Khai thác lợi thế từ các thị trường trong xuất khẩu ngành hàng cá tra

TMO - Những tháng đầu năm 2022, ngành hàng cá tra đang hồi phục mạnh mẽ. Với những dự báo thuận lợi của thị trường đang đòi hỏi ngành hàng này cần thích ứng nhanh chóng, tận dụng tối đa các cơ hội, đặc biệt là lợi thế từ các Hiệp định thương mại tự do (FTAs).

Thông tin từ Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu thủy sản Việt Nam, tháng 1/2022, xuất khẩu cá tra trong nước đã thực sự hồi phục sau Covid-19 với tổng giá trị đạt 213,6 triệu USD, tăng gần 73% so với cùng kỳ năm trước. 

Tuy nhiên, sau khi đại dịch Covid-19 được kiểm soát, hoạt động thanh kiểm tra trực tiếp của Cơ quan Thanh tra an toàn thực phẩm (FSIS) thuộc Bộ Nông nghiệp Mỹ (USDA) đối với toàn chuỗi cá tra có thể sẽ nối lại. Đồng thời, Tổng cục Hải quan Trung Quốc đã ban hành Lệnh số 248, về quy định đăng ký doanh nghiệp xuất khẩu nông sản, thực phẩm vào Trung Quốc và Lệnh 249 về biện pháp quản lý giám sát an toàn thực phẩm xuất, nhập khẩu của Tổng cục Hải quan Trung Quốc. Điều này ảnh hưởng trực tiếp đến các doanh nghiệp sản xuất, kinh doanh thủy sản đông lạnh trong đó có cá tra.

Xuất khẩu ngành hàng cá tra năm 2022 có nhiều kỳ vọng về tăng trưởng, tuy nhiên cũng đối mặt với nhiều khó khăn 

Hiện nay cả nước có gần 120 cơ sở chế biến xuất khẩu cá tra với tổng công suất thiết kế đạt khoảng 1,8 triệu tấn nguyên liệu/năm, hầu hết các cơ sở nằm ở vùng đồng bằng sông Cửu Long. Các cơ sở được trang bị máy móc thiết bị và công nghệ hiện đại, đáp ứng tốt các yêu cầu và tiêu chuẩn của thị trường xuất khẩu. Thiết bị, công nghệ sản xuất phụ phẩm dầu cá và bột cá tra tương đối hiện đại và đồng bộ.

Bên cạnh những mặt thuận lợi, theo Cục Chế biến và Phát triển thị trường Nông sản (Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn) nhấn mạnh đến vấn đề cơ cấu sản phẩm xuất khẩu chưa hợp lý, hiện sản phẩm đông lạnh chiếm đến trên 86% (phi lê, nguyên con, cắt khúc). Các doanh nghiệp chưa thực sự quan tâm đúng mức sản xuất sản phẩm giá trị gia tăng.

Vì thế, để phát triển thị trường cá tra Việt Nam, các doanh nghiệp sản xuất cần nâng cao chất lượng sản phẩm cá tra thông qua việc tăng cường công tác đầu tư, áp dụng tiến bộ kỹ thuật để tạo ra sản phẩm đảm bảo chất lượng, an toàn thực phẩm và nâng tỷ trọng sản phẩm giá trị gia tăng. Triển khai quyết liệt Đề án sản phẩm quốc gia cá da trơn Việt Nam với 2 nội dung quan trọng là nâng cao chất lượng và xây dựng thương hiệu quốc gia cho sản phẩm cá tra.

Đồng thời, các doanh nghiệp cũng cần kiểm soát tốt các cơ sở gia công, chế biến cá tra để đảm bảo chất lượng cá tra xuất khẩu. Đặc biệt trong bối cảnh hiện nay cần kiểm soát chặt chẽ sự hiện diện của Covid-19 trên sản phẩm và bao bì.

Về phía cơ quan chức năng, cần tổ chức phổ biến các quy định về kiểm dịch, truy xuất nguồn gốc, bao bì nhãn mác và thị hiếu của thị trường Trung Quốc. Triển khai tốt Hiệp định Thương mại biên giới Việt - Trung, tiếp tục trao đổi, đàm phán với phía Trung Quốc tạo thuận lợi thương mại biên giới.

Các cơ quan chức năng và doanh nghiệp cần tận dụng tốt lợi thế từ các Hiệp định thương mại tại các thị trường 

Để khai thác tốt thị trường xuất khẩu Hoa Kỳ, các cơ quan chức năng cần chuẩn bị hồ sơ pháp lý về việc Hoa Kỳ áp thuế chống bán phá giá bất hợp lý đối với cá tra xuất khẩu của  Nam và Chương trình thanh tra cá da trơn vi phạm các quy định về an toàn thực phẩm và kiểm dịch động thực vật (SPS). Chủ động theo dõi sát diễn biến tình hình, động thái của Hoa Kỳ liên quan đến việc kiểm soát chặt chẽ mức dư lượng các hoạt chất đối với thủy sản nhập khẩu.

Đối với thị trường EU, cần tập trung vào việc nâng cao chất lượng sản phẩm, xây dựng thương hiệu, quảng bá hình ảnh thân thiện của cá tra Việt đến người tiêu dùng. Tuân thủ quy tắc xuất xứ để hưởng lợi về thuế trong quá trình thực thi EVFTA. Theo dõi sát diễn biến tình hình, động thái của EU liên quan đến việc tăng mức độ dư lượng tối đa (MRL) các hoạt chất đối với nông sản nhập khẩu. Về phía cơ quan chức năng cần trao đổi, làm việc với phía EU đề nghị hỗ trợ Việt Nam nâng cao năng lực kiểm soát an toàn thực phẩm thủy sản đáp ứng các quy định của EU.

Riêng đối với thị trường Brazil, đây là một trong những thị trường lớn của cá tra Việt Nam, yêu cầu chất lượng rất cao và sẵn sàng trả giá cao hơn các thị trường khác. Do vậy, các doanh nghiệp cần tăng cường tiếp cận, đáp ứng các yêu cầu, quy định về chất lượng, an toàn thực phẩm.

Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu thủy sản Việt Nam dự báo, thị trường xuất khẩu cá tra của Việt Nam phục hồi, tăng trưởng tốt, trong đó, nhóm 4 thị trưởng chính gồm: Trung Quốc, Mỹ, CPTPP và EU chiếm 73,6% đều có khả năng tăng trưởng mạnh mẽ trong năm 2022.

Thanh Thùy