Khoa học, công nghệ giúp thúc đẩy tăng trưởng kinh tế vùng Nam Trung Bộ và Tây Nguyên

TMO - Giai đoạn 2019 - 2023, hoạt động khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo vùng Nam Trung Bộ và Tây Nguyên đã đạt được nhiều kết quả quan trọng. Các kết quả nghiên cứu khoa học trong nông nghiệp, kỹ thuật, năng lượng mới… được ứng dụng vào thực tiễn, góp phần tăng trưởng kinh tế của địa phương.

Theo đánh giá của Bộ Khoa học và Công nghệ, thời gian qua, chính sách phát triển khoa học công nghệ (KHCN) nói riêng, hoạt động KHCN và đổi mới sáng tạo vùng Nam Trung Bộ và Tây Nguyên đã từng bước khẳng định vai trò động lực trong phát triển kinh tế - xã hội. Nhiều cơ chế, chính sách được ban hành đã tạo điều kiện thuận lợi, thúc đẩy phát triển nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao, các sản phẩm chủ lực của địa phương; hỗ trợ doanh nghiệp tìm kiếm, chuyển giao, ứng dụng, đổi mới công nghệ; thúc đẩy phát triển hệ sinh thái khởi nghiệp sáng tạo; tăng cường năng lực tiếp cận cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư...

Tỉnh Đắk Lắk đặt mục tiêu đưa năng suất trở thành động lực phát triển quan trọng trong các ngành, lĩnh vực thông qua việc ứng dụng những thành tựu mới của khoa học, công nghệ. Vì vậy việc áp dụng các hệ thống quản lý, công cụ cải tiến năng suất tiên tiến, kết hợp với nghiên cứu, đào tạo, bồi dưỡng nguồn nhân lực định hướng phát triển kinh tế xanh, tuần hoàn... được địa phương chú trọng. Kết quả là giai đoạn 2016-2020 tốc độ tăng trưởng bình quân của tỉnh đạt 5,88%/năm, năm 2022 tăng trưởng 8,94%, là mức tăng cao nhất từ trước đến nay, đưa địa phương này  trở thành một trong những tỉnh có mức tăng trưởng cao của cả nước.

Tại Quảng Ngãi, tỉnh đã xây dựng dự án sản xuất hành tím chuẩn VietGap tại xã Bình Hải, huyện Bình Sơn đạt năng suất 14 tấn mỗi ha một năm. Dự án sản xuất lạc thương phẩm ở xã Tịnh Thọ (huyện Sơn Tịnh), năng suất vụ hè thu đạt 32 tạ mỗi ha, vụ đông xuân đạt 38 tạ một ha. Tại Đăk Nông, mô hình vườn nhân chồi cafe, trồng tiêu xen cafe, tái canh cafe, mô hình trồng rau, hoa.. được đánh giá năng suất cao tại Đắk Nông, Gia Lai, Lâm Đồng. Tỉnh Bình Định nghiên cứu ứng dụng trí tuệ nhân tạo trong nhận diện và cảnh báo một số loại sâu, bệnh hại lúa.

Trong lĩnh vực khoa học kỹ thuật, TP Đà Nẵng đã ứng dụng quản lý hệ thống thoát nước trên nền tảng bản đồ số và mạng lưới IoT. Cùng với đó, địa phương này nghiên cứu thử nghiệm hệ thống giám sát an toàn đường ngang đường sắt dùng cảm biến IoT thông minh tự động cảnh báo tàu hỏa. Hệ thống này còn có vai trò giám sát chướng ngại trên đường ngang bằng công nghệ trí tuệ nhân tạo. Với sản phẩm sâm Ngọc Linh, các nhà khoa học nghiên cứu ứng dụng công nghệ thông tin phục vụ công tác quản lý, truy xuất sản phẩm này bằng các công cụ webmap, chatbot, blockchain ... Tỉnh Bình Định xây dựng cơ sở dữ liệu GIS về khoáng sản. Cũng dùng công nghệ này, tỉnh Ninh Thuận ứng dụng phục vụ quản lý hạ tầng đô thị tại thành phố Phan Rang-Tháp Chàm... 

Khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo giữ vai trò quan trọng trong thúc đẩy tăng trưởng kinh tế vùng Nam Trung Bộ và Tây Nguyên (Ảnh minh họa). 

Theo thống kê các địa phương, từ năm 2019 đến nay, vùng Nam Trung Bộ và Tây Nguyên có 91 nhiệm vụ khoa học công nghệ cấp quốc gia với kinh phí hỗ trợ từ ngân sách trung ương hơn 422 tỷ đồng. Giai đoạn 2019 - 2023, toàn vùng ghi nhận việc chuyển giao công nghệ đạt giá trị hơn 500 tỷ đồng. Các hệ thống chiếu sáng, bơm nước sử dụng năng lượng mặt trời, hệ thống tưới tiết kiệm nước... đã được chuyển giao cho doanh nghiệp, hợp tác xã, người dân nhằm nâng cao nhận thức cộng đồng về sử dụng năng lượng tái tạo.

