ Công Thương yêu cầu các đơn vị cần nghiên cứu nắm bắt, làm chủ các công nghệ về lưới điện thông minh, bảo đảm đáp ứng yêu cầu áp dụng công nghệ của cuộc Cách mạng Công nghiệp lần thứ tư; nâng cấp, xây dựng lưới điện truyền tải, phân phối điện tiên tiến...

Việc phát triển lưới điện thông minh góp phần không nhỏ trong quá trình chuyển đổi và phát triển năng lượng bền vững từ các nguồn năng lượng tái tạo nhằm cải thiện chất lượng của nguồn cung cấp điện quốc gia và thúc đẩy việc sử dụng điện một cách tiết kiệm, hiệu quả. Lưới điện Thông minh không chỉ truyền tải điện từ đơn vị cung cấp điện năng tới khách hàng sử dụng điện mà còn sử dụng công nghệ kĩ thuật số để trao đổi thông tin dữ liệu về hành vi và hoạt động của tất cả các khâu kết nối với lưới điện – đơn vị phát điện, người sử dụng điện và các đơn vị vừa sản xuất vừa tiêu thụ điện.

Công nghệ Lưới điện Thông minh giúp tối ưu hóa trào lưu công suất, giảm nhu cầu mở rộng lưới điện, giảm thiểu việc mở rộng lưới điện, chủ động quản lý nhu cầu sử dụng điện và đặc biệt cho phép năng lượng tái tạo như điện gió hay điện mặt trời có thể hòa lưới với quy mô lớn vào lưới điện quốc gia. Nhờ vậy, các đơn vị cung cấp điện có thể giám sát và quản lý hệ thống điện cũng như tăng cường độ tin cậy, an toàn và hiệu quả của hệ thống.

Các đơn vị cần nghiên cứu nắm bắt, làm chủ các công nghệ về lưới điện thông minh... 

Xây dựng đề án phát triển lưới điện thông minh tại Việt Nam giai đoạn 2023-2030, tầm nhìn đến 2045, Bộ Công Thương hướng đến mục tiêu năm 2030, phấn đấu giảm tổn thất điện năng toàn hệ thống điện về mức dưới 6%; điều khiển từ xa, không người trực vận hành đối với 100% các trạm biến áp 110 kV, 220 kV. 10% đơn vị quản lý lưới điện (đơn vị truyền tải điện và phân phối điện) phát triển hệ thống thông tin địa lý (GIS) để thực hiện quản lý lưới điện trên nền tảng bản đồ địa lý.

Xây dựng hoàn thiện hệ thống SCADAEMS giai đoạn 4 của Trung tâm điều độ hệ thống điện quốc gia, đáp ứng việc điều độ, vận hành hệ thống điện và thị trường điện có khả năng tích hợp lượng lớn nguồn năng lượng tái tạo; hoàn thiện các hệ thống trung tâm điều khiển, trung tâm vận hành, giám sát lưới điện truyền tải và phân phối; Triển khai đánh giá bộ chỉ số lưới diện thông minh theo chuẩn quốc tế. Các đơn vị cũng từng bước ứng dụng trí tuệ nhân tạo, dữ liệu lớn, Internet vạn vật (loT) trong giám sát, dự báo năng lượng tiêu thụ, dự báo phụ tải, dự báo sự cố của thiết bị và hệ thống, đánh giá tình trạng thiết bị và vận hành hệ thống điện; quản lý tài sản, chăm sóc khách hàng và an ninh bảo mật.

Tới năm 2045, duy trì giảm tổn thất điện năng toàn hệ thống diện về mức dưới 6% và tiếp tục phấn đấu mức ngang bằng với các nước tiên tiến trong khu vực ASEAN. Phấn đấu 50% các trạm biến áp trung áp được giám sát vận hành từ xa; 50% đơn vị quản lý lưới điện (Đơn vị truyền tải điện và Đơn vị phân phối điện) phát triển hệ thống thông tin địa lý (GIS). Hoàn thiện mô hình điều độ hệ thống diện Việt Nam đồng bộ với đầu tư nâng cấp hệ thống SCADA/DMS/EMS đảm bảo khả năng điều độ, vận hành an toàn hệ thống diện trong quá trình chuyển dịch năng lượng.

Tiếp tục triển khai các hình thức hỗ trợ khách hàng trên các nền tảng số, phấn dấu 98% các yêu cầu dịch vụ điện được thực hiện thông qua các nền tảng số; tích hợp các nguồn năng lượng tái tạo, năng lượng phân tán; nghiên cứu triển khai các mô hình nhà máy điện ảo, các mô hình quản lý, vận hành mới đáp ứng quá trình chuyển dịch năng lượng, tiếp tục triển khai quản lý nhu cầu phụ tải và điều chỉnh phụ tải. Phát triển mạnh các ứng dụng trí tuệ nhân tạo, dữ liệu lớn, IoT trong giám sát, dự báo năng lượng tiêu thụ, dự báo phụ tải, dự báo sự cố của thiết bị và hệ thống, đánh giá tình trạng thiết bị và vận hành hệ thống điện; quản lý tài sản.

Nhận thấy tầm quan trọng của việc nâng cấp hệ thống điện quốc gia, đặc biệt là nâng cấp hệ thống truyền tải điện, vào năm 2012 Chính phủ Việt Nam đã ký Quyết định số 1670/QĐ-TTg phê duyệt chiến lược phát triển Lưới điện thông minh tại Việt Nam (gọi tắt là Lộ trình lưới điện thông minh) với mục tiêu phát triển lưới điện thông minh bằng công nghệ hiện đại nhằm nâng cao chất lượng điện năng, độ tin cậy cung cấp điện; góp phần trong công tác quản lý nhu cầu điện, khuyến khích sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả; tạo điều kiện nâng cao năng suất lao động, giảm nhu cầu đầu tư vào phát triển nguồn và lưới điện; tăng cường khai thác hợp lý các nguồn tài nguyên năng lượng, đảm bảo an ninh năng lượng quốc gia, góp phần bảo vệ môi trường và phát triển kinh tế - xã hội bền vững.

Theo Bộ Công Thương, trong 10 năm triển khai Quyết định 1670 về phát triển lưới điện thông minh, các đơn vị đã đạt một số thành tích như nâng cấp, xây dựng mới hệ thống SCADA/EMS/DMS', kết nối tín hiệu SCADA của các nhà máy điện, trạm biến áp. 

Lê Hoàng