Vụ Phát triển Khoa học và Công nghệ địa phương ( Bộ Khoa học và Công nghệ) cho biết, giai đoạn 2019 - 2023, 12 tỉnh Nam Trung Bộ và Tây Nguyên đã triển khai hơn 1.300 nhiệm vụ khoa học công nghệ, trong số đó, 456 nhiệm vụ đang triển khai thực hiện, 758 nhiệm vụ được nghiệm thu và đăng ký kết quả, 511 nhiệm vụ đã được đưa vào ứng dụng.

Tuy nhiên, bên cạnh những thuận lợi, kết quả đạt được, phát triển khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo tại các vùng trên vẫn còn nhiều hạn chế, cần tiếp tục xây dựng và triển khai nhiều chính sách thiết thực, sát với thực tiễn của vùng hơn nữa để khoa học và công nghệ thật sự đóng góp hiệu quả cho phát triển kinh tế-xã hội, bảo đảm quốc phòng-an ninh.

Nhiều ý kiến cho rằng, để phát triển KHCN trong vùng Nam Trung Bộ và Tây Nguyên thời gian tới, các địa phương cần thực hiện rà soát, điều chỉnh, bổ sung hoặc ban hành mới văn bản để triển khai hiệu quả các quan điểm chỉ đạo, nhiệm vụ, giải pháp về phát triển KHCN, đổi mới sáng tạo trong các văn bản của Đảng, Nhà nước; xây dựng các nhiệm vụ cụ thể, có trọng tâm trọng điểm về KHCN, đổi mới sáng tạo, khẳng định rõ nét vai trò của KHCN, đổi mới sáng tạo trong việc thúc đẩy phát triển kinh tế -xã hội nhanh, bền vững của từng địa phương trong vùng.

Đồng thời cần có giải pháp huy động hiệu quả các nguồn lực và nâng cao tiềm lực KHCN để các địa phương cân đối bảo đảm chi tối thiểu đạt 2% tổng chi ngân sách địa phương cho KHCN, đặc biệt là chi triển khai các nhiệm vụ KHCN cấp tỉnh/thành phố, các nhiệm vụ cấp thiết phát sinh, các sản phẩm chủ lực của địa phương; tăng cường huy động kinh phí ngoài ngân sách nhà nước, đối ứng của doanh nghiệp trong triển khai các nhiệm vụ KHCN.

Chú trọng đầu tư, nâng cao tiềm lực cho các đơn vị sự nghiệp KHCN công lập tại địa phương; đào tạo, nâng cao chất lượng nhân lực KHCN. Đầu tư, phát triển một số trung tâm khởi nghiệp đổi mới sáng tạo, các tổ chức nghiên cứu, trường đại học trong vùng; hỗ trợ và đẩy mạnh hoạt động nghiên cứu khoa học, phát triển công nghệ và đổi mới sáng tạo tại Đại học Đà Nẵng, Trường Đại học Tây Nguyên và một số trường đại học, viện nghiên cứu trong vùng để phát triển thành những trung tâm đào tạo và nghiên cứu khoa học, phát triển công nghệ mạnh, đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao cho vùng và cả nước.

Trong đó, xây dựng và tổ chức thực hiện các chiến lược, quy hoạch, kế hoạch và các đề án lớn nhằm phát triển và ứng dụng khoa học-công nghệ trong vùng Nam Trung bộ và Tây Nguyên phải gắn kết với thực hiện Chiến lược phát triển kinh tế-xã hội 10 năm giai đoạn 2021-2030, các chủ trương, chính sách lớn của Đảng, Nhà nước về phát triển vùng và liên quan đến vùng; bảo đảm cho vùng phát triển nhanh và bền vững. Rà soát, điều chỉnh, bổ sung, hoàn thiện hành lang pháp lý về đầu tư, tài chính, khuyến khích các doanh nghiệp tham gia nghiên cứu phát triển và đổi mới công nghệ, thử nghiệm chính sách mới, thúc đẩy triển khai và ứng dụng công nghệ mới, mô hình kinh doanh mới.

Nhằm triển khai có hiệu quả, thiết thực Nghị quyết số 23-NQ/TW ngày 06/10/2022 của Bộ Chính trị về phát triển kinh tế-xã hội, bảo đảm quốc phòng-an ninh vùng Tây Nguyên đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045 và Nghị quyết số 26-NQ/TW ngày 3/11/2022 của Bộ Chính trị về phát triển kinh tế-xã hội và bảo đảm quốc phòng-an ninh vùng Bắc Trung bộ và duyên hải Trung bộ đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045; Chiến lược phát triển khoa học-công nghệ và đổi mới sáng tạo đến năm 2030, trong thời gian tới, các Sở Khoa học và Công nghệ trong vùng cần xác định rõ mục tiêu, nhiệm vụ và giải pháp nhằm tiếp tục nâng cao hoạt động khoa học-công nghệ và đổi mới sáng tạo, góp phần quan trọng thúc đẩy phát triển kinh tế-xã hội, bảo đảm quốc phòng-an ninh trong vùng.

Thùy Dung